Cha mẹ lạc lối trong 'ma trận' nuôi con trên mạng

7 giờ trướcBài gốc

Thế nhưng, đằng sau những lời khuyên tưởng chừng hữu ích ấy là vô vàn rủi ro, khi không ít bậc phụ huynh mù quáng chạy theo “trend” mà quên mất rằng, không có đứa trẻ nào giống đứa trẻ nào. Mạng xã hội giúp hành trình làm cha mẹ trở nên dễ tiếp cận hơn, nhưng cũng khiến nhiều người lạc lối trong “ma trận” nuôi con ảo, nơi tình yêu bị thay thế bằng công thức, và bản năng làm cha mẹ dần đánh mất giữa những lượt xem, chia sẻ.

Những video hướng dẫn cho trẻ ăn kiểu Nhật của các “chuyên gia dinh dưỡng online” ngày càng xuất hiện nhiều.

Nuôi dạy con theo trend

Chỉ cần vài thao tác đơn giản trên điện thoại, gõ những cụm từ khóa như “Ăn dặm kiểu Nhật”, “Nuôi con không quát mắng”, hay “Con 3 tuổi biết đọc tiếng Anh”, lập tức hàng loạt bài viết, video hướng dẫn hiện ra, kèm theo vô số lời khuyên từ những người tự nhận là “chuyên gia nuôi con hiện đại”. Mạng xã hội khiến việc tiếp cận thông tin nuôi dạy con trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhưng chính sự dễ dãi ấy cũng đang biến không ít bậc cha mẹ thành “con mồi” của những trào lưu nuôi con chưa được kiểm chứng, nơi mỗi cú click, mỗi lượt xem lại có thể dẫn tới một hệ lụy thật sự trong đời sống.

Nhiều ông bà bất lực vì con cái học theo mạng để nuôi cháu.

Một bà mẹ trẻ ở Hà Nội kể lại: khi con gái vừa tròn 7 tháng tuổi, chị bắt đầu tìm hiểu về phương pháp ăn dặm qua TikTok. Chỉ trong vài ngày, “thế giới ăn dặm tự chỉ huy” (Baby Led Weaning - BLW) phủ kín trang cá nhân của chị. Những đoạn video sắc nét, âm nhạc vui tai, hình ảnh các em bé cười tươi khi tự bốc ăn được dựng lên đầy hấp dẫn. Người hướng dẫn thường là các “hot mom” hoặc “chuyên gia dinh dưỡng tự phong”, không chỉ dạy cách luộc rau củ, cắt miếng bánh mỳ mềm, mà còn tung ra những khẩu hiệu nghe rất thuyết phục: “Giúp trẻ thông minh hơn”, “Phát triển vận động tinh”, “Con ăn ngoan, mẹ nhàn tênh”.

Tin tưởng tuyệt đối vào những chia sẻ đó, chị quyết định cho con thử theo “phương pháp mới”. Không còn cháo xay, không còn bột nghiền, bé được cầm nguyên miếng cà rốt hấp, bánh mỳ mềm như trong clip. Nhưng niềm tin vụt tắt chỉ sau vài phút, đứa trẻ bất ngờ bị hóc, tím tái, phải nhập viện cấp cứu. “Tôi hoảng loạn thật sự. Chỉ đến lúc bác sĩ giải thích, tôi mới biết phương pháp này có lộ trình tập, phải căn theo khả năng nhai, kiểm soát đầu cổ của con. Mình làm theo clip mà chẳng hiểu gì về khoa học phía sau,” chị bàng hoàng kể.

Bác sĩ điều trị cho biết, đây không phải là ca đầu tiên phải nhập viện vì ăn dặm theo “trend” mạng. Không ít phụ huynh ngộ nhận rằng con 6-7 tháng đã có thể tự xử lý thức ăn rắn, hoặc tin rằng “tập cho con tự lập càng sớm càng tốt”, mà quên mất mỗi đứa trẻ có tốc độ phát triển khác nhau. Và khi “mẹ bỉm” trở thành “tín đồ” của TikTok, những bữa ăn vốn nên là khoảnh khắc ấm áp lại biến thành một cuộc thử nghiệm đầy rủi ro.

Trên không gian mạng, hàng nghìn video gắn hashtag #andamtuchihuy, #blw đạt hàng chục triệu lượt xem. Nhưng phần lớn trong số đó chỉ là trải nghiệm cá nhân, được quay - cắt - dựng như một “bản trình diễn” hơn là hướng dẫn khoa học. Cảnh bé ăn ngoan, ăn nhiều được tôn vinh, còn những lần sặc, nghẹn, chậm tăng cân là phần “xấu” của sự thật bị giấu nhẹm đi.

Không chỉ dừng ở chuyện ăn dặm, trào lưu “nuôi con không quát mắng” cũng đang tạo nên làn sóng mạnh trên mạng xã hội. Nó được tô vẽ như phương pháp hiện đại, giúp trẻ phát triển tự tin và hạnh phúc. Những câu khẩu hiệu nghe thật ngọt ngào: “Đừng bao giờ nói ‘không’ với con”, “Hãy luôn nhẹ nhàng dù con sai”, “Mọi lời mắng đều để lại vết thương tâm lý”. Hàng loạt “chuyên gia nuôi dạy tích cực” xuất hiện, khuyên cha mẹ hãy nói với con bằng “ngôn ngữ tình yêu”, hãy mỉm cười khi con làm sai, hãy ôm con ngay cả khi bị con la hét.

Thoạt đầu, nghe thật nhân văn. Nhưng khi bị hiểu sai, khi bị biến thành cực đoan, nó lại khiến nhiều bậc cha mẹ rơi vào khủng hoảng. Bởi “nuôi con không quát mắng” không đồng nghĩa với “nuôi con không giới hạn”. Khi mọi lời dạy bảo đều được xem là “độc hại”, ranh giới giữa yêu thương và buông lỏng cũng dần mờ nhạt.

Chị Hương (32 tuổi, phường Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ rằng, sau khi theo dõi hàng loạt video “nuôi con tích cực”, chị cố gắng tuyệt đối không to tiếng với con trai 4 tuổi, dù bé liên tục ném đồ, la hét, đánh bạn. “Mỗi lần con hư, tôi chỉ nói nhẹ nhàng, phân tích bằng lời. Nhưng càng ngày bé càng lì hơn, thậm chí thách thức lại. Tôi thấy mình kiệt sức, mất kiểm soát, lúc nào cũng mệt mỏi”, chị nói.

Và khi “mẹ bỉm” trở thành “tín đồ” của TikTok, những bữa ăn vốn nên là khoảnh khắc ấm áp lại biến thành một cuộc thử nghiệm đầy rủi ro.

Từ TikTok đến YouTube, đâu đâu cũng là những “khuôn mẫu” thành công: trẻ 3 tuổi nói tiếng Anh lưu loát, 4 tuổi đọc truyện nước ngoài, 5 tuổi thuyết trình như người lớn. Phía sau những tràng vỗ tay và hàng triệu lượt xem là một thực tế đáng ngẫm: trẻ em bị biến thành “sản phẩm thành tích”, còn cha mẹ thì kiệt quệ trong cuộc đua ảo mang tên “con giỏi sớm”.

Chị Nguyễn Thị Liên (Cầu Giấy, Hà Nội) kể rằng sau khi xem clip “bé 3 tuổi nói tiếng Anh như gió”, chị lập tức đăng ký cho con theo lớp “Anh ngữ thần đồng”. Mỗi ngày, bé phải học 2 tiếng online, tối nghe nhạc tiếng Anh để “tắm ngôn ngữ”. Nhưng chỉ sau vài tháng, con chị bắt đầu sợ học, không chịu nói, thậm chí nép chặt vào mẹ khi gặp người nước ngoài. “Tôi tưởng ép con một chút là tốt, ai ngờ phản tác dụng. Con không hiểu vì sao phải học thay vì được chơi, cứ khóc khi thấy cô giáo,” chị kể.

Những cú “trượt” trong hành trình nuôi con trên mạng không chỉ đến từ sự nhẹ dạ, mà còn từ niềm tin mù quáng rằng công nghệ và “trend” có thể thay thế kiến thức khoa học và tình yêu thật. Bởi nuôi con, cuối cùng không thể gói gọn trong vài clip ngắn 60 giây, vài hashtag ngọt ngào, hay vài công thức lan truyền. Nó đòi hỏi sự hiểu biết, kiên nhẫn và tỉnh táo, những điều không bao giờ có sẵn sau một lượt xem.

Xung đột khi yêu thương khác cách

Trong những căn hộ sáng đèn suốt đêm, nơi tiếng khóc trẻ thơ vang lên xen lẫn tiếng ru khe khẽ, không ít gia đình trẻ đang sống trong “cuộc chiến âm thầm” giữa hai thế hệ. Đó không phải là chiến tuyến của ghét bỏ, mà là của yêu thương, nhưng là hai cách yêu khác nhau. Một bên tin vào kinh nghiệm truyền đời, bên kia dựa vào tri thức và công nghệ. Giữa ngôi nhà ấy, những cuộc tranh luận không hồi kết về “điều hòa 27 độ hay quạt nan”, “cháo có nêm mắm hay không”, “tắm nắng bao nhiêu phút là đủ”... đã trở thành chuyện thường ngày. Và đằng sau mỗi lần cãi vã, là nước mắt của người mẹ trẻ, và nỗi tủi thân của người bà bị xem như “lỗi thời”.

Vì khác biệt cách nuôi, dạy cháu, bà Hiển và con dâu đã nhiều lần xảy ra mâu thuẫn.

Phía ông bà tin vào “kinh nghiệm truyền đời”: trẻ phải được bế nhiều mới ngoan, ăn thật no mới khỏe, tắm nắng sớm mới cứng cáp. Thế hệ cha mẹ trẻ lại tin vào “khoa học hiện đại”, tin vào lời bác sĩ, vào các trang chia sẻ kinh nghiệm và những chuyên gia mạng xã hội, cho rằng trẻ cần được tự lập, tự điều chỉnh cơ thể, tự tìm nhịp sống của mình.

Bà Lệ (62 tuổi, Hà Nội) tâm sự, kể từ ngày con dâu sinh cháu, bà luôn thấy mình thừa thãi: “Tôi định nấu cháo xay cho thằng bé thì nó bảo không: “Con cho ăn dặm kiểu Nhật”. Tôi nói tắm nắng sớm cho khỏe, nó bảo “trên mạng nói không cần”. Mỗi lần góp ý, nó lại viện dẫn “chuyên gia”. Tôi buồn lắm, thấy mình như người lạc hậu, nói gì cũng sai”.

Kể từ khi có đứa cháu nội đầu lòng, gia đình bà Nguyễn Thị Hiển (trú tại M3, chung cư Mipec Kiến Hưng) luôn xảy ra mâu thuẫn giữa mẹ chồng và nàng dâu. Lý do là bởi xung đột trong việc nuôi, dạy cháu nội của bà Hiển.

Theo lời bà Hiển chia sẻ, cô con dâu của bà luôn học và răm rắp làm theo những phương pháp nuôi con trên mạng xã hội. Cụ thể, khi cháu nội buồn ngủ, bà Hiển hát ru ầu ơ cho cháu dễ vào giấc ngủ thì lại bị cô con dâu can ngăn và nói rằng: “Mẹ đừng ru cháu, cứ để cho cháu ngủ tự nhiên”. Hay khi cháu nội bà đã buồn ngủ díp mắt nhưng con dâu bà vẫn tìm mọi cách để “stop” cơn buồn ngủ đó lại chỉ với lý do “chưa đến giờ ngủ”. Dù cháu nội bà Hiển đã được hơn một tuổi nhưng con dâu bà vẫn nhất quyết cho con ăn nhạt. Thương cháu khó ăn, nhiều buổi con dâu đi làm bà Hiển lại “len lén” cho chút nước mắm vào nồi cháo. Có lần, con dâu bà phát hiện ra thế là hai mẹ con lại mâu thuẫn.

Bà Lê Thị Thuận (70 tuổi, Hà Đông) cũng không giấu nổi nỗi bất lực: “Thấy cháu sốt cao, tôi chỉ muốn cho uống thuốc hạ sốt mà con dâu nhất quyết không cho. Nó bảo để cơ thể tự đề kháng. Nhìn cháu đỏ bừng mặt, tôi như ngồi trên đống lửa mà chẳng dám làm gì.” Bà kể, con dâu cân đo từng miếng thức ăn cho cháu: “Từ thịt, tôm, rau củ đến trái cây đều phải đúng gram. Tôi chỉ thở mạnh thôi là sợ lệch công thức mất rồi”.

Phía sau những va chạm ấy là hai kiểu tình thương không trùng nhau. Một bên yêu bằng bản năng và kinh nghiệm, bên kia yêu bằng lý trí và nỗi sợ sai. Nhưng khi cả hai đều quá tin vào cách của mình, đứa trẻ là trung tâm của mọi yêu thương lại trở thành nạn nhân của mâu thuẫn.

Cùng lúc đó, mạng xã hội, nơi cha mẹ trẻ tìm “bí kíp làm cha mẹ hoàn hảo” lại đang biến việc nuôi con thành một cuộc đua. Hàng loạt clip dạy con “tự lập”, “kỷ luật tích cực” được tung hô rầm rộ, nhưng đôi khi biến tướng thành ép trẻ sống theo khuôn mẫu người lớn. Có những đứa trẻ bị quay clip, bị so sánh công khai, bị buộc phải “giỏi” để trở thành nội dung “gây bão”. Ở góc khuất sau những đoạn video hàng triệu view, là những ánh mắt sợ hãi, những nụ cười gượng gạo, và cả những đứa trẻ lớn lên trong áp lực không tên.

Nói về vấn đề này, chuyên gia tâm lý Lê Thị Minh Nga cho rằng, không có “công thức chung” nào cho việc nuôi dạy con. Mỗi đứa trẻ là một bản thể khác biệt, cần được lắng nghe và tôn trọng. Khi người lớn quá mải chạy theo xu hướng hay áp đặt kinh nghiệm, họ đánh mất điều quan trọng nhất là khả năng quan sát và thấu cảm. “Mạng xã hội thường tạo ra một hình ảnh lý tưởng về cách nuôi dạy con cái, khiến nhiều cha mẹ cảm thấy áp lực phải theo kịp và vô hình áp đặt tiêu chuẩn này lên con, tạo áp lực cho con trong quá trình nuôi dạy. Khi tham khảo mạng xã hội trong quá trình nuôi dạy con, cha mẹ cần giữ sự tỉnh táo và hiểu biết nhất định để chọn lọc thông tin đúng đắn. Mỗi một đứa trẻ là một cá thể riêng biệt và không có phương pháp nuôi dạy nào là hoàn hảo cho tất cả. Quan trọng nhất trong nuôi dạy con vẫn là lắng nghe, quan sát và hiểu rõ con mình để có một phương pháp phù hợp với hoàn cảnh gia đình, với cá tính, thể chất, nhu cầu... của từng đứa trẻ”, bà Nga nhấn mạnh.

Mạng xã hội có thể chia sẻ kinh nghiệm, nhưng không thể dạy cách yêu thương. Nuôi dạy con là hành trình dài, nơi cả cha mẹ lẫn ông bà đều cần học lại cách yêu không phải yêu theo thói quen hay xu hướng, mà yêu theo cách khiến đứa trẻ cảm nhận được sự an toàn và tôn trọng. Một “trend” nuôi con có thể chỉ kéo dài vài tuần, nhưng hệ quả của việc yêu thương sai cách có thể theo đứa trẻ suốt đời.

Phong Anh

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/phong-su/cha-me-lac-loi-trong-ma-tran-nuoi-con-tren-mang-i784605/