Chính sách đào tạo nhân lực số cần hướng đến tăng cường sự tham gia của phụ nữ

17 giờ trướcBài gốc

Ngày hội STEM năm 2025 của Trường THCS và THPT Ngôi Sao (TP Hồ Chí Minh)

Thiếu hụt nhân lực số

Một trong những biện pháp bảo đảm chuyển đổi số được đưa ra trong dự án Luật Chuyển đổi số là đào tạo, phát triển nguồn nhân lực số. Theo đó, Nhà nước có chính sách tổng thể để phát triển nguồn nhân lực số một cách toàn diện nhằm đáp ứng yêu cầu của quá trình chuyển đổi số quốc gia…

Dự án Luật Chuyển đổi số gồm 8 chương, 79 điều, quy định về chuyển đổi số, bao gồm: Hạ tầng cho chuyển đổi số; Chính phủ số và chuyển đổi số hoạt động các cơ quan thuộc hệ thống chính trị; kinh tế số; xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số.

Luật áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có hoạt động liên quan đến chuyển đổi số tại Việt Nam.

Trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh mẽ, nhân lực số trở thành "chìa khóa vàng" để các quốc gia bứt phá. Không chỉ là lực lượng vận hành hệ thống công nghệ thông tin, nhân lực số còn là nhân tố quyết định năng lực cạnh tranh, khả năng sáng tạo và mức độ hội nhập quốc tế của một nền kinh tế.

Nữ sinh Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) trong phòng thí nghiệm. Ảnh: Mạnh Tùng

Theo Báo cáo thị trường công nghệ thông tin Việt Nam giai đoạn 2024-2025 do TopDev công bố, thị trường việc làm lĩnh vực công nghệ thông tin (IT) tại Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ, đặc biệt trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây và an ninh mạng. Trong năm 2025, ước tính ngành IT tại Việt Nam cần khoảng 700.000 nhân sự mới. Dự báo đến năm 2030 sẽ tăng lên 3 triệu nhân sự.

Trong khi đó, mỗi năm, các cơ sở đào tạo dù đang đào tạo khoảng 50.000 sinh viên IT nhưng chỉ khoảng 30% có thể làm việc ngay. Số còn lại cần tiếp tục đào tạo để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Sự chênh lệch này cho thấy ngành công nghệ thông tin đang thiếu hụt một lượng lớn lao động được đào tạo chính quy và có tay nghề cao.

Nữ giới chỉ chiếm khoảng 10% nhân sự IT

Nhìn từ góc độ giới, Báo cáo thị trường công nghệ thông tin Việt Nam giai đoạn 2024-2025 của TopDev cho biết, nam giới vẫn chiếm ưu thế trong lực lượng lập trình viên hoặc người làm việc trong lĩnh vực công nghệ, với tỷ lệ 89,1%. Nữ giới chỉ chiếm khoảng 10,5%.

Mặc dù tỷ lệ nữ trong lực lượng nhân sự ngành công nghệ có xu hướng tăng trong những năm gần đây nhưng khoảng cách giới trong các ngành Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) vẫn khá lớn. Tại Việt Nam, khảo sát từ Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như các tổ chức phi chính phủ cho thấy, tỷ lệ trung bình của nữ giới trong các ngành STEM đạt khoảng 37% - 38%.

Trong khi đó, tỷ lệ này ở một số nước trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia dao động từ 30% đến 32%. Theo bà Trần Vân Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD), đây là một tín hiệu đáng khích lệ, phản ánh những tiến bộ trong giáo dục khi các trường học ngày càng khuyến khích học sinh, cả nam và nữ, tiếp cận STEM từ sớm. Các cuộc thi khoa học và chương trình hỗ trợ nữ sinh của Bộ GD-ĐT đã giúp trẻ em gái có cơ hội tiếp cận lĩnh vực này.

Bà Trần Vân Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững

Tuy nhiên, con số trên vẫn cho thấy một khoảng cách giới đáng kể. Có thể hình dung, trong một lớp học STEM giả định với 100 học viên, chỉ khoảng 37 người là nữ, còn lại 63 người là nam. Đặc biệt, tỷ lệ phụ nữ giữ các vị trí lãnh đạo trong các ngành STEM tại Việt Nam như giám đốc công nghệ, trưởng nhóm nghiên cứu AI vẫn rất thấp.

Lý giải về điều này, bà Vân Anh cho biết, dù 37% lực lượng nhân sự trong các ngành STEM là nữ nhưng phần lớn họ vẫn làm công việc hỗ trợ như hành chính, tiếp thị, thay vì các vị trí kỹ thuật cao như lập trình, thiết kế máy móc hay nghiên cứu khoa học.

Theo chuyên gia của MSD, định kiến giới là rào cản lớn nhất đối với phụ nữ trong lĩnh vực STEM. Ở Việt Nam, STEM thường được xem là "địa hạt của nam giới".

Khảo sát năm 2023 của MSD với gần 7.000 học sinh cho thấy, hơn 70% học sinh thường xuyên nghe và đồng ý với quan niệm "con trai hợp làm kỹ sư, con gái hợp làm giáo viên". Đáng chú ý, tất cả giáo viên khi được phỏng vấn cũng cho rằng con trai có thế mạnh về khoa học tự nhiên, còn con gái phù hợp với môn xã hội.

"Sự tham gia của phụ nữ trong STEM không chỉ quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp bền vững. Một lập trình viên nữ có thể kiếm được công việc lương cao, hay một nhà khoa học nữ có thể tạo ra công nghệ mới giúp Việt Nam cạnh tranh quốc tế".

Bà Trần Vân Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững

Cần có những sáng kiến khuyến khích phụ nữ tham gia ngành IT

Việc đảm bảo sự tham gia của phụ nữ trong các ngành STEM không chỉ là vấn đề công bằng mà còn là tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII, hiện nay, chuyển đổi số được xem như "đòn bẩy" giúp nâng cao vị thế kinh tế cũng như xã hội của người phụ nữ và là cơ hội vàng để phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ nông thôn, vùng sâu, vùng xa tiếp cận các khóa học trực tuyến và chương trình đào tạo từ xa.

PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII

Góp ý vào nội dung các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số được đề cập trong dự án Luật Chuyển đổi số, PGS.TS Bùi Thị An đề nghị các chính sách đào tạo nguồn nhân lực số cần phải nhắm đến việc tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong các lĩnh vực công nghệ cao. "Chúng ta rất cần có các khóa học, chương trình đào tạo nghề hoặc các sáng kiến nhằm nâng cao kỹ năng số, khuyến khích phụ nữ tham gia ngành công nghệ thông tin, khoa học dữ liệu, lập trình và các lĩnh vực kỹ thuật số khác. Đây là "chìa khóa" để họ trở thành người kiến tạo, không chỉ là người tiêu dùng trong kỷ nguyên số", bà Bùi Thị An đề xuất.

“Phong trào “Bình dân học vụ số” đang được cán bộ, hội viên phụ nữ xã Mường Luân triển khai thực hiện trên tinh thần chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức. Tuy nhiên, do kỹ năng còn hạn chế nên nhiều nội dung cán bộ Hội cơ sở không thể chia sẻ cho chị em trong khi những diễn biến trên không gian mạng ngày càng phức tạp. Những lớp tập huấn mở ra đều đặn sẽ là kênh bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng cần thiết cho cả cán bộ Hội cơ sở và chị em hội viên để chúng tôi có thể tham gia một cách hiệu quả vào quá trình chuyển đổi số quốc gia”.

Bà Lại Thị Hà, Chủ tịch Hội LHPN xã Mường Luân (Điện Biên)

Nguyễn Hải Phong

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/chinh-sach-dao-tao-nhan-luc-so-can-huong-den-tang-cuong-su-tham-gia-cua-phu-nu-20251101125423861.htm