Đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff và doanh nhân - con rể Tổng thống Mỹ Jared Kushner
Thỏa thuận ngừng bắn được ông Donald Trump công bố hôm 8-10, tức 9 ngày sau chuyến thăm Nhà Trắng của ông Benjamin Netanyahu. Trước đó, khi Tổng thống Donald Trump trình bày kế hoạch hòa bình ở Gaza tại một cuộc họp báo vào cuối tháng 9-2025, ông đã cảm ơn một danh sách dài các đồng minh và cố vấn vì những nỗ lực nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 2 năm giữa Israel và Hamas. Với sự chứng kiến của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, ông Donald Trump đã đặc biệt nhắc đến đặc phái viên Steve Witkoff và con rể Jared Kushner, ca ngợi công việc hậu trường của họ trong việc xây dựng một kế hoạch mà Israel có thể đồng ý.
Tờ New York Times đưa tin, khi có tin Hamas sẵn sàng đàm phán về việc thả con tin Israel, tỷ phú Steve Witkoff và Jared Kushner đã thiết lập một trung tâm chỉ huy tạm thời để tiếp nhận các cuộc gọi với Tổng thống Donald Trump, các thành viên nội các Israel và quan chức khu vực. Chỉ trong vài ngày, chính phủ Israel đã đồng ý với giai đoạn đầu tiên của kế hoạch hòa bình 20 điểm cho Gaza của Trump.
Đặc biệt, ông Kushner (44 tuổi) đã dựa vào những kỹ năng được trau dồi trong lĩnh vực bất động sản tại New York của mình để tập trung vào việc đạt được sự đồng ý trước, rồi mới thảo luận chi tiết sau. Ông khuyên Israel nên coi những tín hiệu ban đầu của Hamas là một bước đột phá. “Đây là thời điểm để suy nghĩ tích cực” - ông nói với họ.
Theo một số nguồn tin am hiểu về các cuộc đàm phán, cả ông Steve Witkoff và Jared Kushner đều là nhà đầu tư có trụ sở tại New York, đã đưa ra những nhượng bộ quan trọng đối với ông Netanyahu về tương lai của Gaza sau chiến tranh. Kế hoạch hòa bình 20 điểm mà Israel và Hamas cuối cùng đã đồng ý có một dòng (ở gần cuối) nêu rằng, với việc chấm dứt giao tranh ở Gaza, “các điều kiện cuối cùng có thể được thiết lập cho một con đường đáng tin cậy dẫn đến quyền tự quyết và nhà nước Palestine”. Các nhà phân tích cho rằng, ngôn từ này mơ hồ hơn nhiều so với lời kêu gọi về giải pháp 2 nhà nước trong đề xuất hòa bình của Saudi Arabia và Pháp hồi tháng 7. Tờ Newsweek trích dẫn nguồn tin khác cho biết, đại diện phía Mỹ cũng đã thúc đẩy một số nhượng bộ cho người Palestine trong kế hoạch hòa bình. Họ đã đóng “vai trò quan trọng trong việc duy trì ngôn ngữ phù hợp với một số ưu tiên của người Palestine” - nguồn tin cho biết. Kế hoạch nêu rõ “sẽ không ai bị buộc phải rời khỏi Gaza”, đó là điều tiên quyết vì người dân Gaza sẽ tiếp tục ở lại, không phải tái định cư ở nơi nào khác sau chiến tranh. Đáng nói, 2 người thường xuyên bị giới truyền thông chính thống đánh giá thấp nhất trong cả 2 nhiệm kỳ của ông Donald Trump chính là Jared Kushner và Steve Witkoff. Việc hoàn tất thỏa thuận này là sự đáp trả đối với những người chỉ trích họ.
Bên cạnh đó, những nỗ lực của ông Kushner và Witkoff vào thời điểm này là một sự khẳng định cho cách tiếp cận phi truyền thống của Tổng thống Donald Trump đối với các thỏa thuận quốc tế. Bước đột phá ở Gaza nhấn mạnh sự phụ thuộc phi truyền thống của ông Donald Trump vào gia đình và các đồng minh thân cận hơn là các nhà ngoại giao chuyên nghiệp. Tổng thống thường ưu tiên trực giác hơn là các cuộc đàm phán có cấu trúc và Jared Kushner đã trở thành trung tâm trong việc thực hiện cách tiếp cận đó. Nó cũng phản ánh chiến lược lâu dài và rộng lớn hơn của nhà lãnh đạo Mỹ nhằm lôi kéo các thành viên của khu vực tư nhân và thế giới bất động sản vào chính quyền của mình. Mặc dù còn những nghi ngại về xung đột lợi ích, nhưng bản năng đàm phán của những nhà kinh doanh này đã giúp Mỹ trở thành trung gian cho một thỏa thuận mang tính bước ngoặt ở Trung Đông.
“Tất nhiên, thỏa thuận này sẽ không thể đạt được nếu không có ông Donald Trump và sức ép của ông ấy đối với Israel” - ông Michael Hanna, Giám đốc chương trình Mỹ của Nhóm Khủng hoảng quốc tế nhận định. Thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza giống như một tuyên bố về ý định của Israel và Hamas nhằm chấm dứt giao tranh, nhưng vẫn còn nhiều lỗ hổng. Các cuộc đàm phán vẫn còn bỏ ngỏ, những câu hỏi lớn để thực thi một nền hòa bình lâu dài như việc quản lý Gaza sau chiến tranh, liệu Hamas có phi quân sự hóa hoàn toàn hay không và tương lai của Bờ Tây do Israel chiếm đóng như thế nào. Việc thực thi toàn bộ kế hoạch hòa bình của Mỹ sẽ đòi hỏi sự quan tâm liên tục của ông Donalnd Trump và các cố vấn đã giúp đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Hôm 9-10, Tổng thống Mỹ cho biết các con tin còn lại có thể sẽ được thả vào đầu tuần tới và ông cũng sớm có chuyến thăm Trung Đông.
Yến Chi