Chánh án Tối cao nói về quy định bồi thường khi thu hồi đất: 'Lý thuyết nghe có vẻ rất hay nhưng khó thực hiện'

2 giờ trướcBài gốc

Sáng 19-11, theo nghị trình, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Nêu ý kiến tại đoàn ĐBQH TP Đà Nẵng, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Quảng thống nhất rất cao về sự cần thiết phải sửa đổi. Theo ông, yêu cầu về phát triển kinh- tế xã hội đặt ra nhiều vấn đề đòi hỏi phải có sự thay đổi, một số quy định có thể đã không còn phù hợp, đặc biệt, Luật Đất đai là một luật hết sức khó và phức tạp.

Ông cũng cho hay một số vấn đề ĐBQH đã nêu quan điểm khi xây dựng Luật Đất đai 2024 nhưng chưa được tiếp thu, nay một lần nữa được đưa ra bàn, như câu chuyện người sử dụng đất có quyền lựa chọn hình thức trả tiền hàng năm hay trả tiền một lần.

Theo ông Quảng, nội dung này được quy định từ Luật Đất đai 2003, tiếp tục được kế thừa tại Luật năm 2013. Luật Đất đai năm 2024 lại hướng tới việc trả tiền một lần, dẫn đến ngay sau khi luật ban hành đã không phù hợp với thực tiễn, khi không cho phép người sử dụng đất được quyền quyết định nộp tiền một lần hay nộp tiền hàng năm.

Chánh án TAND Tối cao cho hay khi sửa Luật Đất đai, ông đã giữ quan điểm nói trên, nêu ý kiến nhiều lần khi thảo luận tại tổ, đã được tổng hợp, nhưng sau đó được giải trình là không được tiếp thu. Trên thực tế, khi còn là lãnh đạo địa phương, ông Quảng cho hay khi chỉ đạo triển khai nội dung này “rất vướng mắc”.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Quảng. Ảnh: QH

Đề xuất Quốc hội ủy quyền Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định trường hợp thu hồi đất

Ông Nguyễn Văn Quảng sau đó dành thời gian góp ý cho một số quy định cụ thể.

Về các trường hợp phải thu hồi đất, ông đề nghị Nghị quyết nên giao thẩm quyền quyết định việc này cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội. “Đây cũng là một hình thức ủy quyền của Quốc hội cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định, như vậy sẽ linh hoạt hơn”- Chánh án TAND Tối cao cho rằng như vậy tránh trường hợp thời gian tới sẽ lại phát sinh thêm các trường hợp thu hồi đất khác mà hiện tại chưa lường được, khi “chúng ta luôn luôn là người đi sau với thực tiễn”.

Ông Quảng dẫn chứng Điều 79 Luật Đất đai 2024 quy định 31 trường hợp thu hồi đất, nhưng khi bàn đến câu chuyện thu hồi đất để làm khu thương mại tự do, trung tâm tài chính, thì không có trong danh mục này…

Chánh án TAND Tối cao cũng kiến nghị xem xét lại một số nội dung để đảm bảo tính khả thi. Ông dẫn chứng quy định “đối với dự án khác nếu được trên 75% người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư” thì được thu hồi đất.

“Tâm lý chung, người dân bị thu hồi đất bao giờ cũng phải biết được phương án bồi thường của Nhà nước như thế nào, lúc đó họ mới đồng ý hay không đồng ý”- ông Quảng nói và đánh giá tính khả thi của quy định này không cao.

Chánh án TAND Tối cao nhận định quy định về thẩm quyền thu hồi đất không thống nhất. Cụ thể, dự thảo quy định UBND cấp tỉnh quy định việc bố trí tạm cư, thời gian và kinh phí tạm cư đối với trường hợp quyết định thu hồi đất trước khi hoàn thành bố trí tái định cư. Trong khi đó, Chủ tịch UBND cấp xã quyết định việc thu hồi đất theo tiến độ của dự án đầu tư hoặc theo tiến độ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

“Quyết định việc thu hồi đất bao giờ cũng gắn với phương án đảm bảo chỗ ở cho người bị thu hồi đất”- ông Nguyễn Văn Quảng nói và cho rằng khi cấp tỉnh quyết định việc bố trí tạm cư, cấp xã phải thực thi thu hồi đất là việc rất khó, sẽ xảy ra tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm.

Từ phân tích trên, ông Quảng đề nghị để đảm bảo đồng bộ, ai là người quyết định việc thu hồi đất, người đó có thẩm quyền quyết định việc tạm cư. Tuy nhiên, với năng lực của cấp xã hiện nay, nếu giao thực hiện những việc này sẽ rất khó khăn.

“Tôi đề nghị giai đoạn trước mắt, chúng ta giao cho UBND cấp tỉnh, sau đó Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ phân cấp xuống cho Chủ tịch UBND cấp xã quyết định việc này, như vậy mới đảm bảo tính linh hoạt và khả thi ở trong thực tiễn”- ông Quảng nói.

Băn khoăn về các dự án chuyển tiếp

Về căn cứ xác định giá đất, Chánh án TAND Tối cao cho rằng đây là vấn đề rất lớn và có sự thay đổi căn bản về quan điểm. Trước đây, chúng ta đưa ra ba, bốn phương pháp xác định giá đất và hiện gặp rất nhiều vướng mắc. Lần này, chúng ta đi đến quan điểm thống nhất, căn cứ xác định giá đất khi bồi thường, hỗ trợ tái định cư sẽ lấy bảng giá đất nhân với hệ số.

“Chúng ta mà tiếp cận theo cách giá đất phải phù hợp với thị trường, giá đất chỉ có đẩy lên thôi, làm gì có chuyện thị trường giữ hoặc giảm giá xuống”- Chánh án TAND Tối cao nói.

Ông Quảng tin tưởng quy định theo hướng này, chúng ta sẽ kiểm soát được giá, không để tình trạng thổi giá như hiện nay. Tuy nhiên, ông đề nghị việc hướng dẫn để áp dụng quy định này phải rất chi tiết, cụ thể.

“Tôi được biết hiện nay anh em ở dưới địa phương đang rất băn khoăn về vấn đề này”- ông nói và dẫn chứng về những dự án chuyển tiếp khi nghị quyết này được Quốc hội thông qua và có hiệu lực.

Ông phân tích sẽ phát sinh trường hợp trong cùng một dự án, một số trường hợp đã được xác định giá bồi thường theo phương pháp cũ. Khi nghị quyết này có hiệu lực, câu chuyện đặt ra là khi áp dụng bảng giá đất, giá bồi thường chắc chắn sẽ thấp hơn.

“Chúng ta sẽ phải giải quyết như thế nào để đảm bảo sự công bằng một cách tương đối giữa những người bị thu hồi đất trong cùng một dự án? Tôi muốn nêu vấn đề này để Chính phủ có hướng dẫn chặt chẽ và đảm bảo tính công bằng, tránh việc khiếu kiện”- ông Quảng cho biết.

Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết cũng quy định trường hợp bồi thường bằng đất mà khu đất không có bảng giá đất (nói cách khác là chưa quy định bảng giá đất) thì Chủ tịch UBND xã căn cứ vào giá đất trong bảng giá đất tại vị trí tương tự để quyết định giá đất bồi thường bằng đất tại chỗ trong phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư.

“Về mặt lý thuyết nghe có vẻ rất là hay, nhưng tôi tin rằng trên thực tế rất khó thực hiện”- Chánh án TAND Tối cao nói và chỉ ra ba điểm khó.

Thứ nhất, lý giải khái niệm thế nào là tương tự? “Tôi khẳng định rằng trong một dự án, không có khu đất nào tương tự giống khu đất ở bên cạnh. Khái niệm tương tự ở đây không bao giờ xác định được và sẽ gây ra tranh cãi. Tôi được bồi thường cao, tôi ủng hộ chuyện tương tự này của Chủ tịch xã, còn bồi thường thấp, tôi bảo không. Thu hồi đất hai mặt đường, bố trí cho tôi vào một khu đất mặt đường bé hơn, dù cũng là hai mặt đường nhưng tôi bảo không phải tương tự”- ông Quảng phân tích thêm.

Thứ hai, theo ông, trong cùng một xã, để tìm được một khu đất tương tự có bảng giá đất không phải việc dễ.

Thứ ba, một dự án có thể nằm ở nhiều xã, phường, Chủ tịch xã phải tìm được một vị trí tương tự, tương tự ở đây được hiểu phải trong phạm vi ở xã đó, không thể sang xã khác.

Từ thực tiễn trên, Chánh án TAND Tối cao đề nghị nên giao cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định việc áp mức giá, trên cơ sở ý kiến của HĐND, như vậy mới bảo đảm chặt chẽ, khả thi.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/chanh-an-toi-cao-noi-ve-quy-dinh-boi-thuong-khi-thu-hoi-dat-ly-thuyet-nghe-co-ve-rat-hay-nhung-kho-thuc-hien-post882199.html