Cha mẹ cần nhận biết sớm dấu hiệu nguy hiểm ở trẻ sơ sinh

4 giờ trướcBài gốc

Vì sao trẻ sơ sinh dễ mắc bệnh và diễn biến nhanh?

Thời kỳ sơ sinh, từ 0 đến 28 ngày tuổi, được coi là giai đoạn nhạy cảm nhất trong cuộc đời trẻ nhỏ. Lúc này, các cơ quan trong cơ thể trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh, hệ miễn dịch còn non nớt, dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh. Ngay cả những thay đổi nhỏ trong môi trường như nhiệt độ, ánh sáng, âm thanh hay điều kiện vệ sinh cũng có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ.

Bộ Y tế cho biết, nhiều bệnh lý ở giai đoạn này thường khởi phát nhanh, triệu chứng ban đầu dễ nhầm lẫn với những biểu hiện sinh lý bình thường. Ví dụ, vàng da có thể chỉ là hiện tượng sinh lý, nhưng nếu kéo dài hoặc kèm theo bú kém, li bì thì lại là dấu hiệu bệnh lý nguy hiểm.

Cha mẹ cần nhận biết sớm dấu hiệu nguy hiểm ở trẻ sơ sinh

Tại Việt Nam, bệnh lý sơ sinh là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trẻ dưới 1 tuổi. Nhiều trường hợp diễn biến nặng chỉ trong vài giờ nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Vì vậy, cha mẹ và người chăm sóc cần đặc biệt cảnh giác, nắm rõ những dấu hiệu nguy hiểm để đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.

Những dấu hiệu nguy hiểm thường gặp và cách xử trí ban đầu

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, một số dấu hiệu ở trẻ sơ sinh cần được coi là tình huống khẩn cấp, cha mẹ không nên tự điều trị tại nhà. Cụ thể:

Bú kém, bỏ bú, bú ít hơn bình thường: Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm trẻ có thể bị nhiễm khuẩn, hạ đường huyết hoặc bệnh lý tiêu hóa. Khi thấy trẻ bỏ bú, cha mẹ cần giữ ấm, không ép trẻ ăn và đưa đi khám ngay.

Thở nhanh, khó thở, thở rút lõm lồng ngực: Những biểu hiện này cho thấy trẻ đang gặp vấn đề về hô hấp như viêm phổi, suy hô hấp hoặc dị tật bẩm sinh đường thở. Cần đặt trẻ nằm đầu cao, giữ thông thoáng đường thở và nhanh chóng đưa đến bệnh viện.

Sốt cao hoặc hạ thân nhiệt: Trẻ sơ sinh sốt ≥ 38°C hoặc hạ nhiệt < 36°C đều rất nguy hiểm. Nguyên nhân thường do nhiễm khuẩn hoặc môi trường chăm sóc không phù hợp. Gia đình cần đo nhiệt độ thường xuyên, nếu sốt không hạ hoặc trẻ rét run, tím tái thì phải đưa đi cấp cứu.

Vàng da sớm hoặc kéo dài: Vàng da sinh lý thường xuất hiện sau 24 giờ tuổi và hết trong vòng 7–10 ngày. Nếu trẻ vàng da ngay sau sinh, vàng đậm, lan nhanh hoặc kéo dài hơn 2 tuần, kèm theo bú kém, li bì, đó là dấu hiệu bệnh lý như tan máu, nhiễm khuẩn huyết hay bệnh gan.

Co giật, li bì, khó đánh thức: Đây là biểu hiện thần kinh nguy hiểm, có thể do hạ canxi, viêm màng não, tổn thương não hoặc bệnh chuyển hóa. Cha mẹ cần giữ an toàn cho trẻ, không nhét vật gì vào miệng khi co giật, và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.

Nhiễm khuẩn rốn, chảy mủ mắt: Rốn đỏ, sưng, chảy dịch hôi là dấu hiệu nhiễm trùng. Mắt mưng mủ có thể gây mù lòa nếu không điều trị. Cần vệ sinh rốn, mắt đúng cách và đưa trẻ đi khám khi có bất thường.

Những tình huống trên đều cần xử trí khẩn cấp tại bệnh viện. Gia đình không nên chần chừ hoặc tự ý dùng thuốc, bởi sự chậm trễ có thể khiến trẻ mất đi "thời gian vàng" để cứu sống trẻ.

Phòng ngừa bệnh lý sơ sinh và vai trò của sàng lọc

Phòng bệnh luôn là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe trẻ sơ sinh. Bộ Y tế khuyến cáo các gia đình cần thực hiện đầy đủ những biện pháp sau:

Chăm sóc thiết yếu ngay sau sinh: Trẻ cần được lau khô, ủ ấm, bú sớm trong vòng 1 giờ đầu và bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời. Đây là cách hiệu quả nhất để tăng sức đề kháng.

Giữ vệ sinh môi trường và thân thể: Người chăm sóc phải rửa tay sạch trước khi tiếp xúc với trẻ, tránh để trẻ tiếp xúc với người đang mắc bệnh. Quần áo, khăn tã cần sạch, khô, thoáng.

Theo dõi sát các biểu hiện hằng ngày: Cha mẹ cần quan sát trẻ bú, ngủ, đi tiểu, đại tiện, da, mắt và thân nhiệt. Chỉ một thay đổi nhỏ cũng có thể là dấu hiệu bệnh.

Tiêm chủng đầy đủ: Các mũi tiêm viêm gan B, lao, bại liệt, ho gà… cần được thực hiện đúng lịch để phòng các bệnh nguy hiểm.

Sàng lọc sơ sinh: Đây là bước quan trọng để phát hiện sớm các bệnh rối loạn chuyển hóa, nội tiết và di truyền như suy giáp bẩm sinh, thiếu men G6PD, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh. Việc lấy vài giọt máu gót chân trẻ trong 48–72 giờ đầu đời có thể giúp phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế nhấn mạnh vai trò của truyền thông và tư vấn sức khỏe cho cha mẹ. Các bà mẹ cần được hướng dẫn kiến thức chăm sóc trẻ ngay từ khi mang thai, trong thời gian ở bệnh viện và cả sau khi xuất viện.

Trẻ sơ sinh rất mong manh, dễ bị đe dọa tính mạng bởi những bệnh lý tưởng chừng đơn giản. Việc cha mẹ nhận biết sớm các dấu hiệu nguy hiểm, đưa trẻ đi khám kịp thời cùng với việc thực hiện tốt sàng lọc và chăm sóc dự phòng sẽ quyết định sự sống còn và tương lai khỏe mạnh của trẻ. Đó không chỉ là trách nhiệm của gia đình mà còn là nền tảng để nâng cao chất lượng dân số, tầm vóc và trí tuệ của thế hệ tương lai.

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/cha-me-can-nhan-biet-som-dau-hieu-nguy-hiem-o-tre-so-sinh-169250819170840412.htm