Chặn 'núi rác' từ mua sắm online

3 giờ trướcBài gốc

Tạo áp lực nghiêm trọng lên môi trường

Chị Mai Hương (phường Hoàn Kiếm, Hà Nội) chia sẻ, mua sắm online giờ gần như trở thành thói quen hằng ngày, từ đôi giày, bình hoa đến các đồ tiêu dùng thiết yếu trong nhà.

"Mỗi đơn hàng, dù nhỏ hay lớn, cũng được đóng gói rất kỹ, nào là túi nilon, hộp carton, băng dính, rồi thêm cả túi chống sốc… Có hôm tôi đặt mấy món hàng một lúc, ngồi bóc hàng xong mà gom lại được nguyên một túi rác to toàn bao bì". chị Mai Hương cho biết. Cùng chung tình cảnh đó, chị Thanh Nga (phường Hai Bà Trưng) chia sẻ: "Mua online thì tiện thật, khỏi phải đi lại, nhưng mỗi lần nhận hàng là thấy rác thải tăng lên. Hàng triệu đơn mỗi ngày thì lượng rác thải phát sinh chắc không nhỏ chút nào".

Cần khuyến khích sử dụng bao bì tái chế và giảm số lượng bao bì không cần thiết.

Theo Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), phát thải trong khâu đóng gói, vận chuyển đơn hàng và dịch vụ giao đồ ăn là rất lớn. Khảo sát năm 2024 của VECOM cho thấy, nếu bán ra thị trường 1 tỷ USD hàng hóa qua TMĐT sẽ để lại 7.600 tấn nhựa. Còn dịch vụ gọi thức ăn nhanh online dùng túi xốp, vỏ hộp xả ra môi trường khoảng 18.600 tấn nhựa. Đáng chú ý, hộp carton và túi nilon là loại bao bì phổ biến được sử dụng đóng gói đơn hàng. Các hàng quần áo, thời trang, phụ kiện và đồ ăn nhanh có tỉ lệ sử dụng túi nilon, hộp, cốc nhựa lên tới 90%.

Bên cạnh đó, phần lớn các đơn hàng đều sử dụng vật liệu chèn là mút xốp và xốp nilon bong bóng khí, với tỉ lệ tương ứng là 30% và 35%. VECOM cảnh báo, nếu không có giải pháp giảm thiểu và thay thế vật liệu đóng gói, đến năm 2030 - khi quy mô TMĐT Việt Nam chạm mốc gần 100 tỷ USD - lượng rác thải nhựa từ lĩnh vực này có thể vượt 800.000 tấn, tạo áp lực nghiêm trọng lên môi trường và hệ thống xử lý chất thải.

Đồng quan điểm về những hệ lụy môi trường từ TMĐT, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) nhận định: Lượng rác thải phát sinh từ mua sắm online có thể cao gấp 5 lần so với thương mại truyền thống. Nhiều người vẫn nghĩ rằng mua hàng qua mạng chỉ cần ngồi nhà đặt hàng, không phải ra ngoài thì sẽ ít gây ra rác thải hơn. Tuy nhiên, thực tế hoàn toàn ngược lại. "Ngay cả một đơn hàng có giá trị rất nhỏ cũng thường được đóng gói rất kỹ, sử dụng nhiều vật liệu như hộp carton, túi nylon, băng keo... Trong khi đó, với hình thức mua hàng trực tiếp, người tiêu dùng thường chỉ dùng một túi nylon, thậm chí là không cần thêm bất cứ lớp đóng gói nào", ông Tuấn chia sẻ.

Hướng đi bền vững

Để khắc phục hệ lụy môi trường từ TMĐT, Nhà nước đang đẩy mạnh xây dựng các chính sách khuyến khích doanh nghiệp (DN) và người tiêu dùng chuyển sang sử dụng sản phẩm, dịch vụ xanh.

Ông Nguyễn Thanh Hưng, thành viên Hội đồng Tư vấn cấp cao về TMĐT của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho biết, hiện nay, phần lớn chính sách về kinh tế số và TMĐT vẫn nghiêng về phát triển nhanh và mở rộng thị trường. Tuy nhiên, đã đến lúc cần định hình một hướng đi bền vững và thân thiện với môi trường, trong đó DN TMĐT, người tiêu dùng và các đơn vị logistics đóng vai trò chủ lực.

Logistics đóng vai trò then chốt trong TMĐT, nên nếu muốn "xanh hóa" toàn ngành, trước tiên cần phải chuyển đổi hoạt động logistics theo hướng bền vững. Nhiều DN trong nước đã bắt đầu triển khai các giải pháp thực tế để giảm phát thải. Chẳng hạn, Công ty cổ phần Di chuyển Xanh và Thông minh (GSM) đã đưa xe máy điện VinFast vào dịch vụ giao hàng qua ứng dụng Xanh SM từ cuối năm 2023. Trong khi đó, Viettel Post triển khai mô hình "Bưu cục di động" - các xe tải được trang bị công nghệ để chia chọn hàng hóa, kết nối dữ liệu giữa các bưu cục và bưu tá, cho phép xử lý đơn hàng trực tiếp trên xe. Mô hình này giúp rút ngắn 15% quãng đường vận chuyển, giảm số lượng xe trung chuyển, hạn chế phát thải và giảm nhu cầu đóng gói chống sốc nhờ giảm luân chuyển hàng hóa nhiều lần.

Từ năm 2021, Bưu điện Việt Nam đã thí điểm sử dụng xe máy điện giao hàng tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, giúp tiết kiệm đến 30% chi phí vận hành và giảm đáng kể khí thải CO tại khu vực nội đô. Bắt đầu từ ngày 1/7/2025, các xe điện thế hệ mới sẽ chính thức được triển khai tại Hà Nội theo mô hình cho thuê, hợp tác giữa Bưu điện Việt Nam và Honda Việt Nam nhằm thúc đẩy vận chuyển xanh, tiết kiệm và bền vững. Bưu điện Việt Nam cũng là đơn vị đầu tiên trong ngành bưu chính phát động phong trào "Postgreen", thúc đẩy sử dụng bao bì thân thiện và mở rộng mô hình vận chuyển xanh - từng bước hiện thực hóa chiến lược số hóa và phát triển bền vững trong toàn chuỗi cung ứng.

Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số Lại Việt Anh cho biết, khi tiêu dùng xanh trở thành xu hướng, TMĐT cũng buộc phải chuyển đổi hướng tới nền TMĐT xanh. Người tiêu dùng hiện có xu hướng tạm ngừng mua các sản phẩm, dịch vụ gây tác động tiêu cực tới môi trường và xã hội. Để giảm thiểu tác động tiêu cực của TMĐT đến môi trường, Phó Cục trưởng Lại Việt Anh đề xuất ưu tiên sử dụng phương tiện giao hàng thân thiện môi trường, xây dựng hệ thống logistics thông minh, tối ưu hóa vận chuyển và giao hàng. Khâu đóng gói cũng cần khuyến khích sử dụng bao bì tái chế và giảm số lượng bao bì không cần thiết. Các nhà bán lẻ cần đưa ra giải pháp thay đổi thói quen tiêu dùng, hướng tới mô hình giao hàng xanh.

Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2026-2030 do Bộ Công Thương xây dựng đã đặt ra nhiều chỉ tiêu cụ thể: Đến năm 2030, tỉ lệ sản phẩm TMĐT sử dụng bao bì nhựa sẽ giảm còn tối đa 45%, bao bì có thể tái chế đạt 50%, DN sử dụng năng lượng sạch trong logistics đạt ít nhất 40% và 50% DN áp dụng tiêu chuẩn chuỗi cung ứng xanh.

Đặc biệt, Dự thảo Luật Thương mại điện tử đang được Bộ Công Thương xây dựng cũng đặt trọng tâm vào phát triển "kinh doanh sạch" - một định hướng mới nhằm giải quyết triệt để bài toán môi trường, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh của TMĐT Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi số.

Lưu Hiệp

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/thi-truong/chan-nui-rac-tu-mua-sam-online-i777038/