Các buổi tuyên truyền, tư vấn pháp luật do Chi hội Luật gia Bộ Công an, Trung ương Hội Luật gia Việt Nam tổ chức chính là minh chứng sống động cho tinh thần ấy. Điều này cũng góp phần hạn chế tái phạm, bởi khi hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, phạm nhân sẽ tránh được những sai lầm do thiếu hiểu biết. Quan trọng hơn, họ còn trở thành cầu nối tích cực, giúp lan tỏa thông điệp: Pháp luật không chỉ là sự nghiêm minh, mà còn là điểm tựa giúp mọi người tìm lại lối đi đúng đắn.
Phạm nhân đọc báo tại thư viện của Trại giam Xuân Nguyên.
Nhiều câu hỏi về lao động, việc làm, lương hưu...
Tại Trại giam Xuân Nguyên, TP Hải Phòng, buổi tuyên truyền, tư vấn pháp luật cũng thu hút được sự quan tâm của nhiều phạm nhân. Các câu hỏi được phạm nhân đưa ra đa dạng, từ các vấn đề liên quan đến quyền lợi bảo hiểm, thừa kế, hôn nhân cho đến các thủ tục xóa án tích cho thấy những băn khoăn, thậm chí có phần lo lắng về tương lai sau khi ra trại và mong muốn được hiểu rõ về quyền lợi, nghĩa vụ của bản thân.
Phạm nhân Phạm Thị Thoa thắc mắc về việc hưởng lương hưu sau 15 năm đóng bảo hiểm xã hội, luật sư từ Hội Luật gia Việt Nam giải thích rằng, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, nam và nữ đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội là được hưởng lương hưu. Dẫn ra các điều khoản quy định liên quan tại Luật Bảo hiểm xã hội, luật sư cho biết, do câu hỏi có ít thông tin nên những tình huống cụ thể sẽ phụ thuộc vào hoàn cảnh thực tế và người đóng bảo hiểm xã hội thuộc các trường hợp nào.
Phạm nhân Trần Thùy Liên băn khoăn về việc trước khi bị bắt, phạm nhân Trần Thùy Liên có mua bảo hiểm nhân thọ cho con. Hiện nay, mẹ đẻ của chị Liên vẫn tiếp tục đóng giúp chị tiền bảo hiểm đó. Khi con chị Liên tròn 18 tuổi mà chị Liên vẫn chưa chấp hành án xong thì liệu con chị có thể tự thanh lý hợp đồng hay không? Luật sư của đoàn công tác đã giải đáp rằng con chị Liên không thể tự thanh lý hợp đồng vì chị Liên là chủ thể ký hợp đồng. Để giải quyết, chị Liên có thể làm giấy ủy quyền có công chứng cho con hoặc người tin tưởng, hoặc xem xét việc chuyển đổi chủ thể hợp đồng nếu công ty bảo hiểm cho phép… Những giải đáp chi tiết này cho thấy sự quan tâm đến quyền lợi chính đáng của phạm nhân, giúp họ hiểu rõ hơn về tài chính và các kế hoạch dài hạn khi tái hòa nhập cộng đồng.
Liên quan đến vấn đề hôn nhân với người nước ngoài và ảnh hưởng đến con cái, phạm nhân Bùi Thị Hà hỏi liệu cô có thể kết hôn với người nước ngoài khi chưa được xóa án tích và việc có án tích có ảnh hưởng đến các con của cô không, đại diện Cục Cảnh sát quản lý tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự tại cộng đồng cho biết: Theo quy định của luật pháp hiện hành, việc chưa được xóa án tích không cấm chị Hà kết hôn với người nước ngoài. Tuy nhiên, lý lịch tư pháp sẽ ghi nhận việc có án tích. Việc quốc gia sở tại có chấp nhận hay không thì tùy thuộc vào luật pháp và chính sách của nước đó…
Trong một buổi sáng, nhiều câu hỏi của các phạm nhân tại Trại giam Xuân Nguyên đã được bày tỏ và nhiều khúc mắc khác đã được đoàn công tác lần lượt giải đáp.
Hành trình tiếp tục lan tỏa
Hai buổi tuyên truyền, tư vấn pháp luật của đoàn công tác đã khép lại nhưng dư âm của nó vẫn còn đọng mãi trong lòng mỗi người tham dự. Với lực lượng quản lý trại giam, Thượng tá Nguyễn Văn Sơn, Phó Giám thị Trại giam Vĩnh Quang chia sẻ: "Pháp luật là nền tảng của một xã hội kỷ cương, văn minh, là chuẩn mực để điều chỉnh hành vi, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mỗi công dân. Việc nắm vững và hiểu đúng quy định của pháp luật trong quá trình chấp hành án chính là "chìa khóa", không chỉ giúp mỗi cá nhân tự soi chiếu lại mình, nhận rõ sai phạm, hậu quả do hành vi vi phạm pháp luật gây ra, mà còn là nền tảng để sửa chữa lỗi lầm, góp phần khơi dậy niềm tin, ý chí phấn đấu cải tạo, để mỗi người sau khi ra trại đều có thể đứng vững bằng chính đôi chân của mình, trở thành công dân lương thiện, có ích cho gia đình và xã hội".
Tại Trại giam Xuân Nguyên, Hải Phòng, Thượng tá Đàm Thị Hiền, Phó Giám thị Trại giam Xuân Nguyên nhìn nhận, đây là hoạt động có ý nghĩa thiết thực nhằm nâng cao kiến thức pháp luật cho phạm nhân, giúp phạm nhân hiểu được các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước. Thông qua chương trình này, các phạm nhân cũng được trang bị những kiến thức pháp luật bổ ích để tránh vi phạm pháp luật khi tái hòa nhập cộng cồng, làm giảm tỷ lệ tái phạm. Đồng thời, giúp phạm nhân xây dựng thói quen tìm hiểu, nâng cao nhận thức, ý thức tôn trọng pháp luật, yên tâm cải tạo để sớm trở về với gia đình và xã hội. Hoạt động này cũng cho thấy sự quan tâm của các tổ chức trong xã hội đối với người phạm tội nhằm động viên, hỗ trợ những người đã từng lầm lỡ, vi phạm pháp luật, cải tạo tốt để sớm trở về địa phương tái hòa nhập cộng đồng.
Với vai trò là Chi hội phó Chi hội Luật gia Bộ Công an, Trung tá Đào Anh Tới khẳng định, những buổi tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, tư vấn pháp luật cho phạm nhân như thế này là minh chứng cho thấy chủ trương, chính sách nhân đạo của Đảng, Nhà nước ta và các việc làm cụ thể của các cơ quan chức năng của Bộ Công an trong việc quan tâm và bảo đảm đầy đủ các quyền lợi chính đáng của người đang chấp hành án phạt tù, phản bác các quan điểm, luận điệu cho rằng ở Việt Nam phạm nhân bị ngược đãi, hành hạ, bị tước bỏ hoàn toàn nhân quyền.
Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp cũng gửi tới phạm nhân lời nhắn nhủ: "Vào trong tù không đồng nghĩa với việc đã chấm hết. Quan trọng là chúng ta có quyết tâm đứng dậy, thay đổi và hướng thiện hay không. Thời gian trong trại giam, nếu biết tận dụng sẽ là cơ hội tốt để các anh, chị học nghề, rèn luyện sức khỏe, tìm hiểu pháp luật, rèn luyện tính kỷ luật. Đảng, nhà nước và ngành Công an luôn có chính sách khoan hồng nhân đạo. Những ai thực sự ăn năn hối cải, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy, lao động tích cực, học tập tiến bộ thì sẽ được xét giảm án, tha tù trước thời hạn, được đặc xá. Rất nhiều phạm nhân đi trước đã làm được điều đó. Trong những năm vừa qua, rất nhiều phạm nhân đã được đặc xá. Họ đang được xã hội đón nhận và dần có cuộc sống ổn định. Điều đó cho thấy, chỉ cần quyết tâm, thì ai cũng có thể làm lại từ đầu".
Trong thời gian tới, Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp với Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng và các đơn vị khác có liên quan sẽ tiếp tục tham mưu lãnh đạo Bộ Công an tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, tư vấn pháp luật cho phạm nhân để hoạt động này ngày càng phát huy ý nghĩa thiết thực, nhân văn.
Tuyên truyền, phổ biến pháp luật và giải đáp thắc mắc cho phạm nhân sắp mãn hạn tù - đó là hành trình gieo niềm tin, gỡ bỏ rào cản và mở ra cánh cửa tái hòa nhập cộng đồng. Hoạt động này khẳng định sự nhân văn trong chính sách pháp luật của nhà nước Việt Nam. Những nụ cười rạng rỡ sau khi được tháo gỡ khúc mắc chính là minh chứng rõ nét nhất. Để rồi, họ sẽ bước ra khỏi cánh cổng trại giam với tâm thế mới, không còn e dè, lo lắng, mà sẵn sàng hòa nhập, sống lương thiện và đóng góp cho cộng đồng.
Phạm Huyền - Nguyễn Hương