Chanh leo Việt Nam bứt phá, hướng tới ngành hàng tỷ đô

3 giờ trướcBài gốc

Tăng trưởng xuất khẩu “thần tốc” trong một thập kỷ

Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Tô Văn Huấn cho biết, chanh leo Việt Nam trong 10 năm qua đã có bước tiến vượt bậc về thương mại quốc tế. Từ giá trị xuất khẩu chỉ 20 triệu USD vào năm 2015, con số này đã tăng hơn 10 lần, đạt 222,5 triệu USD vào năm 2023. Đáng chú ý, bất chấp những biến động lớn của thị trường thế giới, 10 tháng đầu năm 2025 kim ngạch xuất khẩu vẫn đạt hơn 202 triệu USD, phản ánh nhu cầu ổn định và vị thế ngày càng vững của chanh leo Việt Nam.

Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật Tô Văn Huấn phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Báo Nông nghiệp và Môi trường

Hiện, cả nước có 43 giống chanh leo được công bố lưu hành, phục vụ đa dạng cho các mục tiêu sản xuất từ tiêu thụ tươi đến chế biến sâu như nước ép, cô đặc, đông lạnh. Hơn 80% sản lượng chanh leo hiện được sử dụng cho xuất khẩu dưới dạng quả tươi hoặc sản phẩm chế biến, cho thấy ngành hàng này đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong cơ cấu nông sản xuất khẩu.

Xuất khẩu chanh leo tăng trưởng "thần tốc" trong 10 năm. Ảnh: Báo Nông nghiệp và Môi trường

Điều kiện khí hậu cao nguyên mát mẻ, đất đỏ bazan màu mỡ đã đưa Tây Nguyên trở thành “thủ phủ” chanh leo của Việt Nam. Khu vực này chiếm hơn 86% tổng diện tích và tới 92,5% sản lượng cả nước, tạo thành vùng nguyên liệu tập trung hiếm có. Trong đó, Gia Lai giữ vai trò đầu tàu với diện tích năm 2025 ước đạt 5.650ha và sản lượng hơn 210.000 tấn – mức tăng trưởng cho thấy sức hút lớn của cây trồng này đối với nông dân và doanh nghiệp. Tỉnh đã được cấp 48 mã số vùng trồng và 6 cơ sở đóng gói đủ điều kiện xuất khẩu – yếu tố có tính quyết định giúp nông sản chinh phục được các thị trường khó tính.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, diện tích chanh leo cả nước đạt khoảng 12.600ha, cho sản lượng hơn 178.500 tấn. Riêng Tây Nguyên chiếm 88% diện tích, minh chứng cho sự tập trung hóa và chuyên môn hóa ngày càng cao của ngành.

Quang cảnh diễn đàn. Ảnh: Báo Nông nghiệp và Môi trường

Từ tháng 7-2022, chanh leo Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc thị trường gần, lớn và nhiều tiềm năng. Tại diễn đàn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai Đoàn Ngọc Có cho biết, đây là cột mốc quan trọng tạo ra cú hích mạnh cho ngành, những yêu cầu nghiêm ngặt về mã số vùng trồng, tiêu chuẩn đóng gói, kiểm dịch thực vật đã thúc đẩy nông dân và doanh nghiệp nâng cấp quy trình sản xuất, từng bước hình thành các chuỗi liên kết khép kín. Nhờ đó, nhiều doanh nghiệp chủ động liên kết với hợp tác xã và nông dân, xây dựng mô hình sản xuất chế biến, tiêu thụ đồng bộ, giúp giảm rủi ro, tăng giá trị và đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế. Đây cũng là bước chuẩn bị quan trọng để chanh leo Việt Nam từng bước mở rộng sang Mỹ, châu Âu và Nhật Bản – những thị trường có tiêu chuẩn cao nhưng giá trị lớn.

Tăng trưởng nhanh kéo theo thách thức không nhỏ

Sự phát triển nóng của chanh leo trong nhiều năm đã bộc lộ những bất cập. Một số vùng trồng mở rộng thiếu quy hoạch khiến dịch bệnh bùng phát, năng suất giảm mạnh. Giống chưa được kiểm soát chặt, chất lượng không đồng đều, tình trạng nhân giống trôi nổi làm gia tăng rủi ro cho người trồng. Ngoài ra, quy mô sản xuất vẫn manh mún, thiếu liên kết; chế biến sâu chưa tương xứng tiềm năng; chi phí logistics và vận chuyển còn cao. Các thị trường lớn cũng siết chặt tiêu chuẩn kỹ thuật và truy xuất nguồn gốc, đòi hỏi ngành hàng phải nâng cấp đồng bộ từ giống, canh tác đến sau thu hoạch.

Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật, cho rằng, muốn phát triển bền vững, việc kiểm soát giống phải được đặt lên hàng đầu. Bà kiến nghị xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia cho giống chanh leo sạch bệnh, đồng thời đẩy mạnh áp dụng hệ thống nhà lưới 3 cấp trong sản xuất giống để hạn chế tối đa lây nhiễm sâu bệnh ngay từ khâu đầu vào. Theo Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực giai đoạn 2025–2030, diện tích chanh leo cả nước sẽ được duy trì ở mức 12.000–15.000ha, sản lượng khoảng 250.000–300.000 tấn mỗi năm. Các vùng trọng điểm tiếp tục là Gia Lai, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Quảng Trị, Nghệ An và Sơn La những địa phương có điều kiện tự nhiên phù hợp cũng như cơ sở hạ tầng sản xuất đang trên đà hoàn thiện.

Nếu giải quyết tốt các “nút thắt” về giống, quy mô sản xuất và tổ chức chuỗi giá trị, chanh leo không chỉ là cây làm giàu cho nông dân, mà còn có thể trở thành ngành hàng tỷ đô. Ảnh: Báo Nông nghiệp và Môi trường

Để đạt mục tiêu này, các đại biểu cho rằng, các địa phương cần tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm: Quy hoạch vùng nguyên liệu lớn, đồng nhất về giống và quy trình kỹ thuật; kiểm soát chặt nguồn giống, tiêu chuẩn hóa theo VietGAP và GlobalGAP; tăng cường ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý vùng trồng và truy xuất nguồn gốc. Cùng với đó, đầu tư mạnh cho chế biến sâu để nâng giá trị gia tăng; đẩy mạnh liên kết mô hình “5 nhà”.

Các chuyên gia nhận định, chỉ khi chuỗi liên kết được củng cố bền chặt, ngành chanh leo mới có thể đứng vững trước những biến động ngày càng phức tạp của thị trường. Từ tốc độ tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng đến việc hình thành vùng nguyên liệu quy mô lớn tại Tây Nguyên, chanh leo đang dần khẳng định vị thế mới trong ngành nông sản Việt Nam. Nếu giải quyết tốt các “nút thắt” về giống, quy mô sản xuất và tổ chức chuỗi giá trị, chanh leo không chỉ là cây làm giàu cho nông dân mà còn có thể trở thành ngành hàng tỷ đô, góp phần đưa nông sản Việt Nam nâng tầm trên bản đồ thế giới.

Ngọc Quỳnh

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/chanh-leo-viet-nam-but-pha-huong-toi-nganh-hang-ty-do-726560.html