Chiến dịch Narnia của Israel ám sát các nhà khoa học hạt nhân Iran: Thảm khốc và không hoàn hảo

3 giờ trướcBài gốc

Vào khoảng 3 giờ 21 phút sáng ngày 13-6, vũ khí của Israel bắt đầu dội xuống các khu chung cư và nhà cửa ở thủ đô Tehran (Iran). Đó là cũng là thời khắc đầu tiên bắt đầu cuộc chiến 12 ngày giữa Israel và Iran.

Thời khắc ấy, chiến dịch Narnia – chiến dịch nhằm vào các nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran – cũng đã bắt đầu.

Trong ngày 13-6, ông Mohammad Mehdi Tehranchi – nhà vật lý lý thuyết và chuyên gia chất nổ – bị giết trong căn hộ tầng 6 của ông trong Khu phức hợp Giáo sư ở Tehran. Hai giờ sau đó, ông Fereydoun Abbasi – nhà vật lý hạt nhân từng lãnh đạo tổ chức năng lượng nguyên tử của Iran – đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công khác ở Tehran.

Tổng cộng, Israel cho biết họ đã ám sát 11 nhà khoa học hạt nhân cấp cao của Iran trong 12 ngày cuộc chiến.

Một tòa nhà tại Tehran (Iran) trúng không kích của Israel hôm 13-6. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Theo tờ The Washington Post, các cuộc tấn công quy mô lớn, đa chiều của Israel và Mỹ vào chương trình hạt nhân của Iran đã làm rung chuyển Trung Đông. Các cuộc tấn công cũng làm tiêu tan khả năng các bên đạt được thỏa thuận ngoại giao nhằm kiềm chế chương trình hạt nhân của Tehran và đặt nó dưới sự kiểm soát chặt chẽ của quốc tế.

Chiến dịch không hoàn hảo

Israel từng được cho là đã ám sát các nhà khoa học Iran trước đây, song Israel không xác nhận trách nhiệm.

Trong những lần đó, các đặc vụ đi xe máy đã gắn bom vào xe của các nhà khoa học ở Tehran. Ông Abbasi từng suýt chết trong một vụ ám sát như vậy vào năm 2010. Ông Mohsen Fakhrizadeh – một nhà khoa học hạt nhân nổi tiếng ở Iran – đã thiệt mạng trong một cuộc phục kích ở ngoại ô thủ đô Tehran vào năm 2020.

Tuy nhiên, trong cuộc chiến vào tháng 6, Israel đã táo bạo hơn. Họ công khai tấn công các lực lượng thân Iran ở Dải Gaza, Lebanon, Syria và tấn công vào lãnh thổ Iran.

Đối với chiến dịch Narnia, các nhà phân tích tình báo Israel đã lập danh sách 100 nhà khoa học hạt nhân quan trọng nhất ở Iran, sau đó thu hẹp danh sách mục tiêu xuống còn khoảng hơn 10 người. Họ đã xây dựng hồ sơ về công việc, hoạt động và nhà cửa của mỗi người dựa trên các tài liệu tình báo.

Tuy nhiên, chiến dịch này không hoàn hảo. Tờ The Washington Post và trang tin điều tra Bellingcat ghi nhận 71 thương vong dân thường trong 5 cuộc tấn công của Israel nhắm vào các nhà khoa học hạt nhân. Con số này được ghi nhận bằng cách sử dụng hình ảnh vệ tinh, định vị video, cáo phó, hồ sơ nghĩa trang và tin tức về tang lễ trên truyền thông Iran.

Trong cuộc tấn công vào Khu phức hợp Giáo sư ở khu phố Saadat Abad của Tehran hôm 13-6, 10 thường dân, bao gồm một bé 2 tháng tuổi, đã thiệt mạng. Lời kể của nhân chứng, kết hợp với video và hình ảnh về vụ nổ và thiệt hại sau đó cho thấy cuộc tấn công có sức mạnh tương đương với một quả bom nặng khoảng 227 kg.

Trong đợt tấn công mở màn đó, Israel đã nhắm mục tiêu vào nhà khoa học Mohammad Reza Sedighi Saber tại nhà riêng của ông ở Tehran. Ông Sedighi Saber khi ấy không có mặt ở nhà. Cuộc tấn công khiến con trai 17 tuổi của ông đã thiệt mạng.

Ngày 24-6 – ngày cuối cùng của cuộc tấn công, ông Saber đã bị giết tại nhà của một người thân cách thủ đô Tehran hơn 320 km. The Washington Post xác minh có 15 người dân thường thiệt mạng trong cuộc tấn công này, bao gồm 4 trẻ vị thành niên. Hai ngôi nhà đã bị san bằng, để lại 2 hố sâu lớn.

Các quan chức an ninh Israel cho biết họ đã làm mọi thứ có thể để hạn chế thương vong dân sự. Một sĩ quan tình báo quân sự cấp cao của Israel cho biết: “Một trong những cân nhắc chính trong việc lập kế hoạch cho chiến dịch Narnia là cố gắng giảm thiểu tối đa thiệt hại ngoài dự kiến”.

Một tòa nhà ở Tehran (Iran) bị trúng không kích của Israel hôm 13-6. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Tướng Elad Edri – tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Hậu phương Israel – cho biết các cuộc tấn công trả đũa của Iran đã nhắm vào các trường học, bệnh viện và các địa điểm dân sự khác, khiến 31 người Israel thiệt mạng. Một phát ngôn viên của chính phủ Iran cho biết hồi tháng 7 rằng 1.062 người đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel, trong đó có 276 thường dân.

Không chỉ các nhà khoa học hạt nhân Iran

Chiến dịch Narnia được xem là một phần trong chiến dịch Sư tử trỗi dậy của Israel nhằm tấn công Iran.

Trong chiến dịch này, máy bay chiến đấu và máy bay không người lái của Israel, cùng với các điệp viên bên trong Iran, đã phá hủy hơn một nửa số bệ phóng tên lửa đạn đạo của Iran và phá hệ thống phòng không của nước này. Máy bay chiến đấu của Israel đã ném bom các nhà máy điện và hệ thống thông gió mà Iran cần để vận hành các máy ly tâm tinh chế uranium tại Natanz và Fordow – các địa điểm làm giàu uranium chính của nước này.

Sau đó, các cuộc tấn công quy mô lớn từ máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit của Mỹ và một loạt tên lửa hành trình Tomahawk cũng gây thiệt hại lớn cho Iran. The Washington Post dẫn lời một quan chức cấp cao Israel cho biết bên trong Iran, cơ quan tình báo Mossad của Israel đã huy động hơn 100 điệp viên, trang bị cho một số người trong số họ một loại “vũ khí đặc biệt” để tấn công chính xác vào các mục tiêu quân sự.

Để thực hiện đợt tấn công này, Israel được cho là đã chuẩn bị khá lâu.

Theo một số nguồn tin, khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đến thăm Tổng thống Mỹ Donald Trump vào đầu năm 2025, ông Netanyahu đã trình bày 4 kịch bản về cuộc tấn công Iran. Những kịch bản này bao gồm, Israel tấn công một mình, thứ hai là Israel dẫn đầu, với sự hỗ trợ tối thiểu từ Mỹ, thứ ba là sự hợp tác toàn diện giữa hai nước và cuối cùng là Mỹ dẫn đầu cuộc tấn công.

The Washington Post dẫn một số nguồn tin cho biết nhiều tháng lập kế hoạch chiến lược bí mật, chuyên sâu đã bắt đầu kể từ sau cuộc gặp. Trong khi đó, ông Trump muốn dành thêm một cơ hội trong quá trình đàm phán hạt nhân với Iran, song đồng thời Mỹ vẫn tiếp tục chia sẻ thông tin tình báo và lập kế hoạch tác chiến với Israel.

Giữa tháng 4, ông Trump cho Iran 60 ngày để đồng ý với thỏa thuận hạt nhân. Hạn chót là vào ngày 12-6.

Đến hẹn 12-6, ông Trump nói với các phóng viên rằng một cuộc tấn công của Israel vào Iran “hoàn toàn có thể xảy ra” nhưng cho biết ông thích một giải pháp đàm phán hơn.

Sau đó, Israel đã tấn công Iran. Nhưng ngay cả khi cuộc tấn công của Israel bắt đầu, chính quyền ông Trump cũng đã thực hiện một nỗ lực ngoại giao cuối cùng.

Họ bí mật chuyển một đề xuất cho Iran để giải quyết bế tắc về chương trình hạt nhân của nước này. Theo The Washington Post, các điều khoản của thỏa thuận rất cứng rắn và bao gồm việc Tehran chấm dứt hỗ trợ cho các lực lượng như Hezbollah và Hamas, cũng như “thay thế” nhà máy làm giàu uranium Fordow và “bất kỳ cơ sở hoạt động nào khác” bằng các cơ sở thay thế không cho phép làm giàu uranium.

Đổi lại, Mỹ sẽ dỡ bỏ “tất cả lệnh trừng phạt áp đặt lên Iran”. Một nguồn tin cho biết, sau khi Iran bác bỏ thỏa thuận này, Mỹ đã điều phương tiện phối hợp tấn công với Israel.

Các quan chức Mỹ, Israel và IAEA (Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế) cho biết thiệt hại đối với chương trình hạt nhân của Iran sau cuộc tấn công dù chưa hoàn toàn, nhưng rất đáng kể. Chúng đã làm chậm tiến độ chương trình nhiều năm và có thể chấm dứt khả năng làm giàu uranium của Iran.

Trung tâm làm giàu uranium Fordow trên ảnh vệ tinh. Ảnh: MAXAR TECHNOLOGIES

Các quan chức Israel cho biết chương trình của Iran đã bị “trì hoãn đáng kể”, khi địa điểm làm giàu Natanz bị phá hủy, một phần khu phức hợp nghiên cứu hạt nhân Isfahan bị xóa sổ và địa điểm làm giàu ở Fordow bị hư hại nghiêm trọng.

Tuy nhiên, ông Ali Larijani – thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao của Iran – mới đây cho rằng chương trình hạt nhân Iran vẫn tồn tại.

“Chương trình hạt nhân của Iran không bao giờ có thể bị phá hủy. Bởi vì một khi bạn đã phát hiện ra một công nghệ, họ không thể lấy đi phát hiện đó” – ông nói.

KHOA ĐIỀM

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/chien-dich-narnia-cua-israel-am-sat-cac-nha-khoa-hoc-hat-nhan-iran-tham-khoc-va-khong-hoan-hao-post888728.html