Châu Âu có quay lại mua khí đốt Nga nếu đạt được hòa bình ở Ukraine?

4 giờ trướcBài gốc

Đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy phương Bắc 1 tại Lubmin, Đức. Ảnh tư liệu: Reuters/TTXVN

Hai đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy phương Bắc 1 và 2 đã trở thành nạn nhân đầu tiên của xung đột Nga - Ukraine. Hệ thống Dòng chảy phương Bắc bao gồm 2 đường ống đôi, Dòng chảy phương Bắc 1 và Dòng chảy phương Bắc 2, chạy dưới biển Baltic đến Đức.

Dòng chảy phương Bắc 2 bị đình chỉ hoạt động sau khi xung đột Nga - Ukraine bùng phát vào đầu năm 2022. Hồi tháng 9/2022, một trong hai tuyến đường ống Dòng chảy phương Bắc đã bị hư hại trong các vụ nổ chưa xác định nguyên nhân, chỉ để lại một tuyến còn nguyên vẹn.

Tuyến “Dòng chảy phương Bắc 2” trị giá 11 tỷ USD và nhằm mục tiêu tăng gấp đôi dòng khí đốt từ Nga sang Đức - dù đã hoàn tất nhưng chưa từng được cấp phép sử dụng.

Từng có đồn đoán rằng cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng này có thể được “hồi sinh” khi xung đột Nga - Ukraine kết thúc và hai bên ký một thỏa thuận hòa bình.

Theo kênh CNBC (Mỹ), các cuộc đàm phán nhằm xác lập nền tảng cho lệnh ngừng bắn vẫn tiến triển hết sức chậm chạp, khi cả Nga và Ukraine đều không sẵn sàng vượt qua những “lằn ranh đỏ”.

Trao đổi với trang tin UnHerd (Anh) ngày 22/12, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cho biết Washington sẽ “cố gắng tìm cách giải quyết vấn đề này”. Song ông cũng thừa nhận “khó có thể tự tin nói rằng chúng tôi sẽ đạt được một giải pháp hòa bình”.

Khí đốt và lựa chọn khó của châu Âu

Những kỳ vọng về một thỏa thuận đang làm dấy lên câu hỏi về khả năng khôi phục mối liên kết kinh tế và năng lượng giữa Nga với phần còn lại của thế giới, đặc biệt là châu Âu. Liệu một lệnh ngừng bắn có thể mở đường cho việc tái hội nhập khí đốt Nga và hồi sinh các đường ống Dòng chảy phương Bắc hay không?

Năm 2021, trước khi xung đột bùng phát, nhập khẩu khí đốt từ Nga chiếm khoảng 45% lượng tiêu thụ khí đốt của châu Âu. Năm nay, ước tính cho thấy nhập khẩu sẽ giảm xuống còn 13%.

Đáng chú ý, chính Ukraine cũng được hưởng lợi từ đường ống dẫn khí đi qua nước này, nhờ thu phí vận chuyển. Thỏa thuận vận chuyển khí đốt giữa Nga và Ukraine đã hết hạn vào cuối năm 2024 và không được gia hạn.

Trong khi đó, các đường ống Dòng chảy phương Bắc được thiết kế đặc biệt để tránh đi qua Ukraine và chịu các khoản phí vận chuyển. Tuy nhiên, thỏa thuận vận chuyển có thể là một trong nhiều đòn bẩy được sử dụng trong các cuộc đàm phán nếu việc cung cấp khí đốt được nối lại.

Mỹ có thể sẽ ngần ngại trước sự trở lại của Dòng chảy phương Bắc bởi Washington hy vọng sẽ vượt qua Nga và tăng thị phần bán khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) cho châu Âu.

Nhưng Đức, quốc gia kết nối trực tiếp với Dòng chảy phương Bắc, có thể khó cưỡng lại sức hút và sự trở lại của nguồn cung cấp khí đốt từ Nga, trong bối cảnh các ngành công nghiệp của nước này phải vật lộn với chi phí năng lượng cao.

Hội đồng và Nghị viện châu Âu vào tháng 12 đã đạt được thỏa thuận tạm thời về quy định nhằm loại bỏ dần nhập khẩu khí đốt từ Nga. Thỏa thuận này dự kiến sẽ thực hiện lệnh cấm hoàn toàn nhập khẩu LNG và khí đốt qua đường ống từ cuối năm 2026 và mùa thu năm 2027.

Vậy các đường ống Dòng chảy phương Bắc giờ đây còn có thể cứu vãn được không?

Trao đổi với CNBC, ông Sergey Vakulenko tại Trung tâm Carnegie Nga – Á Âu, cho biết tuyến đường ống bị hư hại trong các vụ phá hoại sẽ phải thay thế một phần. Còn đối với tuyến chưa bị ảnh hưởng, chi phí khôi phục là rất thấp.

“Tôi cho rằng chúng vẫn có thể sửa chữa, vẫn có thể cứu được. Có thể phải cắt bỏ vài km đường ống bị hỏng và thay thế, nhưng việc này hoàn toàn làm được. Chi phí có thể lên tới khoảng 1 tỷ USD hoặc hơn một chút, nhưng vẫn còn tuyến ống đang ở trạng thái đủ tiêu chuẩn vận hành và có thể tận dụng”, ông nói với CNBC hồi tháng 10.

Khi được hỏi liệu các đường ống có được bảo trì hay không, ông Vakulenko trả lời: “Chúng hoàn toàn không được chăm sóc”.

Khí đốt Nga có trở lại châu Âu?

Đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy phương Bắc 1 tại Lubmin, Đức. Ảnh tư liệu: Reuters/TTXVN

Câu hỏi lớn hiện nay là liệu châu Âu có thể nối lại việc mua khí đốt từ Nga hay không.

Về vấn đề này, ông Vakulenko lập luận: “Mỗi đường ống Dòng chảy phương Bắc có công suất 55 triệu mét khối. Như vậy, đường ống còn lại chỉ đạt khoảng 27,5 triệu mét khối… và đó có lẽ là mức trần mà châu Âu sẵn sàng mua từ Nga”.

Ông cho rằng châu Âu sẽ không bao giờ quay lại mức nhập khẩu như trước đây. Ông Vakulenko bổ sung: “Một mặt, châu Âu – hay ít nhất là một số quốc gia trong châu lục này – không phản đối duy trì tỷ lệ nhất định khí đốt Nga trong cơ cấu năng lượng, vì nhiều lý do, trong đó có mong muốn không phụ thuộc quá mức vào nguồn cung từ Mỹ. Nga vẫn là nhà cung cấp khí đốt có mức giá rẻ nhất cho châu Âu”.

Ngoài ra, “Lục địa già” vẫn chưa hoàn toàn phục hồi sau cú sốc năng lượng phát sinh xung đột Nga - Ukraine. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), giá khí đốt tại sàn Title Transfer Facility (TTF) của Hà Lan – thước đo trung tâm của thị trường khí đốt châu Âu – trong đầu năm 2025 vẫn cao gấp đôi so với mức trước xung đột.

Đáng chú ý, chuyên gia Tancrede Fulop tại Morningstar, nói với CNBC rằng việc tái hòa nhập khí đốt Nga sẽ rất khó khăn, ít nhất là trong ngắn hạn, do các đạo luật mới ban hành của châu Âu. Tuy vậy, ông lưu ý rằng các quy định này vẫn có một số ngoại lệ, cho phép Hungary và Slovakia được linh hoạt áp dụng trong các tình huống khẩn cấp.

Liệu Nga còn mặn mà với việc bán khí đốt cho châu Âu hay không đang trở thành một dấu hỏi lớn khác.

Ông Fulop nói: “Ai cũng cho rằng cuộc khủng hoảng năng lượng bắt đầu từ chiến sự ở Ukraine, nhưng thực tế nó đã manh nha từ năm 2021”. Ông chỉ ra hàng loạt yếu tố như mùa đông khắc nghiệt, tốc độ gió thấp kéo theo mức tiêu thụ khí đốt tăng cao.

Làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng là việc EU chậm phê duyệt dự án Dòng chảy phương Bắc 2 để đi vào vận hành. “Vì thế, Nga đã bắt đầu cắt giảm lượng khí đốt cung cấp cho EU”, ông cho biết, nhấn mạnh rằng điều này xảy ra trước khi xung đột bùng phát.

Nga đã chuyển hướng sang châu Á, coi đây là đối tác thay thế châu Âu, đồng thời thắt chặt quan hệ với Trung Quốc thông qua đường ống dẫn khí Sức mạnh Siberia.

Xét cho cùng, theo ông Fulop, khả năng châu Âu quay lại phụ thuộc vào khí đốt Nga “không phải là kịch bản thực tế nhất”.

Ông nói thêm rằng việc giá khí đốt giảm thời gian gần đây là một yếu tố hỗ trợ, có thể do thị trường đang tính đến kịch bản đạt được thỏa thuận hòa bình. EU cũng sẽ hưởng lợi từ các cảng xuất khẩu mới của Mỹ.

“Điều này gây áp lực giảm giá khí đốt, mang lại lợi ích cho châu Âu và có thể bù đắp cho việc chấm dứt nhập khẩu khí đốt Nga”, ông Fulop nhận định.

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/chau-au-co-quay-lai-mua-khi-dot-nga-neu-dat-duoc-hoa-binh-o-ukraine-20251224105224628.htm