Nhân kỷ niệm 100 năm Trường Mỹ thuật Đông Dương (1925 - 2025) – nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, ngày 18-12, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ra mắt Không gian trưng bày chuyên đề đặc biệt nhằm tôn vinh những tác giả và tác phẩm tiêu biểu của mỹ thuật Việt Nam, tại địa chỉ 66 Nguyễn Thái Học (Ba Đình, Hà Nội).
Ra mắt Không gian trưng bày chuyên đề đặc biệt tôn vinh họa sĩ, liệt sĩ Tô Ngọc Vân. Ảnh: VNFAM
Phát biểu khai mạc, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh cho biết, việc ra mắt không gian trưng bày chuyên đề đặc biệt nhằm tôn vinh những tác giả và tác phẩm tiêu biểu của mỹ thuật Việt Nam là ý tưởng mà Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã ấp ủ trong nhiều năm qua. Đây cũng là hoạt động nhằm đổi mới và chỉnh lý trưng bày của bảo tàng, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật ngày càng cao của công chúng. Trong lần ra mắt này, lần đầu tiên công chúng được tiếp cận một chuyên đề riêng về danh họa Tô Ngọc Vân, Hiệu trưởng đầu tiên của nền mỹ thuật cách mạng Việt Nam.
Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh phát biểu. Ảnh: VNFAM
Tiến sĩ Nguyễn Anh Minh khẳng định, danh họa Tô Ngọc Vân là một trong những danh họa tiêu biểu nhất của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Ông không chỉ là người đặt nền móng cho nghệ thuật hội họa nước nhà mà còn là cầu nối giữa hai thế hệ – từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương đến Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam), nơi ông trở thành Hiệu trưởng đầu tiên của nền mỹ thuật cách mạng.
Cuộc đời của họa sĩ Tô Ngọc Vân là biểu tượng cao đẹp của người nghệ sĩ gắn bó sâu sắc với dân tộc. Ông đã hy sinh anh dũng trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 khi đang trực tiếp ra mặt trận ghi chép, ký họa. Những tác phẩm cuối cùng của ông không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là tư liệu vô giá về những năm tháng kháng chiến oanh liệt.
Các đại biểu tham quan trưng bày. Ảnh: VNFAM
“Danh họa Tô Ngọc Vân đã làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình, hiến dâng cả cuộc đời cho nghệ thuật và Tổ quốc, đem ánh sáng của cái đẹp hòa cùng ánh sáng của cách mạng, biến hội họa thành tiếng nói của tình yêu và niềm tin trên con đường giành độc lập, khẳng định bản sắc dân tộc Việt Nam”, Tiến sĩ Nguyễn Anh Minh khẳng định.
Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho hay, đơn vị hiện đang lưu giữ 45 tác phẩm của danh họa Tô Ngọc Vân, trong đó tác phẩm “Hai thiếu nữ và em bé” (sáng tác năm 1944) là Bảo vật quốc gia.
Chuyên đề đặc biệt tôn vinh họa sĩ, liệt sĩ Tô Ngọc Vân giới thiệu tuyển chọn 26 tác phẩm thuộc các chất liệu sơn dầu, sơn mài, lụa, màu nước, chì, mực... do họa sĩ sáng tác trong giai đoạn trước và sau 1945, phản ánh rõ nét sự chuyển biến sâu sắc trong tư tưởng và phong cách nghệ thuật của Tô Ngọc Vân, qua đó thể hiện hành trình của nghệ sĩ từ “nghệ thuật vị nghệ thuật” đến “nghệ thuật vị nhân sinh”. Bên cạnh đó, chuyên đề đặc biệt còn giới thiệu một số kỷ vật quý giá của họa sĩ Tô Ngọc Vân do gia đình họa sĩ lưu giữ.
Tham quan không gian trưng bày. Ảnh: Thụy Du
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cho biết, không gian chuyên đề này rất ý nghĩa để tôn vinh họa sĩ Tô Ngọc Vân - họa sĩ, chiến sĩ đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Họa sĩ Tô Ngọc Vân gương mặt tiêu biểu của những khóa đầu Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, là người có công đào tạo lớp họa sĩ Khóa kháng chiến ở Chiến khu Việt Bắc với nhiều họa sĩ thành danh. Ông đã đặt gạch nối Đông Tây giữa mỹ thuật phương Tây và mỹ thuật Việt Nam. Gia tài ông để lại cho nền mỹ thuật Việt Nam là nền cốt đặc biệt để thế hệ sau được thừa hưởng, viết tiếp câu chuyện mỹ thuật hiện đại Việt Nam.
Kỷ vật của họa sĩ, liệt sĩ Tô Ngọc Vân. Ảnh: VNFAM
Không gian trưng bày chuyên đề đặc biệt tôn vinh họa sĩ, liệt sĩ Tô Ngọc Vân là dịp ý nghĩa để công chúng và giới nghiên cứu nhìn lại một hành trình sáng tạo phi thường, từ người họa sĩ lãng mạn trở thành người chiến sĩ cầm bút, người đã hiến dâng trọn vẹn cuộc đời mình cho nghệ thuật và Tổ quốc.
Về kế hoạch sắp tới, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu, phối hợp với gia đình các họa sĩ, các nhà sưu tập để chọn lọc và giới thiệu tới công chúng yêu nghệ thuật trong không gian chuyên đề đặc biệt này những bộ sưu tập quý, những tác giả, tác phẩm tiêu biểu, thể hiện một cách trọn vẹn nhất về nền mỹ thuật Việt Nam.
Một số tác phẩm tại trưng bày:
An Nhi