Chiến lược An ninh Quốc gia của Tổng thống Donald Trump: Nước Mỹ 'trở về nhà'

13 giờ trướcBài gốc

Với tuyên bố "bác bỏ khái niệm thống trị toàn cầu đã lỗi thời", NSS 2025 thu hẹp phạm vi ưu tiên để tập trung tái thiết sức mạnh từ bên trong và kiểm soát khu vực "sân sau". Văn bản này ngay lập tức gây chú ý khi làm dấy lên những câu hỏi về trật tự thế giới tương lai gần.

Chuyển dịch từ "Cảnh sát toàn cầu" sang "Pháo đài Lục địa"

Không cần nhiều lời hoa mỹ, chỉ với 33 trang, văn bản NSS 2025 mang ngôn từ ngắn gọn trực quan dễ hiểu như phong cách của ông Trump ngay lập tức đi vào những điểm cốt lõi. Theo đó, chính quyền Mỹ thể hiện một sự đoạn tuyệt rõ ràng với di sản chính sách của nhiều đời Tổng thống Mỹ sau Chiến tranh Lạnh. Nếu như văn kiện năm 2022 dưới thời Tổng thống Joe Biden nhấn mạnh việc "lãnh đạo thế giới tự do" và củng cố liên minh để đối đầu với Nga, Trung Quốc, thì tài liệu mới tuyên bố thẳng thừng: "Thời kỳ nước Mỹ chống đỡ toàn bộ trật tự thế giới như Atlas đã qua". Thay vì can dự rộng khắp, Mỹ giờ đây xác định lợi ích cốt lõi một cách chặt chẽ hơn, ưu tiên an ninh lãnh thổ và tự chủ chiến lược.

Văn bản Chiến lược An ninh quốc gia 2025 của chính quyền Mỹ thể hiện rõ dấu ấn cá nhân của Tổng thống Donald Trump.

Giới phân tích nhận định, đây là sự trở lại mạnh mẽ của chủ nghĩa hiện thực trong chính sách đối ngoại, nơi các tính toán quyền lực và lợi ích cụ thể lấn át các giá trị dân chủ mơ hồ vốn là lý tưởng chủ đạo trước đây. Tài liệu được cấu trúc xoay quanh những câu hỏi cơ bản: "Nước Mỹ muốn gì?" và "Có gì để đạt được điều đó?", phản ánh tư duy thực dụng của Tổng thống Trump. Cựu dân biểu Jason Crow, thành viên Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, đã không ngần ngại gọi chiến lược này là "thảm họa cho vị thế của nước Mỹ trên thế giới và một sự rút lui khỏi các liên minh và quan hệ đối tác".

An ninh biên giới là nền tảng

Một điểm đột phá của NSS 2025 là việc đặt an ninh biên giới và kiểm soát di cư ngang hàng với các mối đe dọa quân sự truyền thống. Văn kiện tuyên bố "an ninh biên giới là yếu tố chính của an ninh quốc gia" và coi các dòng người di cư bất hợp pháp, nạn buôn ma túy xuyên quốc gia là mối đe dọa trực tiếp. Đây là sự nâng tầm các vấn đề xã hội thành vấn đề an ninh sinh tử, phản ánh mối quan ngại sâu sắc về sự gắn kết văn hóa - xã hội nội bộ nước Mỹ.

Ông Donald Trump tiếp tục đẩy mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương vào tình thế căng thẳng.

Để đối phó, chiến lược đề ra cái gọi là "Hệ quả Trump" đối với Học thuyết Monroe, cam kết khôi phục vị thế áp đảo của Mỹ tại Tây bán cầu. Điều này sẽ dẫn đến các hành động cụ thể như triển khai quân đội mạnh mẽ hơn dọc biên giới, thậm chí là "các cuộc tấn công nhằm vào tàu buôn ma túy" ở vùng biển Caribe và Thái Bình Dương, cùng với việc gia tăng áp lực ngoại giao và kinh tế lên các quốc gia trung chuyển như ông Trump đã làm từ đầu nhiệm kỳ tới giờ.

Về kinh tế - công nghệ, chiến lược nhấn mạnh việc tái thiết năng lực công nghiệp và đạt được tự chủ trong các chuỗi cung ứng chiến lược là trụ cột của sức mạnh quốc gia. Mỹ đặt mục tiêu sản xuất lại các mặt hàng then chốt như chip bán dẫn, pin, vật liệu tiên tiến và vũ khí trong nước. Cuộc cạnh tranh công nghệ, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, không gian mạng và năng lượng mới, được coi là cuộc chiến giành quyền dẫn dắt tương lai. Điều này củng cố cho các chính sách bảo hộ mậu dịch và áp thuế quan rộng rãi mà chính quyền Trump đang theo đuổi.

Tái cân bằng và chia rẽ

Chính sách đối ngoại trong NSS 2025 được định hình bởi sự tái sắp xếp thứ tự ưu tiên địa chính trị, với những thay đổi sâu sắc đối với từng khu vực. Quan hệ xuyên Đại Tây Dương đứng trước viễn cảnh u ám nhất kể từ sau Thế chiến II. NSS 2025 không chỉ buộc châu Âu phải tự giải quyết các vấn đề của mình mà còn chỉ trích các đồng minh châu Âu.

Tài liệu khẳng định sự xói mòn niềm tin từ phía Mỹ và cho rằng châu Âu đang đối mặt với "viễn cảnh bị xóa sổ nền văn minh" do các chính sách nhập cư, tỷ lệ sinh thấp và "sự kiểm duyệt tự do ngôn luận". Tài liệu bày tỏ sự hoài nghi về việc liệu một số quốc gia châu Âu có còn đủ sức mạnh kinh tế và quân sự để là đồng minh đáng tin cậy trong 20 năm tới hay không. Tệ hơn, việc Mỹ bày tỏ ủng hộ công khai các đảng phái dân tộc chủ nghĩa cánh hữu đang trỗi dậy tại châu Âu chẳng khác nào một hành động “vỗ vào mặt” EU.

Đối với Nga và xung đột Ukraine, Mỹ xác định lợi ích cốt lõi là "đàm phán nhanh chóng để chấm dứt chiến sự ở Ukraine và thiết lập sự ổn định chiến lược với Nga". Khác hẳn với chính sách kiềm chế dưới thời ông Biden, cách tiếp cận mới ít chỉ trích Moscow và ngầm đổ lỗi cho "các quan chức châu Âu có kỳ vọng phi thực tế" đã kéo dài xung đột. Chiến lược cũng ủng hộ việc chấm dứt mở rộng NATO, một yêu sách then chốt của Nga.

Quân đội Mỹ được cho là sẽ tăng cường hiện diện ở khu vực Tây bán cầu.

Trong quan hệ với Trung Quốc, ngôn từ có phần ôn hòa hơn nhưng không kém phần quyết đoán. Bắc Kinh được mô tả là đối thủ cạnh tranh về kinh tế và Mỹ sẽ "tái cân bằng" mối quan hệ. Tuy nhiên, Mỹ vẫn cam kết duy trì chính sách Đài Loan lâu nay và kêu gọi các đồng minh như Nhật Bản, Hàn Quốc đóng góp nhiều hơn cho khả năng phòng thủ của hòn đảo này. Ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Mỹ tìm cách ngăn chặn xung đột và thúc đẩy vai trò lớn hơn của Ấn Độ.

Các khu vực khác chứng kiến sự thu hẹp đáng kể mối quan tâm của Mỹ. Với việc tự chủ về năng lượng ngày càng tăng, Mỹ tuyên bố sẽ "dần thu hẹp sự chú ý vào Trung Đông". Mối quan hệ với Israel dù vẫn được coi trọng nhưng không còn được nhấn bằng ngôn từ mạnh mẽ như trước. Châu Phi hầu như không được đề cập, ngoại trừ việc Mỹ sẽ theo đuổi các mục tiêu thực tế như đảm bảo nguồn cung khoáng sản chiến lược.

Đẩy thế giới vào những biến động mới

Từ những ưu tiên này, một loạt hành động cụ thể dự kiến sẽ được triển khai như cái cách mà ông Trump đang làm. Theo đó Mỹ sẽ điều chỉnh lại lực lượng quân sự trên toàn cầu, có khả năng rút quân hoặc giảm bớt sự hiện diện ở một số khu vực như châu Âu hoặc Trung Đông, để tập trung nguồn lực cho Tây bán cầu và Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

“Bỏ rơi châu Âu” có thể là những ngôn từ dễ hiểu nhất trong bối cảnh mới. EU sẽ phải tự lo an ninh cho mình. Với Ukraine, chính quyền Washington sẽ đẩy mạnh nỗ lực ngoại giao để đàm phán với Nga dựa trên các điều kiện trên thực địa chứ không phải mong muốn của Ukraine.

Lần đầu tiên kiểm soát nhập cư được đưa lên thành vấn đề an ninh quốc gia.

Đáng lo hơn là chính quyền Tổng thống Trump gần như chắc chắn sẽ gia tăng căng thẳng ở châu Mỹ Latinh. Các hoạt động quân sự chống ma túy và gia tăng can thiệp công việc nội bộ của các nước như Venezuela sẽ được đẩy mạnh làm trầm trọng thêm quan hệ với các chính phủ cánh tả trong khu vực. Nguy cơ về một cuộc xung đột mới nổ ra tại Tây bán cầu trở nên khá rõ ràng.

Về kinh tế, dựa trên những hình dung trên về địa chính trị của chính quyền Tổng thống Trump, không khó hình dung ra khung cảnh kinh tế thế giới sẽ tiếp tục bị phân mảnh. Chính sách "Nước Mỹ trên hết" về thương mại và công nghiệp sẽ đẩy nhanh xu hướng phi toàn cầu hóa, thúc đẩy việc hình thành các khối kinh tế và chuỗi cung ứng riêng biệt, làm chậm lại tăng trưởng toàn cầu.

Khả năng thực thi và những rào cản

So sánh với nhiệm kỳ đầu (2017-2021), Tổng thống Trump bước vào nhiệm kỳ thứ hai với một lợi thế là sự đồng nhất về tư tưởng trong nội các. Các nhân vật chủ chốt như Ngoại trưởng Marco Rubio, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đều chia sẻ quan điểm với ông Trump rất mạnh mẽ. Điều này có thể giúp ông thực thi chiến lược quyết liệt hơn so với nhiệm kỳ đầu.

Tuy nhiên, bối cảnh thế giới đã thay đổi đáng kể. Cuộc xung đột Ukraine và căng thẳng địa chính trị gia tăng khiến việc rút lui hoặc giảm bớt cam kết ở một số khu vực trở nên phức tạp hơn. Hơn nữa, mặc dù chỉ trích nhưng nước Mỹ sẽ không thể “bỏ rơi” châu Âu hoàn toàn.

Trong nước, mặc dù kiểm soát được Nhà Trắng, sự chia rẽ sâu sắc tại Quốc hội và khả năng bị các vụ kiện pháp lý cản trở vẫn là những rào cản đáng kể. Các chính sách như cắt giảm viện trợ cho Ukraine hay tái phân bổ ngân sách quốc phòng sẽ vấp phải sự phản đối quyết liệt từ đảng Dân chủ và cả một số thành viên đảng Cộng hòa.

Tóm lại, Chiến lược An ninh Quốc gia 2.0 của Tổng thống Trump không đơn thuần là một văn kiện chính sách, mà là một tuyên ngôn về một trật tự thế giới mới, nơi quyền lực được đo lường bằng khả năng tự bảo vệ và sự thịnh vượng trong nước hơn là bằng ảnh hưởng toàn cầu. Dù khả năng thực thi đầy đủ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng khi chiến lược của nước Mỹ đã thay đổi thì cả thế giới có lẽ cũng phải tính lại bước đi cho mình.

Tiểu Phong

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/su-kien-binh-luan-antg/chien-luoc-an-ninh-quoc-gia-cua-tong-thong-donald-trump-nuoc-my-tro-ve-nha-i790665/