Chìa khóa giúp người bệnh quay lại cuộc sống

2 giờ trướcBài gốc

Phục hồi chức năng nhận thức sau đột quỵ:

Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân

Việt Nam hiện ghi nhận gánh nặng lớn từ đột quỵ, bệnh lý đứng đầu về tỷ lệ tử vong và thuộc nhóm có tỷ lệ mắc cao nhất khu vực Đông Nam Á. Đáng chú ý, số ca đột quỵ ở người trẻ ngày càng gia tăng, đặt ra yêu cầu cấp bách về tầm soát, can thiệp sớm và mở rộng mạng lưới điều trị chuyên sâu trên toàn quốc.

Tại Hội nghị Liên minh Đột quỵ Toàn cầu năm 2025, GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh, đột quỵ hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Theo Báo cáo Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2019, cả nước ghi nhận gần 136.000 ca tử vong do đột quỵ, trong khi tỷ lệ mắc mới lên đến 222 ca trên 100.000 dân mỗi năm và tỷ lệ hiện mắc đạt 1.541/100.000 dân.

Trên quy mô toàn cầu, đột quỵ vẫn là nguyên nhân tử vong đứng thứ hai chỉ sau bệnh tim mạch, với hơn 12,2 triệu ca mỗi năm, tương đương một trường hợp xảy ra sau mỗi ba giây. Bên cạnh tử vong, đột quỵ còn để lại gánh nặng kinh tế – xã hội khổng lồ khi 71% người bệnh mất khả năng lao động và chi phí điều trị chiếm khoảng 1,12% tổng GDP toàn cầu.

Tại Việt Nam, hậu quả của đột quỵ không chỉ dừng lại ở suy giảm vận động. Nhiều bệnh nhân phải đối mặt với các di chứng nhận thức, bao gồm rối loạn trí nhớ, giảm tập trung, khó xử lý thông tin hoặc suy giảm khả năng lập kế hoạch. Khoảng 30 - 40% người bệnh gặp tình trạng này, nhưng phần lớn lại bị bỏ sót trong quá trình điều trị và phục hồi. Điều này khiến không ít người, dù đã qua giai đoạn cấp tính, vẫn gặp khó khăn kéo dài trong sinh hoạt, giao tiếp và tái hòa nhập xã hội. Nhiều gia đình thường tập trung vào phục hồi vận động, trong khi phục hồi nhận thức mới là yếu tố quyết định mức độ độc lập của người bệnh về lâu dài.

Trường hợp một bệnh nhân nam 72 tuổi điều trị tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh (BV ĐHYD) cho thấy vai trò quan trọng của phục hồi nhận thức. Sau cơn đột quỵ nhồi máu não, dù vận động phục hồi tốt, ông vẫn bị suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung. Bệnh nhân đã được áp dụng chương trình phục hồi nhận thức toàn diện, kết hợp vật lý trị liệu, âm ngữ trị liệu, luyện tập nhận thức và kích thích từ xuyên sọ, đồng thời được hướng dẫn theo dõi tại nhà.

Sau ba tháng, các chức năng nhận thức và khả năng giao tiếp gần như hồi phục hoàn toàn. Trường hợp này phản ánh xu hướng chung: nếu phục hồi nhận thức được triển khai trong năm đầu sau đột quỵ, người bệnh có cơ hội cải thiện đáng kể và giảm nguy cơ phụ thuộc lâu dài.

TS.BS Nguyễn Bá Thắng, Trưởng khoa Thần kinh, BV ĐHYD cho biết, phục hồi chức năng nhận thức là phần không thể thiếu sau đột quỵ nhưng lại thường bị bỏ qua. Ông nhấn mạnh rằng can thiệp đúng thời điểm có thể cải thiện khả năng ghi nhớ, tập trung, tương tác xã hội và giúp người bệnh sống độc lập hơn.

Tại BV ĐHYD, quy trình điều trị đột quỵ được triển khai theo mô hình đa chuyên khoa, kết nối từ cấp cứu, thần kinh, can thiệp mạch máu đến phục hồi chức năng, âm ngữ trị liệu, tâm lý và điều dưỡng. Ngay khi người bệnh ổn định, đội ngũ bác sĩ sẽ đánh giá toàn diện để xây dựng kế hoạch phục hồi cá thể hóa. Các liệu pháp như vật lý trị liệu, hoạt động trị liệu, âm ngữ trị liệu và kích thích từ xuyên sọ được áp dụng song song kết hợp với thuốc hỗ trợ tăng cường hoạt động nhận thức nhằm thúc đẩy tái lập kết nối thần kinh và cải thiện chức năng não.

Gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong tiến trình phục hồi. Việc khuyến khích luyện tập tại nhà, tạo môi trường giao tiếp và để người bệnh tự thực hiện các hoạt động thường ngày có tác động lớn đến khả năng phục hồi. TS.BS Nguyễn Bá Thắng lưu ý, nếu người thân làm thay quá nhiều, người bệnh sẽ mất đi cơ hội tự rèn luyện và phục hồi khả năng của chính mình.

Song song với các giải pháp y khoa, BV ĐHYD tăng cường ứng dụng công nghệ số giúp người bệnh theo dõi sức khỏe chủ động hơn. Ứng dụng UMC Care cho phép đặt lịch, xem kết quả xét nghiệm, lưu trữ dữ liệu y tế và nhận thông báo tái khám, giúp duy trì quá trình điều trị liên tục và giảm nguy cơ tái phát. Đây được xem là một phần quan trọng trong chiến lược điều trị toàn diện dành cho người bệnh đột quỵ.

Việc phát hiện sớm, can thiệp đúng lúc, phối hợp đa chuyên khoa, sự đồng hành của gia đình và ứng dụng công nghệ đang trở thành các yếu tố then chốt giúp người bệnh phục hồi nhận thức, cải thiện chất lượng sống và quay trở lại cuộc sống một cách chủ động. TS.BS Nguyễn Bá Thắng khẳng định, quá trình điều trị đột quỵ không kết thúc khi người bệnh xuất viện. Phục hồi nhận thức sớm và đúng cách là chìa khóa giúp người bệnh quay lại cuộc sống một cách chủ động nhất.

Minh Nhật

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/chia-khoa-giup-nguoi-benh-quay-lai-cuoc-song-438667.html