Chi tiêu mùa Giáng sinh cho thấy sự thay đổi về hành vi tiêu dùng tại Mỹ và châu Âu

3 giờ trướcBài gốc

Những tín hiệu tiêu dùng trái ngược tại Mỹ

Do tác động từ đợt đóng cửa kéo dài, báo cáo doanh số bán lẻ tháng 11 của Chính phủ Mỹ - bao gồm cả dịp Lễ Tạ ơn, hiện vẫn chưa được công bố. Tuy nhiên, các nguồn dữ liệu thay thế cho đến nay đang cho thấy những gam màu trái ngược trong bức tranh chi tiêu mùa Giáng sinh tại Mỹ.

Theo khảo sát mới đây của NBC, 55% số người Mỹ được hỏi cho biết sẽ chi tiêu cho quà tặng dịp lễ năm nay ít hơn so với năm ngoái. Còn Hiệp hội Bán lẻ Quốc gia Mỹ (NRF) ước tính trung bình mỗi người Mỹ sẽ chi 890 đô la cho mua sắm Giáng sinh trong mùa lễ năm nay. Con số này giảm nhẹ so với mùa lễ 2024 dù vẫn tăng so với năm 2023. Phân tích dữ liệu khách hàng ngân hàng của Bank of America cũng cho thấy tốc độ tăng trưởng doanh số bán lẻ đã chậm lại vào cuối tháng 11.

Sự suy giảm diễn ra trong bối cảnh áp lực lạm phát tại Mỹ vẫn dai dẳng. Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 11 tăng 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngân hàng Trung ương châu Âu đã ghi nhận tỷ lệ “bỏ hàng vào giỏ” nhưng không mua tăng cao trong mua sắm trực tuyến như một dấu hiệu của sự do dự ngày càng tăng trong tâm lý người tiêu dùng.

Khảo sát của CNBC cho thấy giá hàng hóa cao đang trở thành yếu tố chính ảnh hưởng đến việc người tiêu dùng chi tiêu bao nhiêu và chi ở đâu. Kết quả này phản ánh áp lực lạm phát trong vài năm qua và giá hàng nhập khẩu tăng do thuế quan đang được cảm nhận rõ ràng tại quầy thanh toán.

Cụ thể, trong nhóm người tiêu dùng chi tiêu ít hơn trong dịp lễ năm nay, 46% cho biết nguyên nhân là giá hàng hóa cao, tăng 10 điểm phần trăm so với khảo sát năm 2024. Còn trong nhóm người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn, 36% cũng cho biết nguyên nhân là do giá cả cao, tăng 11 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, nhiều báo cáo khác lại cho thấy ngành bán lẻ vẫn đang khá vững vàng. Theo NRF, khoảng 159 triệu người tiêu dùng đã đi mua sắm vào ngày Super Saturday - thứ Bảy cuối cùng trước Giáng sinh. Con số này tăng đáng kể so với mức 157 triệu của năm ngoái và vượt mức kỷ lục 158,5 triệu của năm 2022.

Trước đó, Adobe báo cáo doanh số bán hàng trực tuyến đã tăng mạnh trong dịp Lễ Tạ ơn, trong khi TD Cowen dự báo lạc quan rằng tăng trưởng bán lẻ lễ hội có thể đạt 5% so với năm trước.

Sự phân hóa ngày càng rõ rệt

Một điểm đáng chú ý trong bức tranh tiêu dùng tại Mỹ là sự phân hóa ngày càng rõ nét giữa các nhóm người có mức thu nhập khác nhau. Đây được coi là biểu hiện của “nền kinh tế hình chữ K”, nơi những người có thu nhập cao được hưởng lợi từ thị trường chứng khoán và giá trị nhà ở tăng, từ đó chi tiêu mạnh hơn. Ngược lại, nhóm thu nhập thấp phải săn ưu đãi hoặc cắt giảm mua sắm để đối phó với chi phí leo thang.

Ví dụ rõ nét cho sự phân hóa này đã được ghi nhận tại thị trường cây thông giáng sinh. Theo ông Tim Leyden, chủ một trang trại ở West Greenwich, bang Rhode Island, doanh số của những cây thông cao từ 2,4-3 mét, có giá 100 đô la Mỹ, vẫn tương đương với năm ngoái. Tuy nhiên, những cây từ nhỏ hơn, từ 1,8-2,4 mét có giá 75 đô la - vốn chiếm phần lớn doanh số của ông - lại bán kém hơn nhiều. Các sản phẩm phụ như vòng hoa, dây trang trí và giỏ quà - những thứ người ta thường mua thêm khi cảm thấy thoải mái về tài chính - cũng bán rất chậm.

Với mặt hàng cây thông nhân tạo, tình hình cũng diễn ra tương tự. Theo ông Mac Harman, CEO của Balsam Brands, công ty chuyên bán cây thông nhân tạo, đồ trang trí và đèn ở California, thị trường cho các cây thông nhân tạo đắt tiền - có giá lên tới hàng ngàn đô la - vẫn hoạt động tốt. Nhưng doanh số tổng thể lại giảm, khi nhiều người chuyển sang mua các cây nhỏ hơn so với năm ngoái.

Sự thịnh vượng của nhóm thu nhập cao nhất được kỳ vọng sẽ tiếp thêm động lực cho các nhà bán lẻ năm nay. Moody’s Analytics ước tính 10% hộ gia đình Mỹ có thu nhập trên 250.000 đô la chiếm gần một nửa chi tiêu tiêu dùng quí 2 và ảnh hưởng của nhóm này đang ngày càng tăng. Chuyên gia phân tích Jennifer Timmerman của Wells Fargo nhận định: “Khách hàng thu nhập cao có thể chiếm tỷ lệ lớn hơn trong doanh số bán lẻ lễ hội so với năm 2024”.

Rủi ro tài chính gia tăng

Trong khi đó, TD Cowen ghi nhận nhóm thu nhập thấp và trung bình đang cố gắng tiêu dùng một cách thông minh hơn, sử dụng nhiều kênh để tối đa hóa giá trị và tiết kiệm, chuyển sang các nhà bán lẻ có nền tảng đa kênh mạnh như Walmart và các nhà bán lẻ giảm giá như TJX, Ross và Burlington.

Tuy vậy, trong điều kiện ngân sách eo hẹp, một xu hướng đáng lo ngại đang nổi lên. Đó là người dân Mỹ dựa ngày càng nhiều hơn vào việc vay nợ để mua sắm trong dịp lễ. Theo CNBC, 57% số người được hỏi cho biết họ có ít nhất một khoản nợ nào đó khi bước vào mùa mua sắm lễ hội, tăng 11 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm ngoái.

CNBC cho biết, ngày Black Friday năm nay chứng kiến lượng sử dụng kỷ lục các gói “Mua ngay, trả sau” khi các gia đình tìm kiếm những cách mới để kéo dài ngân sách mua sắm dịp lễ của mình. Tổng giá trị giao dịch thông qua hình thức này dự kiến đạt 20,2 tỉ đô la trong hai tháng cuối năm, tăng 11% so với năm 2024.

Còn theo Fed chi nhánh New York, nợ thẻ tín dụng của người Mỹ đã đạt 1.233 tỉ đô la trong quí 3-2025, tăng nhẹ từ mức 1.209 tỉ đô la trong quí 2 và là mức cao nhất mọi thời đại.

Tâm lý thận trọng và do dự tại châu Âu

Còn tại châu Âu, bức tranh kinh tế khởi sắc giúp hoạt động chi tiêu mua sắm ghi nhận những tín hiệu tích cực. Chi tiêu dịp lễ tại Liên minh châu Âu (EU) dự kiến sẽ tăng trong năm nay khi người tiêu dùng châu Âu dường như không muốn từ bỏ việc mua sắm dịp lễ, ngay cả khi áp lực lạm phát vẫn dai dẳng.

Dữ liệu từ nền tảng phân tích Statista cho thấy Đức sẽ là quốc gia chi tiêu dịp lễ nhiều nhất tại EU. Năm 2025, doanh số bán lẻ trong mùa lễ dự kiến đạt 85,24 tỉ euro, cho thấy vai trò chủ đạo của thị trường Đức. Pháp xếp thứ hai với mức chi tiêu dự kiến 71,65 tỉ euro, trong khi Italy đứng thứ ba với hơn 43 tỉ euro. Các con số này cho thấy, dù thu nhập khả dụng chịu áp lực, tiêu dùng vẫn vững tại các nền kinh tế lớn của EU. Tại Vương quốc Anh, báo cáo của PwC cho thấy, chi tiêu dịp lễ năm nay dự kiến sẽ tăng 3,5% so với năm 2024, dù mùa lễ khởi động chậm hơn.

Tuy nhiên, áp lực giá cả vẫn sẽ là thách thức lớn, cản trở chi tiêu tiêu dùng tại khu vực. Theo Eurostat, lạm phát tại Khu vực Đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) trong tháng 11 đã tăng 2,2% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn mức 2,1% của tháng 10. Theo Mastercard Economics Institute, giá tăng ảnh hưởng đến mọi thứ, từ đồ chơi đến đồ điện tử, khiến người tiêu dùng thận trọng và nhạy cảm hơn với giá cả - dù họ vẫn cho phép bản thân có những khoản tiêu xài nhỏ.

Thói quen tiết kiệm do lo lắng về nguy cơ mất việc hoặc thu nhập thực tế giảm vì giá cả tăng cao nhìn chung vẫn còn phổ biến trong các hộ gia đình châu Âu. Mặt trái của tỷ lệ tiết kiệm cao là tỷ lệ chi tiêu thấp. Người tiêu dùng châu Âu dễ cân nhắc việc mua sắm, thay đổi suy nghĩ và quyết định giữ lại tiền.

Trong một báo cáo gần đây, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã ghi nhận tỷ lệ “bỏ hàng vào giỏ” nhưng không mua tăng cao trong mua sắm trực tuyến như một dấu hiệu của sự do dự ngày càng tăng trong tâm lý người tiêu dùng. Họ ưu tiên mua các sản phẩm có độ bền cao, chất lượng tốt và có giá trị sử dụng lâu dài, thay vì mua số lượng lớn các mặt hàng rẻ tiền.

Tình hình tương tự cũng diễn ra tại Anh. Theo nghiên cứu mới của Deloitte, khoảng 30% người tiêu dùng Anh dự định chi tiêu trong dịp lễ năm nay nhiều hơn so với năm ngoái, cao hơn phần còn lại của châu Âu, nơi chỉ 23% số người tiêu dùng có kế hoạch chi tiêu nhiều hơn. Tuy nhiên, trong số những người dự định chi tiêu nhiều hơn dịp lễ năm nay, một phần ba (33%) cho rằng nguyên nhân đơn thuần là bởi là giá cả tăng.

Áp lực căng thẳng này, buộc nhiều người tiêu dùng xứ sở sương mù phải tính toán kỹ lưỡng hơn, cắt giảm các khoản chi tiêu không thực sự cần thiết như trải nghiệm ăn nhà hàng hoặc tham dự sự kiện, quần áo.

Cande Cooper, chuyên gia về bán lẻ tại Deloitte UK nhận định: “Mặc dù nhiều người tiêu dùng Anh vẫn mong muốn tạo và lan tỏa niềm vui dịp lễ, hoạt động mua sắm của họ đã thể hiện cách tiếp cận thực tế hơn, cân bằng giữa ngân sách với mong ước mùa lễ hội. Chi phí cao vẫn đang tiếp tục ảnh hưởng đến chi tiêu của nhiều người”.

Theo các chuyên gia, dù không khí mua sắm dịp Giáng sinh vẫn diễn ra sôi động ở cả Mỹ và châu Âu, hành vi tiêu dùng năm nay cho thấy sự thận trọng rõ rệt hơn.

Theo WSJ, CNBC, NBC, Forbes, Deloitte, Tovima, The Guardian

Song Thanh

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/chi-tieu-mua-giang-sinh-cho-thay-su-thay-doi-ve-hanh-vi-tieu-dung-tai-my-va-chau-au/