Chạy đua cứu cây ca cao

4 giờ trướcBài gốc

Sản lượng ca cao giảm nhanh

Hai quốc gia sản xuất ca cao lớn nhất là Ghana và Côte d’Ivoire đều ghi nhận sản lượng giảm mạnh do thời tiết bất thường kéo dài. Hiện tượng El Ninõ khiến mưa đến muộn, nắng nóng gay gắt và độ ẩm cao bất thường, tạo điều kiện cho các bệnh nguy hiểm (như thối trái) và các bệnh do virus lây lan nhanh trên diện rộng. Tạp chí Business Insider cảnh báo cây ca cao có thể biến mất vào năm 2050, do nhiệt độ tăng cao và điều kiện thời tiết ngày càng khô hạn.

Thu hoạch trái ca cao tại Ghana. Ảnh: NATURE

Theo các tổ chức nông nghiệp quốc tế, nhiều vườn ca cao tại Tây Phi đã già cỗi, năng suất thấp nhưng nông dân thiếu vốn để tái canh. Bên cạnh đó, thu nhập bấp bênh khiến không ít hộ trồng ca cao bỏ cây, chuyển sang các loại cây trồng khác có lợi nhuận nhanh hơn. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật kém hiệu quả và đất đai suy thoái làm tình hình thêm trầm trọng.

Tại nhiều quốc gia tiêu thụ chocolate lớn ở châu Âu và Bắc Mỹ, các nhà sản xuất buộc phải thu hẹp kích cỡ sản phẩm, điều chỉnh công thức hoặc tăng giá bán lẻ để bù đắp chi phí nguyên liệu leo thang. Một số hãng phải chuyển hướng sang các dòng chocolate có hàm lượng ca cao thấp hơn, hoặc pha trộn thêm các thành phần thay thế nhằm duy trì biên lợi nhuận.

Theo Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD), giá ca cao đã tăng 136% trong giai đoạn từ tháng 7-2022 đến tháng 2-2024, mức kỷ lục khi thời tiết cực đoan và dịch bệnh cây trồng làm sụt giảm nghiêm trọng sản lượng tại Tây Phi. Riêng tại Anh, giá chocolate đã tăng 43% chỉ trong 3 năm, cho thấy áp lực khí hậu đang làm biến dạng chuỗi cung ứng và đẩy chi phí tiêu dùng lên cao.

Các chuyên gia cảnh báo rằng, nếu không có biện pháp can thiệp mạnh mẽ, thế giới có thể đối mặt với tình trạng thiếu hụt ca cao kéo dài, đẩy giá chocolate lên mức cao mới và làm rung chuyển toàn bộ chuỗi cung ứng ngành này trong thập niên tới.

Nỗ lực bảo đảm nguồn nguyên liệu

Để thích ứng, một số nông dân đã chuyển sang các phương thức canh tác đa dạng và thân thiện với tự nhiên, như trồng xen các loại cây cao hơn giữa các hàng ca cao nhằm tạo đất màu mỡ giữ ẩm tốt hơn và cung cấp bóng râm bảo vệ cây. Tuy vậy, những giải pháp này không phải là “đũa thần” và cần nhiều thời gian để phát huy hiệu quả.

Theo tạp chí The Spoon, trong bối cảnh ngành công nghiệp chocolate trị giá khoảng 130 tỷ USD đứng trước rủi ro ngày càng lớn, nhiều doanh nghiệp đang tìm cách bảo đảm nguồn nguyên liệu ca cao cho tương lai, từ việc chỉnh sửa gene cây ca cao, nuôi cấy chocolate trong bể phản ứng sinh học, đến phát triển các sản phẩm thay thế không cần ca cao.

Một trong những hướng tiếp cận then chốt là tăng khả năng chống chịu của chính cây ca cao. Theo đó, nhà sản xuất chocolate lớn nhất thế giới Mars đang hợp tác với Pairwise, công ty nổi tiếng với các sản phẩm thực phẩm chỉnh sửa gene như rau mù tạt hay cherry không hạt. Mars đã cấp phép sử dụng công nghệ của Pairwise, cho phép các nhà khoa học “bật - tắt” các đặc điểm của cây trồng, như điều chỉnh chiết áp, rút ngắn quá trình chọn giống - vốn có thể kéo dài hàng chục năm. Mục tiêu là tạo ra những giống ca cao chịu được khí hậu nóng hơn, khô hạn hơn và nhiều dịch bệnh hơn, qua đó bảo toàn chuỗi cung ứng truyền thống nhưng được “hiện đại hóa” bằng khoa học tiên tiến.

Trong khi Mars tìm cách cứu cây, startup California Cultured lại chọn con đường hoàn toàn khác. Doanh nghiệp có trụ sở tại Sacramento (Mỹ) sản xuất bột ca cao bằng cách nuôi cấy tế bào vỏ hạt ca cao trong các bể phản ứng sinh học, tương tự công nghệ thịt nuôi cấy. Theo Tiến sĩ Steven Lang, Phó Chủ tịch phụ trách khoa học công nghệ của công ty, chỉ trong 7 ngày, các tế bào được thu hoạch, sấy khô và nghiền thành bột ca cao. Quy trình này không chỉ tránh nạn phá rừng, mà còn cho phép tăng hàm lượng flavanol, tạo ra chocolate có lợi hơn cho tim mạch và chống viêm.

Một hướng tiếp cận khác là loại bỏ hoàn toàn hạt ca cao. Các startup như Planet A Foods (Đức) và Win-Win (Mỹ) đang phát triển “chocolate không ca cao” từ các nguyên liệu như yến mạch, lúa mạch, hạt hướng dương...

Thực tế cho thấy, một số tập đoàn lớn đã tìm kiếm phương án thay thế, song liệu như vậy đã đủ? Theo các chuyên gia kinh tế, nếu các giải pháp mới chứng minh được tiềm năng thương mại, nhiều khả năng các “ông lớn” ngành chocolate sẽ đẩy mạnh thâu tóm và hợp tác chiến lược trong những năm tới để phòng ngừa rủi ro nguồn cung.

KHÁNH MINH tổng hợp

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/chay-dua-cuu-cay-ca-cao-post831068.html