Từ Chủ nhật tuần này (ngày 12/10), cách thức di chuyển của công dân ngoài Liên minh châu Âu (EU), bao gồm cả du khách Anh, sẽ thay đổi khi Hệ thống Nhập/Xuất (EES) chính thức đi vào hoạt động sau nhiều năm trì hoãn. Đây là bước chuyển lớn trong chiến lược hiện đại hóa quản lý biên giới của khối.
Theo quy định mới, công dân ngoài EU khi nhập cảnh vào khu vực Schengen gồm 25 quốc gia EU (trừ Ireland và Síp) cùng Iceland, Na Uy, Thụy Sĩ và Liechtenstein sẽ phải đăng ký dấu vân tay và ảnh khuôn mặt.
Một hành khách đang quét dấu vân tay tại kiot của Hệ thống Nhập/Xuất (EES), dự kiến được triển khai trên toàn khu vực Schengen từ ngày 12/10. Ảnh: PA
Quá trình thu thập dữ liệu sẽ được triển khai từng giai đoạn tại các sân bay, cảng biển, nhà ga và cửa khẩu biên giới đường bộ, dự kiến hoàn tất vào ngày 10/4/2026.
Mục tiêu của hệ thống là thay thế việc đóng dấu hộ chiếu thủ công bằng hồ sơ kỹ thuật số, giúp rút ngắn thời gian kiểm tra và ngăn chặn tình trạng gian lận danh tính hoặc lưu trú quá hạn. EES được xem là nền tảng giúp EU quản lý hiệu quả lượng người ra vào khối, đặc biệt trong bối cảnh gia tăng di cư bất hợp pháp và các rủi ro an ninh xuyên biên giới.
Hệ thống mới sẽ ghi lại ngày nhập và xuất cảnh của du khách, đồng thời hỗ trợ phát hiện các trường hợp vượt quá thời hạn lưu trú tối đa 90 ngày trong chu kỳ 180 ngày đối với những người không cần thị thực. Theo Ủy ban châu Âu, việc số hóa toàn bộ quy trình giúp biên giới trở nên an toàn và minh bạch hơn, đồng thời giảm gánh nặng cho nhân viên hải quan. Dữ liệu sinh trắc học cũng sẽ tạo hồ sơ định danh chính xác, hạn chế việc một người sử dụng nhiều hộ chiếu khác nhau để di chuyển giữa các quốc gia.
Khi đến khu vực Schengen lần đầu tiên, du khách sẽ phải quét hộ chiếu, đăng ký dấu vân tay và chụp ảnh khuôn mặt. Khi rời khỏi khối, dữ liệu cá nhân sẽ được đối chiếu với cơ sở dữ liệu EES để đảm bảo tuân thủ quy định lưu trú. Ở những lần nhập cảnh sau, hệ thống chỉ cần xác minh khuôn mặt để hoàn tất thủ tục. Trẻ em dưới 12 tuổi chỉ cần chụp ảnh mà không cần lấy dấu vân tay. Việc đăng ký hoàn toàn miễn phí.
Tại Anh, việc kiểm tra sinh trắc học sẽ được thực hiện tại các điểm khởi hành như cảng Dover, ga Eurotunnel ở Folkestone và ga Eurostar tại London St Pancras, dưới sự giám sát của nhân viên biên giới. Khi đến các điểm đến trong EU, hành khách sẽ không cần trải qua kiểm tra lại.
EU cho biết hệ thống EES sẽ được triển khai từng bước để tránh gây tắc nghẽn. Tuy vậy, chính phủ Anh khuyên người dân nên đi sớm hơn vì thời gian làm thủ tục có thể lâu hơn khi hệ thống bắt đầu hoạt động.
Hiệp hội Vận tải đường bộ Anh cũng cảnh báo nguy cơ phải chờ đợi lâu vào giờ cao điểm, nhất là tại Dover và Folkestone.
Giai đoạn đầu, việc kiểm tra EES sẽ áp dụng cho xe tải và xe khách từ ngày 12/10. Xe du lịch sẽ bắt đầu được kiểm tra từ tháng 11 tại Dover và vào cuối năm tại Eurotunnel. Eurostar cho biết sẽ thực hiện thủ tục mới theo từng bước để tránh quá tải. Hệ thống dự kiến đối mặt thử thách lớn vào kỳ nghỉ Phục sinh và mùa hè năm 2026, khi lượng du khách tăng mạnh.
EES chỉ là bước đầu trong kế hoạch chuyển đổi số biên giới châu Âu. Đến cuối năm 2026, khối sẽ triển khai Hệ thống thông tin và cấp phép du lịch châu Âu (ETIAS). Khi đó, công dân ngoài Schengen sẽ phải nộp đơn trực tuyến, cung cấp thông tin cá nhân và hành trình, đồng thời trả phí 20 euro trước khi đến châu Âu. Giấy phép này có giá trị trong ba năm hoặc đến khi hộ chiếu hết hạn.
Kể từ tháng 4/2025, công dân EU khi đến Anh cũng sẽ phải đăng ký giấy phép điện tử tương tự. Trang web chính thức của EU cho biết EES và ETIAS sẽ giúp kiểm soát biên giới hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường an ninh nội khối. Hai hệ thống này được kỳ vọng rút ngắn thời gian chờ tại biên giới và hỗ trợ lực lượng chức năng phát hiện hành vi vi phạm sớm hơn.
Tùng Lâm (Theo The Guardian)