Chế độ ăn uống, sinh hoạt dành cho bệnh nhân bệnh thận mạn

4 giờ trướcBài gốc

Bệnh thận mạn là gánh nặng toàn cầu với khoảng 1/7 người trưởng thành mắc bệnh ở các giai đoạn. Bệnh thận mạn không chỉ làm giảm tuổi thọ, tăng chi phí điều trị mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Ở giai đoạn đầu, bệnh thận mạn thường bị bỏ sót do triệu chứng không điển hình. Tuy nhiên bệnh diễn tiến âm thầm và không hồi phục, dần dần tiến triển đến suy thận mạn giai đoạn cuối.

Điều trị sẽ làm chậm tiến triển bệnh thận mạn giúp kéo dài khoảng thời gian bệnh nhân chưa cần điều trị thay thế thận, giảm biến chứng tim mạch, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống.

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp cũng đóng vai trò quan trọng cải thiện chất lượng điều trị, giúp làm chậm tiến triển bệnh đến giai đoạn cuối.

BSCK2. Bùi Thị Ngọc Yến, Phòng Khám Đa Khoa Ngọc Minh.

Chế độ ăn uống cần thiết cho người bệnh thận mạn

Tiết chế muối: Chế độ ăn nhạt (ít muối) giữ vai trò thiết yếu trong việc kiểm soát tiến triển bệnh thận. Ăn mặn sẽ làm tăng huyết áp, tăng tiểu protein, thúc đẩy quá trình xơ hóa thận, thúc đẩy tiến triển bệnh thận mạn.

Khuyến cáo lượng muối hàng ngày dưới 5 gam (1 muỗng cà phê) gồm cả muối trong gia vị và muối có sẵn trong thực phẩm. Nên chọn thực phẩm tươi, hạn chế đồ hộp, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, lưu trữ có nhiều muối như khô, dưa muối, giò chả, mắm…

Khi nấu ăn nên giảm lượng muối nêm nếm, hạn chế chấm, thay bằng các gia vị tự nhiên như tỏi, gừng, rau thơm, tiêu… để gia tăng hương vị món ăn giúp ngon miệng hơn. Cần đọc kỹ nhãn thực phẩm, chú ý hàm lượng muối được mô tả bằng lượng sodium, natri trên vỏ hộp, chọn những sản phẩm chứa ít muối.

Tiết chế protein: Ăn nhiều protein đặc biệt từ thịt đỏ, phô mai, thức ăn nhanh làm tăng lọc cầu thận, tổn thương tế bào chân giả và thúc đẩy xơ hóa thận.

Khi chức năng thận giảm nặng, nhiều sản phẩm chuyển hóa từ protein gây nên triệu chứng của hội chứng ure huyết. Tiết chế protein quá mức gây suy dinh dưỡng, giảm sức đề kháng và tăng tỷ lệ tử vong.

Do đó, cần cung cấp lượng protein hợp lý, cân bằng giữa giảm gánh nặng thận và phòng ngừa suy dinh dưỡng. Việc điều chỉnh khẩu phần đạm cần được cá nhân hóa, có sự theo dõi của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Bên cạnh đó cần ưu tiên nguồn protein có giá trị sinh học cao như cá, trứng, sữa ít béo và đạm thực vật, tránh ăn nhiều thịt đỏ, nội tạng…

Trái cây và rau: Trái cây và rau giàu vitamin, chất xơ, có lợi cho tim mạch và huyết áp. Chế độ ăn nhiều rau và trái cây phù hợp cho bệnh thận mạn giai đoạn 1-3. Khi chức năng thận giảm nặng khả năng đào thải kali của thận giảm đi, bệnh nhân dễ tăng kali máu. Do đó, bệnh thận mạn giai đoạn 4-5 cần tiết chế trái cây và rau để tránh tăng kali máu. Chọn trái cây có hàng lượng kali thấp hoặc cắt nhỏ rau, nấu kỹ và bỏ nước luộc để giảm kali.

Chất béo: Chế độ ăn nhiều chất béo nhất là mỡ động vật, chiên rán và thức ăn nhanh làm tăng cholesterol xấu, gây xơ vữa động mạch dẫn đến bệnh lý tim mạch, đây là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở bệnh thận mạn.

Chế độ ăn nhiều chất béo dễ gây béo phì, kháng insulin thúc đẩy tiến triển bệnh thận mạn. Do vậy nên hạn chế béo bão hòa, ưu tiên dùng dầu thực vật như dầu oliu, dầu mè, dầu đậu nành. Cần chọn cách chế biến luộc, hấp, kho thay cho chiên rán để bảo vệ tim và thận.

Nước: Lượng nước uống rất khác nhau giữa các bệnh nhân bệnh thận mạn. Cần tiết chế nước ở những bệnh nhân có phù nhiều, nước tiểu ít, đặc biệt có kèm suy tim. Đảm bảo đủ nước ở bệnh thận mất nước để tránh giảm thể tích tuần hoàn hiệu quả.

Ở người bệnh nhân có tình trạng thể tích ổn định, lượng nước uống bằng lượng nước tiểu cộng thêm 500ml cho lượng nước mất qua mồ hôi, hơi thở. Theo dõi cân nặng cũng là biện pháp theo dõi tình trạng thể tích ở những bệnh nhân khó xác định được dư hay thiếu dịch.

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp giúp làm chậm tiến triển bệnh thận mạn đến giai đoạn cuối.

Ngủ và nghỉ ngơi

Ngủ đủ và chất lượng giấc ngủ tốt giúp điều hòa áp lực mạch máu và giảm căng thẳng thần kinh. Mất ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ nhất là khi có ngưng thở khi ngủ có thể làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, stress oxy hóa và thúc đẩy tiến triển bệnh thận mạn. Khuyến cáo nên ngủ 7-8 tiếng và đảm bảo chất lượng giấc ngủ.

Tập luyện thể lực

Hoạt động thể lực đều đặn, giúp kiểm soát cân nặng, huyết áp, đường huyết và cải thiện tuần hoàn toàn thân và thận. Khuyến cáo người bệnh thận mạn nên duy trì hoạt động thể lực 30-60 phút/ngày khoảng 5 ngày/tuần. Chọn lựa các hoạt động phù hợp với thể lực, tránh các hoạt động gắng sức ở bệnh thận mạn giai đoạn muộn.

BSCK2. Bùi Thị Ngọc Yến, Phòng Khám Đa Khoa Ngọc Minh (Mail: yenbuithingoc1985@ump.edu.vn)

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/che-do-an-uong-sinh-hoat-danh-cho-benh-nhan-benh-than-man-post874632.html