Thông tin về công tác hoàn thiện thể chế pháp luật, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định hoàn thiện thể chế là một trong ba khâu đột phá chiến lược.
Mới đây, Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị tiếp tục khẳng định thể chế pháp luật phải trở thành “đột phá của đột phá”, không chỉ tháo gỡ điểm nghẽn trong thực tiễn mà còn tạo nền tảng pháp lý vững chắc, hình thành lợi thế cạnh tranh, huy động mọi nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên mới. Một điểm sáng trong công tác pháp luật nhiệm kỳ qua là đổi mới phương pháp và tư duy thực hiện.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị
Đột phá từ tư duy đến hành động, với khối lượng công việc kỷ lục
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, trong nhiệm kỳ qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đặc biệt quan tâm và chỉ đạo quyết liệt công tác xây dựng pháp luật, đạt nhiều kết quả nổi bật cả về số lượng, chất lượng và cách làm.
Đảng ủy Chính phủ đã tham mưu trình Bộ Chính trị ban hành nhiều văn bản quan trọng như Nghị quyết 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới - quyết định nền tảng cho tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền.
Đặc biệt, Quyết định 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật là lần đầu tiên Bộ Chính trị ban hành một văn bản riêng cho lĩnh vực này. Gần đây nhất, Nghị quyết 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 tiếp tục đề ra nhiều định hướng đổi mới mạnh mẽ cả về tư duy và hành động trong xây dựng, thi hành pháp luật.
Đảng ủy Chính phủ cũng đã trình Bộ Chính trị quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế pháp luật, do Tổng Bí thư làm Trưởng ban và Bộ Tư pháp là cơ quan thường trực đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với công tác này.
Theo thống kê, trong nhiệm kỳ qua, Chính phủ đã tổ chức 41 phiên họp chuyên đề về công tác xây dựng pháp luật - con số cao nhất từ trước đến nay. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành 121 luật và nghị quyết, riêng năm 2025 dự kiến 102 văn bản - mức kỷ lục trong lịch sử lập pháp.
Ngoài ra, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 988 văn bản theo thẩm quyền, gồm 813 nghị định, 11 nghị quyết và 164 quyết định.
“Trong bất kỳ lĩnh vực nào, muốn đổi mới thì trước tiên phải đổi mới bằng thể chế pháp luật. Mặc dù còn rất nhiều điểm nghẽn, rất nhiều khó khăn, vướng mắc, trong đó có cả nguyên nhân chủ quan, khách quan, nhưng tựu chung lại, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật đã đóng góp một phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và đóng góp tích cực vào những thành tích nổi bật của Chính phủ trong nhiệm kỳ này. Có thể nói rằng trong hơn 40 năm đổi mới vừa qua, nếu không có một hệ thống pháp luật đồng bộ, khả thi, có chất lượng thì chúng ta không thể đạt được những thành tích rất quan trọng như vậy”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh khẳng định.
Pháp luật - từ công cụ quản lý đến động lực kiến tạo
Đảng ủy Chính phủ đã chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ cách làm trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Nổi bật đã chỉ đạo Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật với rất nhiều điểm đổi mới. Theo đó, lần đầu tiên ghi nhận cơ chế hướng dẫn áp dụng pháp luật, giúp tháo gỡ vướng mắc kịp thời cho doanh nghiệp, người dân, địa phương - cơ chế được dư luận đánh giá cao.
Cùng với đó, Cổng Pháp luật quốc gia và Hệ thống tiếp nhận phản ánh chính sách được đưa vào vận hành, mở ra kênh tương tác hai chiều giữa Nhà nước và xã hội, bảo đảm tính công khai, minh bạch trong xây dựng và thực thi pháp luật.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh thông tin công tác hoàn thiện thể chế, xây dựng pháp luật của Chính phủ trong nhiệm kỳ qua.
“Lần đầu tiên chúng ta ghi nhận có cơ chế hướng dẫn áp dụng pháp luật. Đây là cơ chế rất mới và các doanh nghiệp, chính quyền địa phương, người dân rất ủng hộ, hoan nghênh cơ chế này. Với những văn bản có vướng mắc trong việc áp dụng, chúng ta hoàn toàn có thể kiến nghị tới cơ quan có thẩm quyền để hướng dẫn áp dụng pháp luật, tháo gỡ được rất nhiều vấn đề thực tiễn”, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.
Hiện Thủ tướng Chính phủ trực tiếp làm Trưởng Ban Chỉ đạo rà soát, tháo gỡ vướng mắc trong công tác pháp luật, qua đó xử lý hơn 2.000 kiến nghị từ thực tiễn. Trong đó, 1.300 vướng mắc đã được trả lời công khai, 787 nội dung đang được khẩn trương xử lý theo hướng: vấn đề cấp bách được giải quyết ngay trong năm 2025; các nội dung dài hạn sẽ được sửa đổi toàn diện trước tháng 3/2027.
Theo Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, những kết quả nêu trên là thành quả của đổi mới tư duy điều hành của Chính phủ. Chính phủ đổi mới tư duy và phương pháp công tác rất mạnh mẽ trong nhiệm kỳ vừa qua, bắt đầu bằng đổi mới tư duy của Đảng nhiệm kỳ này. Đặc biệt nửa cuối của nhiệm kỳ, đã có rất nhiều đổi mới tư duy trong chỉ đạo, điều hành và ban hành một loạt chủ trương, chính sách lớn.
Phó Thủ tướng cho biết, một điều quan trọng là tư duy xây dựng pháp luật hoàn toàn khác biệt: “Pháp luật có hai chức năng quản lý và kiến tạo. Trước đây, chức năng quản lý được coi trọng hơn, nhưng nay Chính phủ nhận thức rõ pháp luật là nguồn lực khơi thông các nguồn lực xã hội; vì vậy phải phát huy vai trò kiến tạo của pháp luật”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Pháp luật cần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, tạo ra nền hành chính thông thoáng, thân thiện, đơn giản, đồng thời tháo gỡ điểm nghẽn và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình khẳng định, đây là một điểm mới trong tư duy xây dựng pháp luật. Đổi mới tư duy không chỉ là hoàn thiện văn bản pháp luật mà còn là đổi mới trong nhận thức, hành động, để pháp luật thực sự trở thành động lực phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.
Lê Hoàng/VOV.VN