Tổng thống Donald Trump đang lựa chọn chiến lược đứng ngoài quan sát và để các bên tự định hình cuộc chiến chính trị trong khủng hoảng đóng cửa Chính phủ lần này. Ảnh: The iPaper
Cuộc khủng hoảng đóng cửa Chính phủ hiện nay tại Mỹ không còn là màn đối đầu giữa Tổng thống Donald Trump và các nhà lập pháp, như từng diễn ra trong nhiệm kỳ đầu tiên mà là cuộc giằng co giữa hai đảng trong Quốc hội về dự luật chi tiêu tạm thời nhằm duy trì hoạt động của chính phủ liên bang.
Khác với lần đóng cửa kéo dài 35 ngày vào năm 2019, khi Nhà Trắng kiên quyết yêu cầu cấp ngân sách gần 6 tỷ USD cho bức tường biên giới Mỹ - Mexico, lần này, chính phủ rơi vào tình trạng tạm ngưng hoạt động phần lớn do bất đồng giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ trong việc phân bổ chi tiêu cho lĩnh vực y tế. Điều này khiến tâm điểm chú ý chuyển từ Nhà Trắng sang Quốc hội, trong khi ông Donald Trump chọn cách giữ im lặng tương đối và để các bên tự xử lý.
Theo giới quan sát, việc Tổng thống Trump không trực tiếp can dự vào cuộc thương lượng là một sự thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận chính trị. Bình luận viên Kristin Tate cho rằng, chiến lược “án binh bất động” này cho phép ông Donald Trump tránh trở thành trung tâm tranh cãi, đồng thời khiến Đảng Dân chủ phải gánh trách nhiệm chính trị lớn hơn. “Nếu Tổng thống phát ngôn gay gắt vào thời điểm này, dư luận sẽ tập trung vào lời ông thay vì việc phe Dân chủ không ủng hộ một dự luật chi tiêu hợp lý”, bình luận viên Tate nhận định.
Chính phủ Mỹ chính thức bước vào tình trạng đóng cửa một phần hôm thứ Tư tuần trước, sau khi Thượng viện không đạt được 60 phiếu cần thiết để thông qua dự luật chi tiêu tạm thời, dù Hạ viện đã phê chuẩn từ tháng 9. Ba thượng nghị sĩ Dân chủ đã bỏ phiếu cùng phe Cộng hòa, nhưng con số này không đủ để thông qua văn bản.
Chính phủ Mỹ vẫn chưa thể hoạt động trở lại sau hơn một tuần đóng cửa. Ảnh: ZUMA Press Wire/Shutterstock
Phe Cộng hòa và Tổng thống Donald Trump cho rằng, Đảng Dân chủ đã ngăn chặn ngân sách để bảo vệ một điều khoản liên quan đến chăm sóc y tế cho người nhập cư không có giấy tờ, trong khi phía Dân chủ bác bỏ cáo buộc này. Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Chuck Schumer khẳng định: “Việc nói rằng người nhập cư không hợp pháp sẽ được hưởng các khoản tín dụng thuế là hoàn toàn sai sự thật”. Theo ông, phe Dân chủ chỉ muốn gia hạn vĩnh viễn một số trợ cấp theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA) sẽ hết hiệu lực vào cuối năm 2025.
Một số chuyên gia cho rằng, tình thế hiện nay khác hẳn so với năm 2019, khi Nhà Trắng là bên đưa ra yêu cầu chính sách mới. Ông Matt Wolking, cựu Phó giám đốc truyền thông chiến dịch Trump 2020 nhận định: “Lần này, chính Đảng Dân chủ đang yêu cầu thay đổi chính sách, chứ không phải Nhà Trắng. Điều đó giúp ông Donald Trump và Đảng Cộng hòa có lợi thế hơn trong cuộc chiến thông điệp về trách nhiệm đóng cửa”.
Theo chiến lược gia Cộng hòa Matt Gorman, việc Đảng Dân chủ bỏ phiếu chống dự luật chi tiêu tạm thời có thể khiến họ gặp khó khăn về mặt dư luận. “Công chúng thường ủng hộ việc duy trì hoạt động của Chính phủ và ít đồng tình với đảng nào gắn các ưu tiên chính sách riêng vào dự luật ngân sách”, ông nói. “Đã xuất hiện dấu hiệu chia rẽ trong nội bộ Đảng Dân chủ, và điều đó có thể còn tiếp tục”.
Trong khi Quốc hội vẫn bế tắc, Nhà Trắng tận dụng thời điểm này để thúc đẩy kế hoạch cải tổ bộ máy liên bang. Văn phòng Quản lý và Ngân sách đã yêu cầu các cơ quan chuẩn bị phương án cắt giảm nhân sự trong trường hợp thiếu hụt ngân sách kéo dài. Khác với các lần trước khi nhân viên liên bang chỉ bị tạm nghỉ việc, kế hoạch lần này có thể dẫn đến việc thu hẹp lâu dài quy mô lực lượng công chức.
“Đảng Cộng hòa cần tận dụng cơ hội này để loại bỏ những yếu tố kém hiệu quả, gian lận và lãng phí”, Tổng thống Donald Trump viết trên mạng xã hội, nhấn mạnh rằng “hàng tỷ USD có thể được tiết kiệm”.
Trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ Donald Trump chia sẻ các bài viết đổ lỗi cho đảng Dân chủ về việc Chính phủ phải đóng cửa lần này. Ảnh: Truth Social
Phó Tổng thống JD Vance cũng đóng vai trò tích cực trong việc truyền tải lập trường của chính quyền. Ông cho rằng cuộc khủng hoảng sẽ không kéo dài, vì một số nghị sĩ Dân chủ ôn hòa “đã bắt đầu dao động” trước sức ép của cử tri. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận việc cắt giảm nhân sự là điều “không thể tránh khỏi”, và Chính phủ sẽ cố gắng giảm thiểu tối đa ảnh hưởng tới người dân.
Người phát ngôn Nhà Trắng Abigail Jackson khẳng định trong tuyên bố gửi Fox News Digital: “Mỗi lần Chính phủ đóng cửa đều để lại hậu quả. Đảng Dân chủ có thể chấm dứt tình trạng này bất cứ lúc nào”.
Cuộc đối đầu ngân sách hiện nay, dù chưa có dấu hiệu sớm kết thúc, phản ánh rõ nét chiến lược mới của ông Donald Trump: Lùi một bước về mặt chính trị để tránh xung đột trực diện, đồng thời củng cố hình ảnh một nhà lãnh đạo tập trung vào hiệu quả điều hành và cắt giảm chi tiêu công. Tuy nhiên, với hàng nghìn nhân viên liên bang có nguy cơ mất việc và nhiều cơ quan ngưng hoạt động, hậu quả thực tế của “cuộc đấu” giữa hai đảng vẫn sẽ là phép thử lớn đối với chính quyền Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai.
Hồng Nhung