Chặn đứng thuốc lá điện tử: Thời điểm vàng quyết định

3 giờ trướcBài gốc

Quang cảnh hộ thảo

Những cảnh báo từ thực tế

Chiều ngày 1/12/2025, Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Hội thảo cung cấp thông tin về việc tăng cường thực thi Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội quy định cấm toàn diện thuốc lá điện tử (TLĐT), thuốc lá nung nóng (TLNN) từ năm 2025.

Phát biểu khai mạc, ông Đặng Khắc Lợi, Phó Cục trưởng Cục Báo chí nhấn mạnh, thuốc lá là nguyên nhân chính gây các bệnh không lây nhiễm, cướp đi hàng triệu sinh mạng toàn cầu. Đáng lo ngại, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm TLĐT, TLNN dù được quảng cáo "ít hại hơn" thực chất chứa nhiều hóa chất độc hại, gây nghiện mạnh, tác động tiêu cực đến não bộ đang phát triển của thanh thiếu niên. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) liên tục khẳng định tất cả sản phẩm thuốc lá đều có hại, và TLĐT, TLNN không phải giải pháp thay thế an toàn.

Tại Việt Nam, con số thống kê của Bộ Y tế là hồi chuông báo động, tỷ lệ sử dụng TLĐT trong học sinh 13-17 tuổi tăng từ 2,6% (2019) lên 8,2% (2023). Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ tăng hơn gấp đôi chỉ trong một năm. Trước thực trạng này, Nghị quyết 173 ra đời ngày 30/11/2024 là quyết sách mạnh mẽ, kịp thời, thể hiện quyết tâm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Bà Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam đánh giá đây là "cột mốc quan trọng về sức khỏe cộng đồng toàn cầu". Bà Angela Pratt cho biết, lệnh cấm đã có tác động tích cực bước đầu với việc giảm 70% ca cấp cứu liên quan tại Bệnh viện Bạch Mai.

Tuy nhiên, bà Angela Pratt cảnh báo nguy cơ từ những đề xuất có thể làm suy yếu lệnh cấm, như cho phép sản xuất để xuất khẩu hoặc loại trừ một số sản phẩm TLNN. WHO kiên định quan điểm, cần đưa việc kinh doanh các sản phẩm này vào danh mục ngành, nghề bị cấm trong Luật Đầu tư sửa đổi một cách toàn diện, không có ngoại lệ. Bất kỳ kẽ hở nào cũng sẽ dẫn đến mâu thuẫn pháp lý, thách thức thực thi, tăng buôn lậu và tổn phí về sức khỏe, kinh tế.

Ông Đặng Khắc Lợi

"Hãy giúp công chúng và các nhà hoạch định chính sách hiểu được những rủi ro của việc để lọt các kỹ hở trong chính sách cấm các sản phẩm này - để bảo vệ sức khỏe của giới trẻ và cho tương lai của đất nước. Thông điệp mạnh mẽ của chúng tôi là ủng hộ việc đưa các sản phẩm này vào danh mục cấm vào Luật Đầu tư sửa đổi - không có ngoại lệ. Chúng tôi mong muốn tiếp tục hợp tác với các phóng viên vf cơ quan truyền thông trong việc bảo vệ sức khỏe của người dân Việt Nam", bà Angela Pratt kêu gọi.

Lời kêu gọi khẩn cấp

Về khung pháp lý thực thi, ông Vũ Trung Hiếu (Vụ Pháp chế, Bộ Y tế) cho biết, ngay sau khi Nghị quyết 173 có hiệu lực, cơ quan này đã khẩn trương rà soát hệ thống văn bản. Hiện nay, dù các văn bản chuyên ngành (Luật Đầu tư, nghị định về hàng hóa XNK) chưa cập nhật kịp, nhưng Bộ luật Hình sự (Điều 190, 191 về tội sản xuất, buôn bán, tàng trữ hàng cấm) và các nghị định xử phạt hành chính (Nghị định 98/2020, 38/2021 về quảng cáo) đã có thể được vận dụng để xử lý nhiều hành vi vi phạm với mức phạt nghiêm khắc.

Bà Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam

Tuy nhiên, ông Hiếu thẳng thắn chỉ ra thách thức: thiếu định nghĩa pháp lý chính thức về TLĐT/TLNN và chưa có chế tài cụ thể cho hành vi "chứa chấp", "sử dụng". Để khắc phục, Bộ Y tế đang thúc đẩy hai hướng song song: trình Chính phủ dự thảo nghị định sửa đổi để bổ sung khái niệm và xử phạt hành chính đầy đủ; đồng thời đề xuất sửa Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (dự kiến 2025) để phù hợp với Nghị quyết 173. Một cuộc họp liên ngành cấp cao cũng sẽ được tổ chức để thống nhất các giải pháp.

Làm rõ hơn bản chất nguy hại, TS. Nguyễn Trung Nguyên (Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai) đưa ra những phân tích chấn động dựa trên thực tế điều trị. Ông gọi TLĐT/TLNN là "môi trường chính" cho ma túy tổng hợp thế hệ mới với cấu trúc "mở" nguy hiểm: hơn 20.000 hóa chất nhân tạo, hàng trăm chất mới xuất hiện mỗi tháng, độc tính khó lường như formaldehyde, kim loại nặng. Nicotine tổng hợp được bào chế dạng "êm", dễ hít, gây nghiện nhanh và mạnh hơn thuốc lá truyền thống.

Bằng chứng là hàng loạt ca bệnh trẻ tuổi nhập viện trong tình trạng ngộ độc nặng: thanh niên 17 tuổi nghiện từ năm 13, tổn thương phổi như người hút thuốc lâu năm; bệnh nhân 15 tuổi trông bình thường nhưng điểm đánh giá tâm lý lên tới 85 điểm loạn thần, 80 điểm tâm thần phân liệt; nhiều ca khác bị tổn thương não lan tỏa, suy đa tạng, để lại di chứng thần kinh vĩnh viễn.

Ông Nguyên đặt ra câu hỏi nghịch lý: Xã hội siết chặt an toàn thực phẩm, chống ô nhiễm không khí, kiểm soát gắt gao thuốc chữa bệnh, nhưng lại tồn tại một "môi trường" để con người chủ động hít hàng nghìn chất độc.

TS. Nguyễn Trung Nguyên khẳng định đây là sản phẩm "chỉ có hại, chẳng có lợi", và lợi ích duy nhất thuộc về nhà sản xuất, kinh doanh. Nguyên tắc phải là "loại bỏ luôn".

"Đây là thời điểm vàng, bước ngoặt quyết định. Nếu không chặn ngay bây giờ, thuốc lá điện tử sẽ tràn vào, bám chặt và không thể kiểm soát được nữa... Đây là trách nhiệm lịch sử của tất cả các bộ ngành", TS. Nguyễn Trung Nguyên đưa ra thông điệp khẩn cấp.

Ông Nguyên cảnh báo nếu để lỡ cơ hội đưa lệnh cấm toàn diện vào Luật Đầu tư sửa đổi ngay bây giờ, hậu quả sẽ kéo dài "nghìn năm" với mức độ tàn phá sức khỏe còn khủng khiếp hơn thuốc lá điếu.

Các chuyên gia cho rằng, việc thực thi nghiêm túc, toàn diện Nghị quyết 173 không chỉ là nhiệm vụ pháp lý mà còn là cam kết đạo đức, trách nhiệm với tương lai của quốc gia. Thông tin từ hội thảo là cơ sở quan trọng để báo chí, truyền thông đồng hành, tuyên truyền, góp phần hiện thực hóa mục tiêu một Việt Nam khỏe mạnh, nói không với các sản phẩm thuốc lá độc hại mới.

Hồng Hạnh

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/chan-dung-thuoc-la-dien-tu-thoi-diem-vang-quyet-dinh-174478.html