Sản phẩm dừa sáp của Hợp tác xã dừa sáp Hòa Tân, xã An Phú Tân, tỉnh Vĩnh Long đạt hạng OCOP 4 sao.
Hơn 20 năm qua, dừa sáp Trà Vinh luôn đứng trong tốp đầu các loại quả đắt giá nhất ở Việt Nam, cao hơn gấp 10-20 lần so với quả dừa thường. Đây là giống dừa đột biến từ dừa thường, quả dừa sáp có đặc điểm nước đặc, cơm dày, mềm dẻo, thơm ngon, dùng chế biến kem, bánh, kẹo, nước giải khát và mỹ phẩm.
Giống năng suất, chất lượng cao
Vĩnh Long hiện có 119.270ha dừa, tương đương 22 triệu cây, đứng đầu cả nước về diện tích. Trong đó, có 1.361ha dừa sáp, hằng năm cho sản lượng khoảng 3,5 triệu quả. Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý số 00142 cho quả dừa sáp Trà Vinh theo Quyết định số 653 /QĐ-SHTT ngày 5/8/2024.
Dừa là cây trồng chủ lực của tỉnh Vĩnh Long.
Do đặc tính di truyền, trái dừa sáp không thể nảy mầm trong điều kiện tự nhiên nên người dân các xã, phường khu vực ven biển của tỉnh trồng cây giống bằng phương pháp nhân giống truyền thống từ trái dừa không sáp, tỷ lệ cho trái sáp chỉ đạt từ 20-25%. Giải quyết vấn đề này, các nhà khoa học Trường đại học Trà Vinh thành công nhân giống dừa sáp bằng kỹ thuật nuôi cấy phôi, tỷ lệ trái sáp từ 85% trở lên.
Hằng năm, trường chuyển giao khoảng 5.000 cây giống dừa sáp cấy phôi cho cộng đồng. Dừa sáp cấy phôi, ngoài ưu điểm tăng chất lượng sáp, còn có khả năng thích nghi với biến đổi khí hậu. Mặt hạn chế của dừa sáp cấy phôi đó là, có hệ số nhân giống thấp, nên giá thành còn ở mức khá cao 700.000-800.000 đồng/cây, cây giống chưa có sự đồng đều về mặt di truyền.
Bên cạnh đó, Trường đại học Trà Vinh phối hợp với nhóm nghiên cứu của Phòng Thí nghiệm trọng điểm quốc gia về nuôi cấy mô tế bào thực vật - Viện Di truyền nông nghiệp, nghiên cứu nhân giống dừa sáp bằng công nghệ nuôi cấy mô tế bào và kỹ thuật thâm canh dừa trồng giống nuôi cấy mô, giai đoạn 1. Sau 3 năm trồng khảo nghiệm, cây dừa sáp cấy mô sinh trưởng tốt, thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng địa phương, cho trái sáp có cơm dày, chất lượng tốt.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa, Hiệu trưởng Trường đại học Trà Vinh cho biết, phương pháp nuôi cấy mô tạo ra giống dừa sáp có năng suất, chất lượng vượt trội. Đây là nghiên cứu đầu tiên thực hiện tại Việt Nam về nuôi cấy mô dừa sáp đã được các chuyên gia Hội đồng nghiệm thu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá cao.
Tuy vậy, để nâng hệ số nhân giống lên 50, kết quả nghiên cứu khoa học có thể đưa vào sản xuất quy mô công nghiệp, tạo cây giống chất lượng cao, đồng đều về mặt di truyền, giảm giá thành, trường cần phải tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện quy trình ở giai đoạn 2.
Đa dạng sản phẩm chế biến
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã trong tỉnh liên kết cùng nông dân trồng dừa hữu cơ, đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, gắn với đầu tư thiết bị máy móc, công nghệ chế biến sâu dừa sáp, tạo ra giá trị gia tăng cao. Tỉnh có kế hoạch mở rộng diện tích dừa sáp 5.000ha, khuyến khích nhà vườn áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác dừa sáp cấy phôi
Theo ông Nguyễn Văn Sử, Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã dừa sáp Hòa Tân, xã An Phú Tân, nhờ triển khai mô hình trồng dừa sáp theo tiêu chuẩn VietGAP, các thành viên hợp tác xã, hộ liên kết trồng dừa có thu nhập khoảng 320 triệu đồng/ha/năm đối với giống dừa sáp truyền thống, 770 triệu đồng/ha/năm dừa sáp cấy phôi.
Nhằm tăng thu nhập kinh tế hộ, các thành viên hợp tác xã, hộ liên kết của hợp tác xã đang tiếp tục đầu tư cải tạo vườn dừa già cỗi, năng suất, chất lượng thấp bằng giống dừa sáp cấy phôi. Thực tế, giống dừa sáp cấy phôi hiện nay còn ở mức giá 800.000 đồng/cây, chi phí đầu tư tăng cao.
Dừa sáp Trà Vinh nước đặc, cơm dày, thơm ngon.
Phó Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Chế biến dừa sáp Cầu Kè, xã Tam Ngãi, Lâm Ngọc Tú cho biết, công ty thành lập tháng 7/2020 với thương hiệu Vicosap. Công ty là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam chế biến chuyên sâu các sản phẩm từ nguyên liệu trái dừa sáp Trà Vinh.
Sau 5 năm hoạt động, công ty đầu tư thiết bị máy móc, nghiên cứu chế biến ra mắt thị trường 7 dòng sản phẩm gồm: Dừa sáp hút chân không; kẹo dừa sáp 3 vị; dừa sáp sợi; dừa sáp sấy khô giòn tan; sữa chua dừa sáp sấy khô giòn tan; bánh dừa sáp 3 vị; sữa chua uống dừa sáp.
Đặc trưng của sản phẩm dừa sáp sấy khô giòn tan đó là, bảo quản lâu, giữ được trọn vẹn hương vị, dinh dưỡng của trái dừa sáp tươi với 5 vị tự nhiên của mít, sầu riêng, thanh long, dứa, hoa đậu biếc. Tiêu biểu nhất, dừa sáp sợi của công ty đã được công nhận sản phẩm đạt hạng OCOP 5 sao.
Các sản phẩm của công ty đều không sử dụng hóa chất, phẩm màu và được chứng nhận đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Đến nay, sản phẩm của Vicosap đã xây dựng được hệ thống phân phối rộng khắp trong cả nước và chinh phục thị trường quốc tế như Anh, Mỹ, Nhật Bản,…
Hội thi món ngon chế biến từ trái dừa sáp.
Theo ông Nguyễn Quỳnh Thiện, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long dừa là cây trồng chủ lực của tỉnh, giá trị xuất khẩu cao. Tỉnh đang khẩn trương triển khai lập và hoàn chỉnh đề án phát triển ngành dừa đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.
Trường đại học Trà Vinh được giao thực hiện giai đoạn 2 quy trình nhân giống dừa sáp bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào, tuyển chọn các giống dừa cho năng suất, chất lượng cao thích ứng biến đổi khí hậu. Đồng thời, tỉnh cũng tăng cường xúc tiến, mời gọi đầu tư xây dựng nhà máy chế biến sâu các sản phẩm từ dừa trái, tạo sinh kế bền vững cho người dân.
MINH KHỞI