Lai Châu là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng lớn của biến đổi khí hậu ở khu vực miền núi phía bắc. Với 85% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, Lai Châu là một trong những địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn nhất cả nước, tinh đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có đến gần 30% hộ dân thuộc diện nghèo và cận nghèo.
Trước thực tế đó, tổ chức Plan international Việt Nam triển khai Dự án “Nâng cao Quyền năng kinh tế cho thanh niên tại Lai Châu” tại xã Dào San (huyện Phong Thổ cũ) trong thời gian 12 tháng (từ tháng 10/2024 đến tháng 9/2025) với tổng ngân sách 746 triệu đồng. Các thanh niên dân tộc thiểu số từ 18-30 tuổi sẽ là đối tượng được thụ hưởng của Dự án.
Thông qua nhiều hoạt động của dự án như chương trình tập huấn, hỗ trợ cây giống, kỹ thuật canh tác và ứng dụng mô hình kinh tế thích ứng biến đổi khí hậu..., nhiều thanh niên dân tộc thiểu số ở tỉnh Lai Châu đã từng bước thay đổi tư duy, cải thiện sinh kế và nâng cao thu nhập.
Gia đình anh Cứ A Chinh (bản Sì Phài, xã Dào San) trước đây chỉ trồng lúa mỗi năm 1 vụ và trồng thêm ngô, sắn, rong riềng, chăn nuôi… mất rất nhiều công sức nhưng giá cả thấp, bấp bênh.
"Nhờ tham gia dự án trồng chanh leo, tôi được đi học tập mô hình, được hỗ trợ giống và kỹ thuật. 160 gốc chanh leo, sau sáu tháng chăm sóc theo hướng dẫn, hiện gia đình đã có thu hoạch lứa đầu, thu về 7 triệu đồng. Với diện tích đất trồng 160 gốc chanh leo, nếu mỗi năm được ba lứa thì thu nhập gấp 4-5 lần so với trồng sắn", anh Chinh chia sẻ.
Mô hình phát triển chanh leo giúp nhiều thanh niên dân tộc thiểu số xã Dào San cải thiện thu nhập ổn định đời sống.
Từ khi chuyển sang trồng chanh leo, tôi nhận thấy đây là loại cây dễ trồng, không phải chăm sóc quá nhiều, chỉ cần phát cỏ, bón phân, tỉa cành và theo dõi sâu bệnh mà năng suất lại cao. Mỗi tuần tôi sẽ thu hoạch 1 lần, thương lái thường sẽ vào tận vườn để thu mua với giá dao động từ 20.000 đồng – 25.000 đồng/1kg, cao hơn rất nhiều so với những loại cây trồng khác” anh Chinh cho biết thêm.
Cán bộ kỹ thuật của tổ chức Plan international Việt Nam trao đổi cùng đồng bào dân tộc thiểu số về kỹ thuật chăm sóc cây chanh leo.
Nằm cách gia đình anh Chinh không xa là ngôi nhà nhỏ của em em Vàng Thị Hoa (người dân bản Dền Thàng B, xã Dào San). Lấy chồng và sinh con khi mới 15 tuổi, phải thôi học để ở nhà làm nương rẫy, và phải qua nhiều khó khăn trong cuộc sống mưu sinh sau khi có gia đình dù làm việc vất vả nhưng kinh tế gia đình vẫn còn rất khó khăn.
Trước khi tham gia dự án, Hoa cùng chồng tận dụng khoảng sân trước nhà để trồng thêm cây su su. "Mỗi lần thu hoạch dù phải mang xuống chợ cách nhà 35km mà chỉ bán được 150.000 đồng, rất vất vả mà chẳng lời lãi được bao nhiêu", cô tâm sự.
Tham gia dự án và được hỗ trợ giống cây trồng, con giống, được tập huấn các nội dung liên quan đến phát triển kinh tế bản thân, Hoa cảm thấy may mắn khi cuộc đời mình như bước sang trang mới tươi sáng hơn.
"Giờ trồng chanh leo, nuôi gà nên có thu nhập ổn định hơn. Em mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ để mở rộng thêm diện tích chanh leo và quy mô chuồng trại nhằm phát triển kinh tế, nuôi con ăn học”, Hoa nói.
Theo ông Vương Biên Thùy (Trưởng phòng Văn hóa–Xã hội) xã Dào San: “Khi triển khai mô hình phát triển cây chanh leo trên địa bàn, ban đầu nhiều người hoài nghi về tính khả thi của mô hình. Tuy nhiên, sau gần một năm triển khai, nhiều hộ gia đình đã có nguồn thu nhập khá ổn định. Điều quan trọng nhất là thanh niên đã thay đổi nhận thức, tư duy sản xuất không còn phụ thuộc, trông chờ vào bố mẹ, mà tự lập, chủ động tìm hướng làm ăn. Nhiều người còn tự nguyện học hỏi, làm theo dù không nằm trong diện được hỗ trợ".
Thông qua Dự án “Nâng cao Quyền năng kinh tế cho thanh niên tại Lai Châu”, giờ đây người dân tộc thiểu số ở địa phương đã tìm được hướng đi để phát triển kinh tế gia đình, không phải đi làm ăn xa đồng thời đóng góp cho cộng đồng, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.
Việt Linh