Cháy rừng lan rộng, kinh tế toàn cầu chịu sức ép mới

5 giờ trướcBài gốc

Khi rừng trở thành “mồi lửa” giữa mùa nóng

Chỉ trong vài tháng đầu năm 2025, các đợt cháy rừng đã tàn phá diện rộng tại nhiều quốc gia, từ Đông Nam Á đến Nam Âu. Ở Thái Lan, hàng nghìn hecta rừng khô cằn bị lửa thiêu rụi trong khi nhiệt độ ngoài trời thường xuyên vượt ngưỡng 40 độ C. Tại miền bắc Ấn Độ, nắng nóng kéo dài không chỉ gây khủng hoảng nước sinh hoạt mà còn khiến nhiều khu vực rừng dễ dàng bắt lửa chỉ từ tàn thuốc hoặc một tia sét.

Ảnh minh họa.

Tình trạng tương tự xuất hiện ở châu Âu. Từ vùng Địa Trung Hải đến các cánh rừng lá kim tại Tây Ban Nha, Pháp, Hy Lạp – nơi từng là điểm đến du lịch nổi tiếng, nay trở thành tâm điểm cháy rừng. Mùa cháy giờ không còn gói gọn trong mùa hè, mà kéo dài gần như quanh năm.

Theo nhận định từ các chuyên gia khí tượng, biến đổi khí hậu đã và đang làm gia tăng mức độ khốc liệt và tần suất của các vụ cháy rừng. Họ cho rằng, sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu không chỉ tạo điều kiện thuận lợi để các vụ cháy bùng phát, mà còn khiến diện tích bị thiêu rụi lan rộng hơn nhiều so với trước kia. Tình trạng khô hạn kéo dài, độ ẩm trong không khí thấp, cộng với gió lớn đã biến rừng thành những "thùng nhiên liệu khô" sẵn sàng bốc cháy chỉ từ một tia lửa nhỏ.

Không dừng lại ở ảnh hưởng khí hậu, cháy rừng còn kéo theo hệ quả kinh tế sâu rộng. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, riêng mùa cháy rừng năm 2023 ở California đã gây thiệt hại hơn 20 tỷ USD, bao gồm tổn thất hạ tầng, chi phí dập lửa, thiệt hại sản xuất nông – lâm nghiệp và tác động tới chuỗi cung ứng.

Tại Đông Nam Á, nơi nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong GDP, khói mù và nhiệt độ tăng cao làm ảnh hưởng tới năng suất mùa vụ, chuỗi vận chuyển và cả du lịch. Indonesia, mỗi năm mất khoảng 16 tỷ USD vì cháy rừng và khói bụi – con số vượt xa cả ngân sách y tế quốc gia của nước này.

Mất mát sinh thái và bài toán kinh tế toàn cầu

Mỗi hecta rừng bị cháy không chỉ là tổn thất sinh thái. Đó còn là thiệt hại kinh tế trực tiếp và gián tiếp mà nhiều quốc gia đang phải gánh chịu. Rừng không chỉ là tài nguyên sinh học, mà còn là nguồn lực kinh tế dài hạn: từ gỗ, dược liệu, đến giá trị du lịch và vai trò điều tiết khí hậu – thứ ngày càng trở nên đắt đỏ.

Nghiên cứu của Viện Môi trường Stockholm cho thấy, các vụ cháy rừng năm 2023 tại rừng Amazon và vùng Taiga ở Siberia đã thải ra hơn 2 tỷ tấn CO₂ – tương đương tổng lượng phát thải của cả nền kinh tế Ấn Độ trong một năm. Điều này không chỉ làm xấu đi chỉ số khí hậu toàn cầu mà còn gây áp lực lớn lên các chính sách tín dụng carbon và cam kết trung hòa khí thải của các nền kinh tế lớn.

Bên cạnh đó, các vụ cháy rừng khiến bảo hiểm rủi ro thiên tai trở nên đắt đỏ hơn. Ở Mỹ, sau những năm liên tiếp bị cháy rừng hoành hành, nhiều công ty bảo hiểm đã rút khỏi bang California vì rủi ro quá cao. Điều này gây hiệu ứng dây chuyền: người dân không thể bảo hiểm nhà cửa, ngân hàng không cho vay, và giá bất động sản tại nhiều khu vực bị thiệt hại nặng.

Ở chiều ngược lại, ngân sách công cũng bị áp lực lớn. Chi phí cho chữa cháy, phục hồi rừng, tái định cư người dân bị ảnh hưởng sau cháy thường xuyên vượt ngưỡng dự toán. Theo thống kê của Cơ quan Bảo vệ Rừng Liên bang Mỹ, trung bình mỗi năm nước này chi hơn 3 tỷ USD chỉ để đối phó với cháy rừng, chưa tính đến thiệt hại gián tiếp về y tế và môi trường.

Trong dài hạn, nếu không kịp thời đầu tư vào công nghệ dự báo sớm, mô hình canh tác thích ứng, và chính sách bảo vệ rừng hiệu quả, nhiều quốc gia đang phát triển sẽ lún sâu hơn vào vòng xoáy của tổn thất kinh tế – khí hậu – xã hội.

Cháy rừng không còn là câu chuyện đơn thuần về thời tiết hay môi trường. Đó là hồi chuông cảnh tỉnh về sự mong manh của hệ thống kinh tế toàn cầu trước khủng hoảng khí hậu. Khi mỗi tán rừng bị thiêu rụi, không chỉ môi trường suy giảm, mà cả chuỗi giá trị kinh tế, nguồn thu ngân sách, và an sinh xã hội cũng bị tổn thương nghiêm trọng.

Trong bối cảnh đó, đầu tư vào phòng ngừa rủi ro khí hậu không còn là “chi phí môi trường”, mà là một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển kinh tế bền vững. Giảm phát thải, bảo vệ rừng, và chuyển đổi năng lượng sạch không chỉ vì hành tinh, mà còn vì tương lai tài chính của mỗi quốc gia.

Bích Ngọc

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/chay-rung-lan-rong-kinh-te-toan-cau-chiu-suc-ep-moi-98115.html