Từ ngày 1/7 tới, Việt Nam sẽ chính thức bước vào giai đoạn thử nghiệm có kiểm soát đối với một số dịch vụ tài chính công nghệ (fintech), trong đó đáng chú ý nhất là hoạt động cho vay ngang hàng (P2P Lending). Đây là một phần trong Nghị định 94 vừa được Chính phủ ban hành ngày 29/4, quy định cơ chế sandbox, một môi trường thử nghiệm dành cho các giải pháp công nghệ trong lĩnh vực ngân hàng.
Cho vay ngang hàng, theo định nghĩa, là hình thức kết nối trực tiếp giữa người đi vay và người cho vay thông qua nền tảng trực tuyến, không cần thông qua các trung gian tài chính truyền thống như ngân hàng.
Theo Nghị định mới, chỉ các công ty được Ngân hàng Nhà nước cấp phép mới đủ điều kiện tham gia thử nghiệm. Cụ thể, gồm tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo quy định (không áp dụng đối với điểm c là cho vay ngang hàng); các công ty công nghệ tài chính; các cơ quan nhà nước có thẩm quyền; khách hàng và các tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến Cơ chế thử nghiệm.
Việc cấp phép cũng không đồng nghĩa với việc các đơn vị này sẽ được mặc nhiên công nhận đủ điều kiện kinh doanh trong tương lai, khi pháp luật chính thức điều chỉnh mô hình này. Thời gian thử nghiệm sẽ là cơ sở để các cơ quan quản lý đánh giá tác động, rủi ro, từ đó xây dựng khung pháp lý phù hợp và toàn diện hơn.
Mỗi tổ chức tham gia chỉ được triển khai giải pháp trong phạm vi ghi rõ trong giấy chứng nhận, riêng đối với các công ty cho vay ngang hàng, phạm vi thử nghiệm sẽ được xác định cụ thể, giới hạn rõ ràng. Đáng chú ý, các công ty này không được tự cung cấp biện pháp bảo đảm cho khoản vay, không được hoạt động như một khách hàng vay, cũng như không được cung cấp dịch vụ cho vay cho các công ty cầm đồ.
Một điểm đáng chú ý là hoạt động thử nghiệm này không áp dụng với các ngân hàng nước ngoài. Trong khi đó, các tổ chức tín dụng trong nước và các công ty công nghệ tài chính sẽ được xem xét tham gia, nếu đáp ứng điều kiện theo quy định.
Hiện tại, Việt Nam có khoảng 100 công ty đang hoạt động trong lĩnh vực cho vay ngang hàng, với không ít đơn vị có vốn đầu tư nước ngoài. Trong những năm qua, Ngân hàng Nhà nước từng lên tiếng cảnh báo về sự thiếu minh bạch trong một số mô hình P2P Lending, đặc biệt là về việc sử dụng và quản lý vốn vay.
Không chỉ dừng lại ở P2P Lending, Nghị định 94 còn mở rộng phạm vi thí điểm sang các dịch vụ fintech khác, bao gồm chấm điểm tín dụng và chia sẻ dữ liệu tài chính thông qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API). Đây là các giải pháp được kỳ vọng sẽ làm thay đổi cách tiếp cận dịch vụ tài chính truyền thống, mang đến sự minh bạch và tiện ích lớn hơn cho người dùng.
Theo Chính phủ, cơ chế thử nghiệm lần này không chỉ nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực ngân hàng, mà còn hướng tới mục tiêu rộng hơn là nâng cao hiệu quả, giảm chi phí, và mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính cho người dân và doanh nghiệp. Việc tạo lập môi trường kiểm soát rủi ro ngay từ giai đoạn thử nghiệm được đánh giá là bước đi chiến lược, giúp bảo vệ người dùng và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của hệ sinh thái fintech tại Việt Nam.
Thiên Ân