Sau hơn 3 năm triển khai Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030, tỉnh Khánh Hòa đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, đặc biệt là nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhân dân, doanh nghiệp chung tay bảo vệ giá trị bền vững hệ sinh thái biển vịnh Nha Trang.
Những kết quả tích cực
Trước thực trạng môi trường vịnh Nha Trang nói chung, rạn san hô tại khu vực biển Hòn Mun nói riêng có biểu hiện suy thoái, ngày 21-6-2022, Tỉnh ủy Khánh Hòa ban hành Thông báo số 347 yêu cầu giữ gìn, phục hồi vịnh Nha Trang, bao gồm rạn san hô trong khu vực biển Hòn Mun, xác định đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, lâu dài. Tháng 11-2022, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030, khẳng định sự quyết tâm phục hồi hệ sinh thái và vẻ đẹp của vịnh Nha Trang.
Các nhà khoa học khảo sát hệ sinh thái rạn san hô ở vịnh Nha Trang.
Ông Đàm Hải Vân - Giám đốc Ban Quản lý vịnh Nha Trang cho biết: Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030 đã được cụ thể hóa bằng những việc làm cụ thể, thiết thực. Để hệ sinh thái san hô vịnh Nha Trang có thời gian “chữa lành vết thương” sau thời gian dài suy thoái, cuối tháng 6-2022, UBND TP. Nha Trang (cũ) chỉ đạo tạm dừng hoạt động bơi, lặn biển, tàu, thúng đáy kính trong vùng nước đảo Hòn Mun; chỉ bố trí điểm lặn tạm thời khu vực đông bắc Hòn Rơm với số lượng khách hạn chế; di dời đầm đăng Lam Dự của Hợp tác xã Đoàn Kết ra khỏi phân khu bảo vệ nghiêm ngặt Hòn Mun. Ban Quản lý vịnh Nha Trang quy định không mang các sản phẩm nhựa dùng một lần, túi ni-lông khó phân hủy, nước uống đóng chai nhựa dưới 1,5 lít qua Bến tàu du lịch Nha Trang.
Cùng với đó, UBND TP. Nha Trang (cũ) phê duyệt Đề án Phát triển du lịch cộng đồng theo hướng xanh, bền vững tại Bích Đầm; rà soát, khoanh vùng bảo vệ các khu vực biển ở Hòn Mun, Hòn Chồng có san hô đang phục hồi, có bãi giống, bãi đẻ của thủy sản; hoàn thành Dự án Thúc đẩy đối thoại, hợp tác giữa cộng đồng và khối tư nhân với cơ quan nhà nước trong bảo tồn rạn san hô và phát triển bền vững khu vực biển Hòn Mun, vịnh Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa do Chương trình tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF SGP) tài trợ…
Ngoài ra, tỉnh đã kêu gọi, vận động các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh tham gia trồng được khoảng 10ha rừng ngập mặn, thả 20.000 con cá giống tái tạo nguồn lợi thủy sản... ở vịnh Nha Trang; 6 tháng năm 2025, tiến hành 14 đợt kiểm tra, giám sát hệ sinh thái rạn san hô; thu gom 198kg rác thải đáy biển, chủ yếu là lưới đánh cá, dây thừng tại Hòn Chồng; thu gom 190 kg rác thải ven đảo tại Hòn Mun…
Năm 2024, tại Viện Hải dương học, Viện Khoa học biển Australia (AIMS) cũng đã chuyển giao cho các nhà khoa học Việt Nam công nghệ ReefCloud và thiết bị ReefScan. Công nghệ này giúp việc thu thập thông tin, phân tích dữ liệu nhanh chóng, chính xác, qua đó xác định được những khu vực cần ưu tiên, nỗ lực bảo tồn, giúp việc khôi phục, bảo tồn hệ sinh thái có giá trị ở vịnh Nha Trang nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Thực hiện đồng bộ các giải pháp
Theo khảo sát từ Viện Hải dương học, tháng 12-2023, các rạn san hô tại đây có dấu hiệu phục hồi. Cụ thể, độ che phủ trung bình của san hô cứng từ 6,2% vào năm 2022 lên 6,3% vào năm 2023 (do đặc tính sinh học của san hô cứng tạo rạn chỉ tăng trưởng khoảng 1cm/năm). Qua các đợt giám sát hệ sinh thái san hô tại Hòn Mun và vịnh Nha Trang đã ghi nhận những dấu hiệu tích cực khi các rạn đang dần phục hồi; các loài cá rạn thuộc họ cá hô thường sinh sống trực tiếp trên các rạn san hô.
Cá voi Bryde xuất hiện ở khu vực Hòn Mun (vịnh Nha Trang) tháng 7-2025.
Ngoài ra, từ năm 2024 đến nay, vịnh Nha Trang đã xuất hiện trở lại của rùa biển (vào tháng 10-2024), đàn cá heo hơn 100 con ở khu vực Hòn Dung (tháng 4-2025); cá voi Bryde xuất hiện tại Hòn Mun (tháng 7-2025). Đây là những tín hiệu tích cực cho thấy môi trường, chất lượng nước ở vịnh Nha Trang đang tốt dần lên; các nhiệm vụ kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030 bước đầu có hiệu quả. Cùng với đó, hiện nay, HĐND tỉnh cũng đã ban hành Nghị quyết thu phí tham quan danh lam thắng cảnh vịnh Nha Trang để đảm bảo nguồn tài chính bền vững cho các hoạt động quản lý vịnh.
Nhằm tiếp tục thực hiện hiệu quả Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030, Ban Quản lý vịnh Nha Trang đã có văn bản báo cáo Sở Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị liên quan tiếp tục triển khai các đề tài khoa học công nghệ gồm: “Tạo vườn ươm cung cấp nguồn giống san hô tạo rạn để phục hồi và tái tạo hệ sinh thái rạn san hô ở vịnh Nha Trang”; “Thử nghiệm tạo rạn nhân tạo gắn với du lịch sinh thái biển và nghề cá giải trí tại khu vực phía tây Hòn Mun, vịnh Nha Trang”… Đồng thời, hoàn thành thủ tục đầu tư lắp đặt giàn phao phân vùng, bảng tuyên truyền về bảo vệ rạn san hô khu vực Hòn Mun, Hòn Chồng; tăng cường các lớp tập huấn chuyên đề về quản lý tài nguyên biển, bảo vệ rạn san hô, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, du lịch, bảo vệ môi trường...; hoàn thiện Đề án “Nâng cao cơ sở hạ tầng, phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác quản lý vịnh Nha Trang”…
Ngày 17-9, UBND tỉnh đã có văn bản giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan rà soát, tham mưu điều chỉnh, sửa đổi Quyết định số 3028, ngày 7-11-2022 của UBND tỉnh Khánh Hòa về việc ban hành Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030; bảo đảm việc kế thừa triển khai đầy đủ các nhiệm vụ, phù hợp với tình hình thực tế sau sáp nhập, thực hiện bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Cùng với đó, chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan mời Tổ tư vấn làm việc, đề xuất giải pháp cụ thể trong việc triển khai thực hiện Nhiệm vụ số 14 về “Thiết lập và thử nghiệm phương thức quản trị công tư khu vực sinh thái biển quốc tế trong vịnh Nha Trang”. UBND tỉnh giao Sở Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan kiểm tra, chủ động xử lý kiến nghị của Sở Nông nghiệp và Môi trường về việc cấp kinh phí thực hiện Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030.
THÁI THỊNH