'Chìa khóa chiến thắng' ẩn trong cuộc chiến Iran-Israel lẫn Nga-Ukraine

9 giờ trướcBài gốc

Trong vòng 48 tiếng sau khi bắt đầu cuộc chiến với Iran, Israel tuyên bố nước này đã giành được ưu thế trên không, hay nói cách khác là giành quyền kiểm soát không phận từ phía tây Iran đến thủ đô Tehran. Máy bay chiến đấu của Israel bắt đầu thả bom từ trên bầu trời Iran xuống các mục tiêu thay vì dựa vào tên lửa tầm xa đắt tiền.

Hôm 15-6, lực lượng Israel đã khai thác lợi thế này khi không kích lớn vào nhiều khu vực ở Iran khiến giám đốc tình báo của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran Mohammad Kazemi và cấp phó Hassan Mohaqiq thiệt mạng cũng như phá hủy hàng chục tên lửa đất đối không ở phía tây Iran.

Giành ưu thế trên không như việc Israel đã làm là điều mà lực lượng không quân Nga không thể đạt được ở Ukraine trong 3 năm rưỡi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt. Điều này lý giải vì sao cuộc chiến giữa hai bên trở thành cuộc chiến tiêu hao kéo dài và chịu nhiều tổn thất.

Con “át chủ bài”: Kiểm soát không phận

Dù cuộc chiến Iran-Israel và Nga-Ukraine khác nhau trên nhiều phương diện, nhưng kinh nghiệm của hai cuộc xung đột này củng cố điều mà các nhà hoạch định kế hoạch chiến tranh đã biết từ lâu: Kiểm soát không phận là kiểm soát tất cả, theo tờ The Wall Street Journal.

“Hai cuộc chiến này cho thấy tầm quan trọng cơ bản của ưu thế trên không trong việc đạt được mục tiêu quân sự chung. Về cuộc chiến Nga-Ukraine, bạn có thể thấy điều gì xảy ra khi không bên nào có thể chiếm được ưu thế trên không: bế tắc và chuyển sang chiến tranh tiêu hao. Còn đối với cuộc chiến Israel-Iran, điều đó cho phép Israel tự do tấn công mà không bị cản trở ở những nơi họ chiếm ưu thế” - ông David Deptula, Trung tướng Không quân Mỹ đã nghỉ hưu David Deptula và là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mitchell, nhận định.

Một máy bay chiến đấu của Israel tiếp nhiên liệu ngay trên bầu trời TP Netanya (Israel) vào ngày 15-6. Ảnh: JACK GUEZ/AFP/GETTY IMAGES

Ban đầu, các cuộc không kích của Israel dùng máy bay tàng hình thế hệ thứ năm F-35 đã được Israel cải tiến. Hiện tại, khi hầu hết các hệ thống phòng không của Iran phần nào đã bị trấn áp, các máy bay chiến đấu cũ hơn của Israel như F-15 và F-16 đã được tung vào cuộc chiến. Israel cũng đã bắt đầu thả bom nhiều dẫn đường tầm ngắn JDAM và Spice, rẻ hơn nhiều so với tên lửa nhưng có mức tàn phá lớn.

Thống chế Không quân Anh Edward Stringer, người đã chỉ huy chiến dịch không quân ở Libya năm 2011 và lãnh đạo các chiến dịch không quân của Bộ Quốc phòng Anh nhận định Israel đã thành công trong việc kiểm soát không phận. Lý do theo ông, là các yếu tố văn hóa, quy trình đào tạo bài bản và sự đổi mới của lực lượng không quân Israel, kết hợp với năng lực tình báo và năng lực trên không gian mạng.

Các cuộc không kích của Israel khiến nhiều dân thường thương vong và các mục tiêu quân sự bị phá hủy, Iran tiếp tục bắn tên lửa đạn đạo vào các thành phố của Israel. Tuy nhiên, thời gian dường như đang đứng về phía Israel, ít nhất là trong tương lai gần.

“Có vẻ như Israel đang chiếm ưu thế vì giờ đây họ có thể tấn công trực tiếp vào các tên lửa đang nhắm vào mình. Rốt cục thì cách tốt nhất để bắn một tên lửa là khi nó còn nằm trong container trên mặt đất chứ không phải trên không khi nó đang bay. Những gì Israel đang làm chỉ là liên tục tận dụng lợi thế” - theo Tướng Không quân Mỹ đã nghỉ hưu Timothy Ray, cựu chỉ huy Bộ Tư lệnh Tấn công Toàn cầu của Mỹ.

Iran giống mà không giống Ukraine

Giống như Ukraine, Iran không có máy bay chiến đấu uy lực có thể sống sót trong không chiến với kẻ thù. Tuy nhiên, không giống như Kiev, Tehran đã thất bại nghiêm trọng trong việc tổ chức phòng không trên bộ để cản trở khả năng máy bay địch hoạt động trên lãnh thổ của mình.

Các chiến đấu cơ F-35 của Israel chuẩn bị xuất phát tấn công Iran ngày 13-6. Ảnh: IDF

Theo giới quan sát, đây là hệ quả sự tính toán của Iran mà họ cho là sai lầm. Trong nhiều thập niên Tehran đã thiếu đầu tư vào phòng không mà thay vào đó đặt cược vào hỏa lực răn đe của lực lượng tên lửa của mình cũng như của các lực lượng ủy nhiệm trong khu vực như Hezbollah, Houthis, Hamas.

Tuy nhiên, trụ cột chính trong khả năng răn đe của Iran - lực lượng vũ trang Hồi giáo Hezbollah tại Lebanon - đã bị Israel làm tê liệt vào năm ngoái. Mặt trận Israel-Hezbollah kéo dài và nhóm vũ trang này đã tiêu hao nhiều sức mạnh. Còn nhớ Israel có chiến dịch tiêu diệt nhiều tướng cấp cao của nhóm này cũng như kích nổ một loạt máy nhắn tin, bộ đàm của các thành viên nhóm.

Cạnh đó, giới quan sát cho rằng hệ thống phòng không của Iran cũng dễ trấn áp hơn nhiều so với lực lượng phòng không của Ukraine.

Cụ thể, hệ thống phòng không của Ukraine vào năm 2022 chủ yếu là hệ thống S-300 và Buk của Liên Xô, mạnh hơn nhiều và tích hợp cao hơn so với hệ thống phòng không của Iran. Tehran phòng thủ dựa vào sự kết hợp hỗn tạp của S-300, các khẩu đội phòng không của Trung Quốc và các hệ thống phòng không do chính Iran sản xuất.

Ngoài ra, yếu tố bất ngờ cũng quan trọng không kém. Nhờ các cảnh báo tình báo của Mỹ về cuộc chiến mà Nga sắp phát động, Ukraine đã phân tán và che giấu phần lớn các hệ thống phòng không di động của mình vào tháng 2-2022.

Không giống như Ukraine vào năm 2022, Iran đã bị bất ngờ, một phần là do tin vào lời đe dọa của Israel về việc sẽ tiến hành tấn công nếu các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran dự kiến diễn ra vào ngày 15-6 không đạt được tiến triển. Thay vào đó, cuộc chiến đã bắt đầu sớm hơn 2 ngày.

Thêm nữa, các đội tác chiến đặc biệt của Israel đã bí mật xâm nhập vào Iran, tuồn lậu UAV và vũ khí vào Iran và phá hủy nhiều hệ thống phòng không quan trọng cũng như giết chết các lãnh đạo cấp cao Iran ngay từ khi bắt đầu cuộc chiến.

ĐỨC HIỀN

Nguồn PLO : https://plo.vn/phan-tich-chia-khoa-chien-thang-an-trong-cuoc-chien-iran-israel-lan-nga-ukraine-post855521.html