Nhà Trắng tại Washington, D.C., Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Trước đó vào tối 5/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói rằng việc sa thải đang diễn ra "ngay bây giờ". Một ngày sau đó, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump đang đề cập đến những người bị cho nghỉ phép tạm thời kể từ khi Quốc hội để ngân sách hết hạn vào ngày 1/10. Nhưng tại một cuộc họp báo, bà Karoline Leavitt nói rằng Văn phòng ngân sách Nhà Trắng đang tiếp tục làm việc với các cơ quan về việc nhân viên nào sẽ phải bị sa thải nếu tình trạng đóng cửa này tiếp tục.
Thượng viện do đảng Cộng hòa lãnh đạo đã lần thứ năm đã bác bỏ các biện pháp từ phía đối lập nhằm cấp ngân sách cho các cơ quan liên bang. Cả đề xuất của đảng Cộng hòa về việc cấp ngân sách hoạt động đến ngày 21/11 và phiên bản của đảng Dân chủ, vốn bao gồm cả việc gia hạn các khoản trợ cấp y tế sắp hết hạn, đều không nhận được đủ sự ủng hộ.
Ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng rằng ông sẵn sàng cho một thỏa thuận về các khoản trợ cấp, vốn giúp 24 triệu người mua bảo hiểm y tế thông qua Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (ACA) – một luật mà đảng Cộng hòa đã kịch liệt phản đối trong nhiều năm. Việc củng cố các khoản trợ cấp sắp hết hạn là yêu cầu chính của đảng Dân chủ và là lý do chính khiến họ bỏ phiếu chống lại kế hoạch của đảng Cộng hòa.
Tuy nhiên, vào ngày thứ sáu của tình trạng đóng cửa chính phủ, Tổng thống Trump và Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer thậm chí không thể thống nhất về việc liệu hai bên có đang đàm phán hay không. Ông Trump nói rằng các cuộc đàm phán đang diễn ra, trong khi ông Schumer nói rằng không có.
Sự bế tắc này đã đóng băng khoảng 1.700 tỷ USD ngân sách hoạt động của các cơ quan, chiếm khoảng một phần tư chi tiêu liên bang hàng năm.
Trong tuần đầu tiên đóng cửa, chính quyền Tổng thống Trump đã cắt một số quỹ liên bang cho các thành phố và tiểu bang do đảng Dân chủ lãnh đạo và tiếp tục đưa ra viễn cảnh sa thải hàng loạt, mặc dù chưa có dấu hiệu nào cho thấy điều đó sắp xảy ra. Các lần đóng cửa trước đây không buộc chính phủ phải sa thải bất kỳ nhân viên nào, mặc dù hàng trăm nghìn người thường được yêu cầu không đi làm.
Dù các nhân viên "thiết yếu" như nhân viên biên phòng, an ninh sân bay vẫn làm việc không lương, các hoạt động khác của chính phủ đã bị đình trệ. Áp lực để chấm dứt bế tắc có thể gia tăng vào tuần tới, khi 1,3 triệu quân nhân và các nhân viên quân sự khác dự kiến sẽ không nhận được lương lần đầu tiên kể từ khi lần đóng cửa này bắt đầu.
Trong khi đó, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Sean Duffy cho biết ngày càng có nhiều kiểm soát viên không lưu trong số 13.000 người của quốc gia báo ốm kể từ khi chính phủ đóng cửa. Điều này có thể dẫn đến việc trì hoãn các chuyến bay. Các nhà lập pháp đã giải quyết được lần đóng cửa gần vào năm 2019 sau khi số lượng kiểm soát viên và nhân viên an ninh sân bay vắng mặt tăng đột biến.
Chính phủ Mỹ chính thức đóng cửa một phần từ ngày 1/10 vừa qua sau khi Quốc hội không đạt được thỏa thuận ngân sách. Đây là lần đóng cửa thứ 15 của Chính phủ Mỹ kể từ năm 1981 và đang làm dấy lên nhiều lo ngại về những hệ lụy đối với hoạt động của bộ máy liên bang cũng như sự vận hành của nền kinh tế. Trong lần đóng cửa kỷ lục trước đó vào năm 2018-2019, nước Mỹ đã bị thiệt hại 11 tỷ USD, trong đó có 3 tỷ USD không thể phục hồi. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cảnh báo lần đóng cửa này cũng sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).
Tác động tức thời và rõ ràng nhất của việc Chính phủ Mỹ đóng cửa là thiếu hụt dữ liệu kinh tế quan trọng. Điều này đặt Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vào một thế khó, khi họ đang chuẩn bị cho quyết định về lãi suất trong cuộc họp ngày 28 và 29/10. Quyết định này phụ thuộc rất nhiều vào các số liệu về thị trường việc làm và lạm phát tại Mỹ.
Công ty xếp hạng tín nhiệm S&P Global Ratings ước tính việc đóng cửa có thể làm giảm tăng trưởng GDP của Mỹ từ 0,1% đến 0,2% cho mỗi tuần chính phủ đóng cửa. Trong khi đó, công ty nghiên cứu thị trường Moody's Analytics ước tính mỗi tuần đóng cửa sẽ làm giảm khoảng 0,1% tăng trưởng GDP thực tế hàng năm.
Về phần mình, ngân hàng đầu tư UBS cho rằng các nhà đầu tư nên bỏ qua những lo ngại về việc chính phủ đóng cửa và tập trung vào các động lực khác của thị trường, chẳng hạn như sự kết hợp của việc Fed tiếp tục cắt giảm lãi suất, lợi nhuận doanh nghiệp mạnh mẽ và dòng đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI). UBS cũng nhận định rằng việc trì hoãn dữ liệu tạm thời khó có thể làm chệch hướng chu kỳ nới lỏng chính sách tiền tệ của Fed.
Hương Thủy/vnanet.vn