Câu hỏi đặt ra là: Vì sao trong kỷ nguyên máy bay tàng hình và công nghệ tân tiến, Nga vẫn trung thành với mẫu oanh tạc cơ sử dụng động cơ cánh quạt ra đời từ những năm 1950 này?
Trong lịch sử hàng không quân sự, hiếm có loại máy bay nào tồn tại lâu bền và đóng vai trò chiến lược kéo dài như Tu-95.
Lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1952, Tu-95 – với động cơ cánh quạt phản lực khổng lồ và dáng dấp cồng kềnh – từng được thiết kế để mang bom hạt nhân tới tận lãnh thổ Mỹ trong bối cảnh căng thẳng Chiến tranh Lạnh.
Đến nay, phiên bản hiện đại hóa Tu-95MS vẫn hiện diện trong biên chế Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga, đảm nhận vai trò nòng cốt của bộ ba răn đe hạt nhân Nga cùng với tên lửa đạn đạo xuyên lục địa và tàu ngầm hạt nhân.
Lý do lớn nhất khiến Tu-95MS vẫn được Nga duy trì chính là sự kết hợp độc đáo giữa độ tin cậy, khả năng mang tải lớn và tiềm năng hiện đại hóa.
Dù có thiết kế cổ điển với động cơ cánh quạt phản lực Kuznetsov NK-12 ồn ào, Tu-95MS lại có ưu thế về tầm bay xa, lên tới hơn 15.000 km khi được tiếp nhiên liệu trên không. Điều này cho phép máy bay tiếp cận nhiều mục tiêu ở châu Âu, châu Á, thậm chí cả Bắc Mỹ.
Trong suốt thời gian qua, Nga đã nhiều lần nâng cấp Tu-95MS với hệ thống điện tử, radar, và quan trọng nhất là trang bị khả năng mang tên lửa hành trình tầm xa Kh-55, Kh-101/102.
Thay vì phải xâm nhập sâu vào vùng trời đối phương như trong thập niên 1960, Tu-95MS giờ đây có thể phóng tên lửa hành trình từ khoảng cách hàng nghìn km, đứng ngoài lưới phòng không hiện đại của NATO mà vẫn đánh trúng mục tiêu.
Một yếu tố khác là chi phí. Việc phát triển và duy trì phi đội oanh tạc cơ tàng hình thế hệ mới, tương tự như B-2 Spirit của Mỹ, đòi hỏi ngân sách khổng lồ.
Nga trong nhiều giai đoạn gặp khó khăn kinh tế, vì vậy việc duy trì Tu-95MS được xem là giải pháp hiệu quả: máy bay tuy cũ nhưng khung thân chắc chắn, dễ nâng cấp, và có thể tiếp tục phục vụ thêm nhiều thập kỷ.
Ngoài ra, yếu tố tâm lý – chính trị cũng rất quan trọng. Tiếng động đặc trưng của động cơ Tu-95, thường được gọi là “tiếng gầm của gấu”, từ lâu đã trở thành biểu tượng của sức mạnh răn đe.
Các chuyến bay tuần tra của Tu-95MS áp sát không phận NATO hay Thái Bình Dương vẫn mang lại tác động lớn về mặt chiến lược, gửi đi thông điệp rằng Nga vẫn duy trì khả năng vươn xa.
Việc Nga tiếp tục khai thác Tu-95MS không chỉ vì giá trị kỹ thuật, mà còn vì giá trị chiến lược và biểu tượng.
Trong khi chờ đợi dòng máy bay ném bom chiến lược mới PAK DA ra mắt, Tu-95MS vẫn là “cánh tay dài” của Moscow, bảo đảm khả năng răn đe hạt nhân và khẳng định vị thế cường quốc quân sự.
Sự tồn tại bền bỉ của Tu-95MS cho thấy chiến lược quốc phòng không chỉ nằm ở công nghệ tối tân, mà còn ở khả năng khai thác hiệu quả phương tiện có sẵn.
Với Nga, Tu-95MS chính là minh chứng cho triết lý “vũ khí cũ nhưng cách sử dụng mới”. Trong kỷ nguyên chiến tranh công nghệ cao, những cánh quạt ầm vang của Tu-95 vẫn nhắc nhở thế giới rằng sức mạnh răn đe không nhất thiết phải đến từ vũ khí tàng hình, mà từ sự bền bỉ, sự thích ứng và tầm nhìn chiến lược.
Việt Hùng
Theo Military Today