Nhà khoa học Phan Thành An, 56 tuổi, Viện trưởng Viện Toán học và Khoa học Tính toán, Trường ĐH Bách khoa - ĐH Quốc gia TP.HCM, là người duy nhất được công nhận đạt chuẩn chức danh giáo sư ngành toán học năm 2025.
Hơn 3 thập kỷ gắn bó với giáo dục đại học
Ông Phan Thành An sinh năm 1969 tại Nghệ An. Bắt đầu sự nghiệp vào tháng 12-1990 tại Trường ĐH Sư phạm Vinh, ông An gắn bó với môi trường sư phạm này gần 10 năm trước khi chuyển sang Viện Toán học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Tại Viện Toán học, ông đảm nhiệm nhiều vai trò chuyên môn, trong đó có vị trí Trưởng phòng Giải tích số và Tính toán khoa học (2013-2020). Ông được công nhận là nghiên cứu viên cao cấp từ năm 2018.
Từ năm 2020, con đường công tác của ông gắn liền với Trường ĐH Bách khoa - ĐH Quốc gia TP.HCM. Tại đây, ông là giảng viên cao cấp của bộ môn Toán ứng dụng và đồng thời giữ vị trí Viện trưởng Viện Toán học và Khoa học Tính toán từ tháng 12-2021.
Tổng thời gian thực hiện nhiệm vụ đào tạo của ông là 34 năm 6 tháng. Đây là khoảng thời gian cho thấy sự bền bỉ và gắn bó lâu dài của ông với giáo dục đại học.
Ông An được cấp bằng tiến sĩ toán học năm 1999 tại Trường ĐH Sư phạm Vinh, chuyên ngành Giải tích. Đúng 10 năm sau, vào năm 2009, ông được công nhận chức danh phó giáo sư ngành toán học.
Tân giáo sư toán học Phan Thành An, Viện trưởng Viện Toán học và các Khoa học Tính toán, Trường Đại học Bách khoa - Đại học Quốc gia TP.HCM. Ảnh: NTCC
Tân giáo sư Phan Thành An có khả năng sử dụng thành thục tiếng Anh trong giảng dạy và nghiên cứu. Ông từng giảng dạy bằng tiếng Anh trong suốt 5 năm tại ĐH Lisbon (Bồ Đào Nha) và 2 năm tại ĐH São Paulo (Brazil). Cũng trong giai đoạn này, ông hướng dẫn 2 nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án tại Viện Công nghệ cao - ĐH Lisbon.
Trong 3 năm học gần đây, tổng số giờ giảng dạy trực tiếp trên lớp của ông An đạt gần 2.000 giờ, phản ánh cường độ tham gia đào tạo rất cao và liên tục ở bậc đại học và sau đại học.
Nhiều đóng góp cho đào tạo sau đại học
Ông An đã công bố 50 bài báo khoa học, trong đó 45 bài đăng trên các tạp chí quốc tế uy tín thuộc ISI/SCIE/Scopus. Đây là những con số phản ánh cường độ nghiên cứu lớn trong lĩnh vực toán ứng dụng, tối ưu hình học và thuật toán mà ông theo đuổi trong nhiều năm.
Sau khi được công nhận đạt chuẩn chức danh phó giáo sư, ông là tác giả chính của 26 bài báo quốc tế uy tín, nhiều bài thuộc nhóm tạp chí Q1-Q2. Các chủ đề nổi bật trong loạt công bố của ông gồm: thuật toán tìm đường đi ngắn nhất, tính toán bao lồi, đường đi trên địa hình và các bài toán tối ưu có ràng buộc.
Các nghiên cứu của ông trải dài từ năm 2009 đến 2024, với tần suất liên tục hằng năm. Nhiều bài thuộc các tạp chí có ảnh hưởng cao trong toán ứng dụng.
Ông An đã hướng dẫn thành công 6 nghiên cứu sinh tiến sĩ, đến từ nhiều cơ sở đào tạo khác nhau trong và ngoài nước như Học viện Kỹ thuật Quân sự, ĐH Lisbon, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên - ĐH Quốc gia Hà Nội, Viện Toán học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Đây là đóng góp quan trọng đối với lĩnh vực toán học, đặc biệt trong bối cảnh nguồn nhân lực nghiên cứu về toán ứng dụng tại Việt Nam còn hạn chế.
Đặc biệt, năm 2025 đánh dấu một cột mốc đáng chú ý khi ông An được cấp hai bằng độc quyền sáng chế bởi Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ). Cả hai sáng chế đều mang tính ứng dụng cao trong tính toán và robot tự hành, gồm: Quy trình đo độ rộng của các vết nứt trên bề mặt vật liệu cứng dựa trên hình ảnh hai chiều (2D); Phương pháp tìm đường quay lại cho robot tự hành dọc theo dãy các chùm đoạn thẳng xác định trước.
Ông An cũng góp phần xây dựng các chương trình đào tạo cấp thạc sĩ và tiến sĩ tại nhiều cơ sở đào tạo lớn.
Trong đó, một số chương trình có thể kể đến như: Đề án mở ngành đào tạo trình độ tiến sĩ toán ứng dụng của Trường ĐH Bách khoa - ĐH Quốc gia TP.HCM; xây dựng chương trình đào tạo trình độ thạc sĩ và tiến sĩ khóa 2022 của khoa Khoa học Ứng dụng; chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ và chương trình đào tạo thạc sĩ quốc tế ngành toán ứng dụng của Viện Toán học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam).
Với nền tảng nghiên cứu sâu rộng, nhiều công bố quốc tế, kinh nghiệm giảng dạy ở nước ngoài và đóng góp cho đào tạo sau đại học, việc được công nhận chức danh giáo sư là dấu mốc quan trọng ghi nhận con đường học thuật bền bỉ của nhà khoa học Phan Thành An.
Năm 2025, cả nước có 900 người được công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư, trong đó có 71 giáo sư và 829 phó giáo sư.
Kinh tế là ngành có nhiều ứng viên đạt chuẩn giáo sư, phó giáo sư nhất với 134 người, tiếp đến là y học với 114 người, liên ngành hóa học - công nghệ thực phẩm 58 người, ngành vật lý 51 người.
Ngành toán học có 27 người được công nhận, trong đó có 1 giáo sư và 26 phó giáo sư.
THANH TÚ