Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo Nghị định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành luật Đất đai. Dự thảo này tập trung giải quyết các điểm nghẽn, vấn đề phát sinh từ thực tiễn, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất.
Về tiền bồi thường đất khi nhà nước thu hồi, cơ quan soạn thảo đề nghị áp dụng bảng giá và hệ số điều chỉnh làm căn cứ. Luật hiện hành quy định việc bồi thường theo giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm duyệt phương án bồi thường, tái định cư.
Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày dự thảo Nghị quyết chiều 5/11. Ảnh: Media Quốc hội
Theo dự thảo nghị quyết, bảng giá đất sẽ được xây dựng theo loại đất, vị trí, khu vực. HĐND cấp tỉnh quyết định bảng giá đất, công bố và áp dụng từ 1/1/2026. Bảng giá sẽ được sửa đổi, bổ sung khi cần thiết.
Ngoài ra, 3 trường hợp nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia cũng được đề nghị bổ sung. Trường hợp thứ nhất là các dự án khu thương mại tự do, dự án trong trung tâm tài chính quốc tế. Thực tế, các dự án này có quy mô sử dụng đất lớn, thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương, góp nguồn thu lớn cho ngân sách, tạo thêm việc làm nhưng chưa có quy định thu hồi đất. Điều này gây khó khăn cho quá trình tiếp cận đất đai và triển khai dự án.
Tiếp đó là trường hợp chủ đầu tư đàm phán được trên 75% diện tích hoặc với 75% người có đất, HĐND cấp tỉnh sẽ thu hồi phần còn lại để giao cho họ. Cuối cùng là trường hợp Nhà nước thu hồi để tạo quỹ đất thanh toán theo hợp đồng BT, cho thuê đất để tiếp tục sản xuất kinh doanh.
Thống nhất với quan điểm của Chính phủ trong tờ trình, song Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, việc đề xuất áp dụng bảng giá đất thay cho giá đất cụ thể để tính thu nghĩa vụ tài chính và tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất cần phải đảm bảo mục tiêu chính của chính sách, tránh gây gánh nặng tài chính cho người dân và doanh nghiệp.
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị làm rõ hơn căn cứ tính tiền sử dụng đất, tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất, bồi thường về đất. Giá đất tái định cư là giá đất theo bảng giá và hệ số điều chỉnh có đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn phát triển không? Bởi theo Ủy ban Kinh tế và Tài chính, hệ số điều chỉnh giá đất có ưu điểm dễ tính toán, nhưng căn cứ xác định chưa rõ ràng.
Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, việc định giá đất theo nguyên tắc thị trường là cần thiết để hướng tới một thị trường bất động sản minh bạch và công bằng. Song việc triển khai cần thận trọng, có lộ trình rõ ràng, với các phương pháp định giá khoa học và khách quan.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng nhấn mạnh, nhà nước với vai trò đại diện chủ sở hữu về đất đai, cần phải thực hiện quyền kiểm soát và quyết định giá đất. "Tuy nhiên, cần rà soát quy định xử lý chuyển tiếp để bảo đảm không vướng mắc khi thực hiện, đáp ứng yêu cầu tháo gỡ bất cập trong áp dụng bảng giá đất và giá đất cụ thể theo luật Đất đai hiện hành", ông Mãi nêu.
Hoàng Tư