Chính phủ Mỹ đóng cửa: Hậu quả bên trong và hệ lụy bên ngoài

7 giờ trướcBài gốc

Từ bất đồng chính sách đến đối đầu chính trị

Tình trạng đóng cửa Chính phủ liên bang lần này bắt nguồn từ việc Quốc hội Mỹ không thể thông qua dự luật chi tiêu tạm thời trước thời hạn 1/10/2025. Dự luật này đóng vai trò “cầu nối ngân sách”, nhằm duy trì hoạt động của các cơ quan liên bang trong khi các bên tiếp tục thương lượng ngân sách dài hạn. Tuy nhiên, quá trình thảo luận bị đình trệ do bất đồng về mức chi tiêu và các ưu tiên chính sách.

Chính phủ Mỹ tiếp tục đóng cửa sang tuần thứ 3. Ảnh: catholicvote.org

Tranh cãi diễn ra trên nhiều lĩnh vực như phân bổ ngân sách cho an ninh biên giới, chính sách phúc lợi xã hội, y tế công cộng và chi tiêu quốc phòng. Đảng Dân chủ kiên quyết đòi tăng chi tiêu cho y tế, bao gồm việc gia hạn trợ cấp theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA) và khôi phục các quyền lợi bảo hiểm chăm sóc sức khỏe cho người có thu nhập thấp (Medicaid), như điều kiện tiên quyết để chấm dứt tình trạng đóng cửa. Trong khi đó, Đảng Cộng hòa khẳng định Chính phủ phải được mở cửa trở lại trước khi bắt đầu bất kỳ cuộc đàm phán nào về chính sách y tế.

Diễn biến trở nên phức tạp hơn khi tình trạng đóng cửa Chính phủ không chỉ còn là hệ quả của bất đồng ngân sách, mà dần được sử dụng như một công cụ gây áp lực trong hoạt động chính trị. Theo giới quan sát, Nhà Trắng cùng một số nhóm nghị sĩ đã tận dụng hoàn cảnh này để củng cố lập trường chính sách và tạo lợi thế trong dư luận.

Song song đó, quyết định tạm dừng một số khoản chi tại các bang do đảng đối lập kiểm soát được cho là nhằm gia tăng sức ép trong quá trình đàm phán. Việc các bên trì hoãn đối thoại cho tới khi xuất hiện dấu hiệu nhượng bộ từ phía còn lại khiến căng thẳng kéo dài. Điều này cho thấy tình trạng đóng cửa không chỉ là gián đoạn kỹ thuật trong quá trình thông qua dự luật chi tiêu, mà còn phản ánh mức độ phân hóa sâu sắc giữa các lực lượng chính trị trong chính quyền liên bang.

Nguy cơ vượt mốc lịch sử

Trong báo cáo gần đây, công ty tư vấn Beacon Policy Advisors nhận định: “Để Chính phủ hoạt động trở lại, hoặc Nhà Trắng đạt thỏa thuận, hoặc Đảng Dân chủ nhượng bộ. Hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy điều này sẽ xảy ra. Nếu kéo dài, đây có thể là đợt đóng cửa lâu nhất trong lịch sử Mỹ".

Chính phủ đã đóng cửa 21 ngày, so với kỷ lục 34 ngày thiết lập trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump gần 7 năm trước. Tuần trước, sàn dự đoán Kalshi cho biết, lần đóng cửa này có thể kéo dài đến 41 ngày, tăng mạnh so với dự báo 14 ngày trước đó, do lo ngại kéo dài đến thời điểm đăng ký chương trình y tế Obamacare vào ngày 1/11 tới.

Cùng với việc Tổng thống Donald Trump sẽ rời Mỹ vào cuối tuần này để thực hiện chuyến công du châu Á kéo dài khoảng 5 - 6 ngày, khiến cho tình trạng đóng cửa có nguy cơ kéo dài lâu hơn nếu không đạt được thỏa thuận trước cuối tuần.

Hệ lụy với xã hội và kinh tế

Khi tình trạng đóng cửa Chính phủ kéo dài, những tác động lan sang nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội và nền kinh tế. Theo các cơ quan liên bang, hàng trăm nghìn công chức bị buộc nghỉ việc không hưởng lương (furlough), trong khi một bộ phận nhân viên ở các lĩnh vực thiết yếu như an ninh, kiểm soát không lưu, y tế công cộng hoặc quân đội vẫn phải tiếp tục làm việc mà chưa được thanh toán kịp thời. Tình trạng này gây sức ép lên đời sống cá nhân, khi nhiều lao động phải đối mặt với nguy cơ chậm chi trả các khoản vay, tiền thuê nhà hoặc chi phí sinh hoạt.

Tại một số cơ quan tư pháp liên bang, kế hoạch cắt giảm quy trình công việc được áp dụng nhằm duy trì hoạt động ở mức tối thiểu. Nhiều phiên xét xử dân sự hoặc hành chính không khẩn cấp bị tạm hoãn, dẫn đến chậm trễ trong xử lý hồ sơ pháp lý. Trong hệ thống hàng không, các hiệp hội nhân viên kiểm soát không lưu và an ninh sân bay cảnh báo rủi ro gián đoạn điều phối, do tâm lý căng thẳng và thiếu hụt nhân sự có thể ảnh hưởng đến hiệu quả vận hành.

Về phương diện kinh tế, Bộ Tài chính Mỹ ước tính mỗi tuần đóng cửa Chính phủ có thể làm giảm hàng chục tỷ USD GDP do chi tiêu tiêu dùng suy giảm, dòng tiền đầu tư chậm lại và chuỗi cung ứng chịu ảnh hưởng từ sự đình trệ trong cấp phép, kiểm định hoặc giải ngân ngân sách liên bang. Các tập đoàn niêm yết thể hiện lo ngại trước môi trường kinh tế thiếu ổn định, trong khi các doanh nghiệp nhỏ - vốn phụ thuộc vào hợp đồng liên bang - đứng trước nguy cơ suy yếu dòng tiền.

Trong lĩnh vực tài chính, giới phân tích ghi nhận sự gia tăng biến động trên thị trường chứng khoán khi nhà đầu tư phản ứng với các tín hiệu thiếu chắc chắn từ quá trình đàm phán ngân sách. Một số cơ quan xếp hạng tín nhiệm cảnh báo khả năng xem xét lại triển vọng tín nhiệm quốc gia nếu bất ổn ngân sách kéo dài và làm suy giảm khả năng điều hành.

Ngoài tác động kinh tế, mức độ tín nhiệm đối với Chính phủ có dấu hiệu suy giảm. Các cuộc khảo sát dư luận cho thấy, số người dân bày tỏ hoài nghi về khả năng thỏa hiệp giữa các đảng phái trong Quốc hội tăng lên. Chính phủ đóng cửa - từ một diễn biến hành chính, dần trở thành sự thiếu đồng thuận trong hệ thống chính trị, đặt ra thách thức đối với niềm tin xã hội vào năng lực quản trị và tính ổn định thể chế.

Vai trò lãnh đạo toàn cầu đối mặt thử thách

Tình trạng Chính phủ đóng cửa không chỉ là vấn đề nội bộ của Mỹ mà còn tác động đến cách cộng đồng quốc tế đánh giá mức độ ổn định của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm như Moody’s, S&P Global hay Fitch thường theo dõi chặt chẽ diễn biến ngân sách liên bang. Nếu bế tắc kéo dài và gây gián đoạn trong thanh toán các nghĩa vụ chi tiêu hoặc làm giảm khả năng hoạch định tài khóa, nguy cơ bị cảnh báo hoặc hạ bậc tín nhiệm quốc gia có thể xảy ra.

Trong bối cảnh nền tài chính toàn cầu phụ thuộc đáng kể vào dữ liệu kinh tế Mỹ, việc chậm công bố các chỉ số quan trọng như GDP, tỷ lệ thất nghiệp hoặc lạm phát có thể gây gián đoạn dòng thông tin cần thiết cho các quyết định đầu tư. Bên cạnh đó, các đồng minh của Mỹ đang theo dõi sát khả năng Washington duy trì các cam kết tài chính và chiến lược quốc tế, đặc biệt trong những chương trình viện trợ phát triển, hỗ trợ nhân đạo hoặc hợp tác quốc phòng. Việc Quốc hội chậm phân bổ ngân sách có thể làm trì hoãn giải ngân cho các kế hoạch hợp tác đang triển khai, tác động đến tiến độ của những sáng kiến chiến lược mà Mỹ dẫn dắt.

Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gia tăng, tình trạng đình trệ này có thể được xem là biểu hiện của sự thiếu đồng thuận nội bộ, từ đó làm dấy lên những lo ngại về khả năng duy trì ảnh hưởng toàn cầu trong thời gian dài.

Giới quan sát cho rằng, câu hỏi đặt ra không chỉ là khi nào tình trạng đóng cửa Chính phủ mới kết thúc, mà là liệu nền chính trị Mỹ có tìm lại được cơ chế thỏa hiệp đủ vững để ngăn chặn những cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai.

Châu Anh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/chinh-phu-my-dong-cua-hau-qua-ben-trong-va-h-e-luy-ben-ngoai-10392504.html