Mô hình này đã giúp nhiều hộ nông dân thay đổi tư duy sản xuất, yên tâm làm nông nghiệp sạch mà không phải lo đầu ra.
“Bén duyên” cùng giống chanh mới
Từ đồi chè Biển Hồ, men theo con đường bê tông uốn quanh triền dốc, chúng tôi tìm đến làng Ko (xã Chư Đang Ya), nơi những vườn chanh dây vàng hữu cơ đang vào vụ thu hoạch. Đây là mô hình được Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp-dịch vụ-du lịch Chư Nâm triển khai từ năm 2023.
Theo Phó Giám đốc HTX Phạm Văn Bền, ý tưởng trồng chanh dây vàng xuất phát từ việc HTX tìm kiếm một loại cây trồng có tính khác biệt, phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu địa phương và có giá trị kinh tế cao.
“Chúng tôi đã khảo sát nhiều mô hình, trong đó giống chanh dây vàng hương mật ong rất phù hợp với vùng đất Chư Đang Ya. Thổ nhưỡng đất đỏ bazan, độ cao vừa phải, khí hậu mát mẻ là điều kiện lý tưởng để giống cây này phát triển, đặc biệt khi áp dụng kỹ thuật canh tác hữu cơ thì chất lượng quả vượt trội so với nhiều vùng khác”-anh Bền chia sẻ.
Khác với giống chanh dây tím đã phổ biến nhiều năm qua tại Gia Lai nhưng đầu ra bấp bênh, chanh dây vàng chỉ mới phát triển thời gian gần đây đã chứng minh được tiềm năng rõ rệt. Vỏ dày, cơm nhiều, vị ngọt dịu và thơm mùi mật ong, giống chanh dây này có thể ăn trực tiếp mà không cần pha đường khiến người tiêu dùng rất ưa chuộng.
Ban đầu, một số thành viên của HTX tham gia thử nghiệm mô hình. Nhưng sau 1 vụ thu hoạch, chất lượng quả và hiệu quả kinh tế mang lại đã tạo động lực cho việc nhân rộng mô hình. Một trong những người tiên phong là chị Phạm Thị Thương (làng Ko). Từ vài trăm gốc ban đầu, gia đình chị đã mở rộng diện tích lên gần 2 ha.
“Trước kia, chúng tôi trồng chanh dây tím nhưng giá cả thất thường, năm được năm mất. Với chanh dây vàng, giá bán luôn ổn định, thấp nhất cũng đạt 15.000 đồng/kg, lại dễ tiêu thụ. Loại chanh này còn có thể bán trực tiếp cho người tiêu dùng, không phải phụ thuộc vào thương lái vì chất lượng và độ an toàn cao”-chị Thương chia sẻ.
Anh Đỗ Văn Phước (làng Ko, xã Chư Đang Ya, huyện Chư Păh) trồng mới 1 ha chanh dây vàng. Ảnh: N.S
Anh Đỗ Văn Phước-Thành viên HTX-cho biết: “Gia đình tôi đã trồng 2 ha chanh dây vàng, vừa thu hoạch xong và hiện đang cải tạo đất để trồng tiếp 1 ha mới. Thấy rõ hiệu quả nên bà con trong làng xin giống về trồng”.
Không chỉ tạo ra giá trị kinh tế cho từng hộ, mô hình chanh dây vàng hữu cơ của HTX Nông nghiệp-dịch vụ-du lịch Chư Nâm còn là “cú hích” cho phong trào phát triển nông nghiệp sạch tại địa phương. Hiện HTX đã có 20 thành viên cùng tham gia trồng, tổng diện tích đạt khoảng 50 ha và đang tiếp tục mở rộng theo nhu cầu thị trường.
OCOP là “đòn bẩy”
Theo anh Bền, mùa mưa ở Tây Nguyên kéo dài, dễ gây ngập úng và thối rễ cho cây chanh dây. Vì vậy, tất cả các vườn đều phải làm luống cao để thoát nước. Các vườn cây được bón hoàn toàn phân hữu cơ như trùn quế, phân bò hoai mục, đất vi sinh. Cỏ dại không bị diệt trừ mà được để mọc tự nhiên, giúp giữ ẩm và cải tạo đất.
“Đất khỏe thì cây mới khỏe, quả mới thơm ngon. Chúng tôi dùng đạm tôm tưới bổ sung giai đoạn cây non để kích thích sinh trưởng, không sử dụng thuốc hóa học hay thuốc trừ sâu. Mỗi cây trồng cách nhau 1-2 m nhằm đảm bảo đủ ánh sáng và độ thông thoáng, hạn chế sâu bệnh tự nhiên”-anh Bền cho hay.
Nhờ quy trình chăm sóc tỉ mỉ, 1 ha chanh dây vàng có thể đạt sản lượng khoảng 50 tấn/vụ, tương đương mỗi cây cho hơn 10 kg quả. Đặc biệt, tỷ lệ quả loại 1 cao do kích cỡ và độ đồng đều tốt, giúp giá trị thu về càng ổn định.
Một bước tiến quan trọng giúp sản phẩm chanh dây vàng hữu cơ khẳng định chỗ đứng là được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao. Đây không chỉ là sự ghi nhận về chất lượng sản phẩm, mà còn là “giấy thông hành” để tiếp cận các kênh phân phối hiện đại.
Hiện nay, sản phẩm chanh dây vàng của HTX đã được kiểm nghiệm các chỉ số an toàn thực phẩm, đạt yêu cầu để phân phối vào siêu thị, trung tâm thương mại và các cửa hàng nông sản sạch.
“Khách hàng dùng thử đều khen ngon, sau đó quay lại đặt hàng và giới thiệu thêm bạn bè. Có thời điểm, chúng tôi không đủ hàng để cung cấp”-anh Bền bộc bạch.
Chị Phạm Thị Thương (làng Ko, xã Chư Đang Ya) thu hoạch chanh dây. Ảnh: N.S
Còn theo chị Thương, ngoài thị trường trong tỉnh, hiện nay, nhiều đầu mối từ TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng… cũng tìm đến đặt vấn đề thu mua nhưng HTX chưa đủ sản lượng để cung cấp. “Chỉ cần sản xuất theo đúng hướng hữu cơ, quả to và đẹp là bán được ngay, không cần lo đầu ra”-chị Thương khẳng định.
Trao đổi với P.V, ông Trần Đắc Thắng-Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Chư Păh-cho biết: Giống chanh dây vàng hương mật ong không chỉ phù hợp với đất đai Gia Lai mà còn có hương vị riêng, dễ tạo thương hiệu. Đặc biệt, sản xuất theo hướng hữu cơ là xu thế tất yếu, vì vậy chúng tôi đánh giá rất cao mô hình của HTX Nông nghiệp-dịch vụ-du lịch Chư Nâm.
Sản phẩm đạt chuẩn OCOP là cơ sở để phát triển vùng nguyên liệu tập trung, có liên kết, có đầu ra ổn định. Hiện địa phương đang có kế hoạch hỗ trợ mở rộng mô hình, gắn với chuỗi giá trị từ sản xuất-sơ chế-đóng gói đến tiêu thụ. Đồng thời, khuyến khích các HTX khác học hỏi và nhân rộng mô hình chanh dây hữu cơ, đặc biệt là các loại cây ăn quả có thể ăn trực tiếp.
NGỌC SANG