Chi hơn 580.000 tỷ đồng nhằm hiện đại hóa giáo dục 10 năm tới: Cần tránh sự dàn trải

2 giờ trướcBài gốc

Hiện đại hóa giáo dục, đưa tiếng anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học

Sáng 25/11, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình về Chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, giáo dục thời gian qua đã đạt nhiều kết quả quan trọng nhưng chưa có bước đột phá để đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước. Mạng lưới cơ sở giáo dục còn chênh lệch giữa các vùng; mầm non thiếu giáo viên và phòng học kiên cố; thiết bị dạy học và phòng học bộ môn ở phổ thông mới đạt khoảng một nửa yêu cầu. Các cơ sở đại học và giáo dục nghề nghiệp thiếu hạ tầng, phòng thí nghiệm và trung tâm nghiên cứu để đào tạo nhân lực cho các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, AI, đường sắt tốc độ cao hay điện hạt nhân.

Theo Tờ trình của Chính phủ, chương trình được triển khai trong 10 năm, chia thành hai giai đoạn 2026 – 2030 và 2031 – 2035 với 5 dự án thành phần: bảo đảm cơ sở vật chất cho giáo dục mầm non và phổ thông; hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, hình thành 6 trung tâm quốc gia và 12 trung tâm vùng đào tạo kỹ năng cao; tăng cường hạ tầng kỹ thuật cho các cơ sở đại học trọng điểm; phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và người học trong bối cảnh chuyển đổi số; và kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện chương trình. Chính phủ cho rằng đây là các cấu phần then chốt, tạo năng lực nền tảng để nâng chất lượng giáo dục ở cả ba cấp học.

Trong giai đoạn 2026 – 2030, chương trình đặt ra bốn nhóm mục tiêu lớn: chuẩn hóa hệ thống trường lớp; đầu tư trọng điểm cho giáo dục nghề nghiệp; nâng cấp cơ sở vật chất và hạ tầng kỹ thuật cho các cơ sở giáo dục đại học; và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển toàn diện người học.

Chính phủ đề xuất tập trung kiên cố hóa 100% trường lớp học, đảm bảo cơ sở vật chất đạt chuẩn; đầu tư cho các phòng bộ môn, phòng thực hành, không gian trải nghiệm STEM/STEAM và các yêu cầu dạy học ngoại ngữ. Khoảng 30% cơ sở giáo dục phổ thông sẽ có đủ thiết bị để thực hiện dạy và học bằng tiếng Anh cho một số môn học, trong đó có các môn khoa học tự nhiên.

Trong giáo dục nghề nghiệp, sẽ ưu tiên đầu tư cho 18 trường cao đẳng nghề để từng bước hình thành 6 trung tâm quốc gia và 12 trung tâm vùng đào tạo nhân lực kỹ năng cao; đồng thời hỗ trợ khoảng 30 trường cao đẳng nghề đào tạo các ngành trọng điểm phục vụ phát triển kinh tế – xã hội từng vùng.

Đến năm 2035, Chính phủ đặt mục tiêu hoàn thành 100% trường mầm non, phổ thông đạt chuẩn về cơ sở vật chất; bảo đảm toàn bộ cơ sở giáo dục phổ thông có đủ thiết bị đáp ứng yêu cầu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học cũng được quy hoạch lại mạng lưới, hướng tới 60 trường cao đẳng nghề chất lượng cao tiếp cận trình độ ASEAN-4 và 6 trường đạt trình độ các nước nhóm G20. Toàn bộ cơ sở giáo dục đại học công lập trong quy hoạch sẽ đạt chuẩn vào năm 2035, với đầu tư đồng bộ cho những trường trọng điểm đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tổng các nguồn lực huy động cho toàn bộ chương trình giai đoạn 2026 – 2035 dự kiến tối thiểu 580.133 tỷ đồng. Trong đó ngân sách trung ương khoảng 349.113 tỷ đồng (60,2%), ngân sách địa phương khoảng 115.773 tỷ đồng (19,9%)

Vốn đối ứng của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học khoảng 89.073 tỷ đồng, chiếm 15,4%. Nguồn vốn huy động hợp pháp khác khoảng 26.173 tỷ đồng, chiếm 4,5%.

Thẩm tra nội dung trên, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, tính toán kỹ lưỡng điều kiện bảo đảm tính khả thi để cân nhắc các chỉ tiêu 30% (đến năm 2030) và 100% (đến năm 2035) số cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông thực hiện đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học (bao gồm cơ sở vật chất, nguồn cung cấp đội ngũ giáo viên giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh).

Về nguồn vốn ngân sách Trung ương, đề nghị ưu tiên đầu tư trọng tâm, trọng điểm; bố trí vốn sát với mục tiêu và khả năng giải ngân, bảo đảm khả thi, hiệu quả. Về ngân sách địa phương, cần làm rõ căn cứ xác định tỉ lệ, cơ cấu vốn đối ứng từ ngân sách địa phương; khuyến khích các địa phương có nguồn thu ngân sách cao chủ động bố trí đầu tư cho giáo dục.

Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ làm rõ căn cứ tính toán tỉ lệ vốn đối ứng của các trường đại học và giáo dục nghề nghiệp, hiện được đánh giá là “rất lớn, chưa hợp lý”. Đồng thời, làm rõ khả năng huy động nguồn vốn hợp pháp khác để giảm áp lực cho ngân sách nhà nước. Các dự án thành phần cần được rà soát theo nguyên tắc của Luật Đầu tư công, bảo đảm không trùng lặp dự án, không lặp lại nội dung với chương trình khác hoặc với nhiệm vụ thường xuyên của các đơn vị.

Tránh đầu tư dàn trải

Phát biểu tại phiên thảo luận tổ sáng nay về Chương trình nói trên, đại biểu Phan Văn Mãi (TP.HCM) đánh giá, đây là chương trình rất cần thiết, nên được triển khai và cần được bố trí đầy đủ nguồn lực. Tuy nhiên, trong bối cảnh nguồn lực có hạn và số lượng chương trình mục tiêu quốc gia nhiều như hiện nay, cần xác định đúng trọng tâm, trọng điểm, tránh đầu tư trùng lặp, chồng chéo, đảm bảo hiệu quả.

Đại biểu Lê Thu Hà (Lào Cai)

Tương tự, đại biểu Lê Thu Hà (Lào Cai) cũng kiến nghị, thay vì rót tiền dàn trải, Việt Nam cần áp dụng cơ chế ngân sách theo kết quả như các quốc gia OECD (Ireland, New Zealand). Cụ thể: trường học được cấp thêm ngân sách nếu nâng tỉ lệ học sinh đạt chuẩn về ngoại ngữ, kỹ năng số, đọc, toán, khoa học; địa phương được thưởng nếu thu hẹp chênh lệch giáo dục ở vùng khó khăn; yêu cầu giải trình và điều chỉnh phân bổ đối với địa phương không đạt chỉ tiêu...

Ngoài ra, theo đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu), nên đẩy mạnh xã hội hóa nguồn lực đầu tư cho giáo dục thay vì hoàn toàn dựa vào nhà nước. Đại biểu đề nghị phải đánh giá tổng thể, làm rõ khu vực tư thục đang đảm đương được bao nhiêu, và cần có định hướng khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn gắn đào tạo với thực tiễn.

Ngoài ra, các đại biểu cũng cho rằng, Chương trình cần tập trung nâng cao năng lực số và năng lực ngoại ngữ cho người học. Đại biểu Lê Thu Hà cho rằng, muốn tạo đột phá về năng lực số cần chuẩn hóa từ cấp tiểu học. Nhìn từ kinh nghiệm của Hàn Quốc và Estonia - những quốc gia đã chứng minh năng lực số là nền tảng tăng trưởng dài hạn, đại biểu Lê Thu Hà đề xuất các chỉ tiêu cụ thể, kỳ vọng: 100% học sinh hoàn thành năng lực số cơ bản trước lớp 9; 100% giáo viên được bồi dưỡng năng lực dạy học số; 100% trường học kết nối Internet tốc độ cao theo chuẩn vào năm 2030. Đồng thời cần xây dựng bộ chuẩn dữ liệu giáo dục quốc gia và triển khai các công cụ AI hỗ trợ học tập và hỗ trợ giáo viên.

Đại biểu Thu Hà cũng cho rằng, quốc gia nào nâng trình độ ngoại ngữ sớm thì bước vào chuỗi giá trị cao nhanh hơn (dẫn chứng Philippines, Malaysia). Do đó, ngoại ngữ phải được coi là sứ mệnh quốc gia, với các chỉ tiêu: đến năm 2035, 70% học sinh THPT đạt chuẩn ngoại ngữ quốc gia; 100% giáo viên tiếng Anh đạt chuẩn nghề nghiệp tương đương quốc tế; 30-50% tín chỉ một số ngành đại học sử dụng tài liệu ngoại ngữ.

T.L

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/chi-hon-580000-ty-dong-nham-hien-dai-hoa-giao-duc-10-nam-toi-can-tranh-su-dan-trai-d440649.html