Lính cứu hỏa nỗ lực dập lửa cháy rừng tại Palembang, Nam Sumatra, Indonesia. Ảnh: THX/TTXVN
Một báo cáo độc lập của tổ chức môi trường Madani Berkelanjutan cho biết từ tháng 1 đến hết tháng 8, ít nhất 218.000 ha rừng và đất đã bị thiêu rụi - diện tích tương đương gấp 3 lần Thủ đô Jakarta. Trong đó, khoảng 42% diện tích cháy (khoảng 80.000 ha) nằm trong các khu nhượng quyền phục vụ trồng cọ dầu, khai thác dầu khí và khoáng sản. Riêng tháng 7, gần 100.000 ha đã bốc cháy, gần gấp đôi so với cùng kỳ năm 2023 - thời điểm Indonesia chịu ảnh hưởng mạnh của hiện tượng El Nino.
Nhà phân tích Fadli Ahmad Naufal nhận định: “Mùa khô năm nay không kéo dài, trong khi vẫn có mưa nhiều, vì vậy tỷ lệ cháy cao cho thấy yếu tố con người là nguyên nhân chủ đạo, đặc biệt tại các khu vực nhượng quyền công nghiệp”.
Madani sử dụng ảnh vệ tinh để phát hiện các điểm nóng, phương pháp cũng được Bộ Lâm nghiệp áp dụng cho hệ thống giám sát Sipongi. Số liệu của Bộ này chỉ thấp hơn Madani khoảng 6.000 ha.
Khói bốc lên từ đám cháy rừng tại Palembang, Nam Sumatra, Indonesia. Ảnh: THX/TTXVN
Trong khi đó, tổ chức Pantau Gambut ghi nhận riêng tháng 7 có 23.600 ha đất than bùn bị cháy, tập trung ở Tây Kalimantan và Riau – những khu vực đất than bùn bị khai thác làm đồn điền cọ dầu và rất dễ bắt lửa khi khô. Nhà phân tích Juma Maulana từ Pantau Gambut cho rằng, phần lớn các đám cháy trong khu vực nhượng quyền có khả năng do cố ý đốt nhằm phục vụ mục đích công nghiệp.
Bộ Lâm nghiệp Indonesia thừa nhận đa số các vụ cháy do con người gây ra, đồng thời cho biết tổng số vụ cháy từ đầu năm đến tháng 8 giảm 25% so với cùng kỳ 2023, khi hơn 1,1 triệu ha bị thiêu rụi. Giám đốc kiểm soát cháy rừng Thomas Nifinluri cho biết chính quyền đã phong tỏa hàng chục công ty tại Tây Kalimantan, Riau và Nam Sumatra vì nghi có hoạt động đốt đất và khẳng định “trừng phạt không khoan nhượng”.
Lính cứu hỏa nỗ lực dập lửa cháy rừng tại Ogan Ilir, Nam Sumatra, Indonesia. Ảnh: THX/TTXVN
Theo dự báo của Cơ quan Khí tượng, Khí hậu và Địa vật lý (BMKG), nhiều khu vực của Indonesia sẽ tiếp tục có mưa ẩm tới tháng 4/2026. Tuy nhiên, nguy cơ cháy rừng vẫn ở mức cao trong giai đoạn chuyển mùa từ tháng 9–11, đặc biệt tại Đông và Tây Nusa Tenggara cùng một số khu vực ở Sumatra.
Về phía doanh nghiệp, Hiệp hội Dầu cọ Indonesia (GAPKI) cho biết chưa nhận được báo cáo nào về cháy tại 752 khu nhượng quyền của các thành viên. Chủ tịch GAPKI Eddy Martono khẳng định hiệp hội đang phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để phòng ngừa cháy rừng.
Indonesia hiện sở hữu trữ lượng đất than bùn nhiệt đới lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, hệ sinh thái này đang suy giảm nhanh chóng. Khi bị khai thác, đất than bùn khô rất dễ bắt lửa và giải phóng lượng lớn khí nhà kính, làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu toàn cầu.
Thực tế cho thấy dù lượng mưa trong mùa khô năm nay cao hơn trung bình, hoạt động đốt rừng và đất có chủ đích, gắn với lợi ích công nghiệp, vẫn là nguyên nhân chính gây cháy rừng ở Indonesia - một thách thức lớn đối với mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ khí hậu của quốc gia này.
Đỗ Quyên/vnanet.vn