Chợ nổi miền Tây: Từ 'bảo tàng sống' đến nỗi lo mai một trong thời hiện đại

4 giờ trướcBài gốc

Từ nhộn nhịp ghe xuồng đến nỗi lo "biến mất"

Từng là trung tâm mua bán sầm uất trên sông, các chợ nổi ở miền Tây như: Chợ nổi Ngã Năm, chợ nổi Cái Răng (Tp.Cần Thơ) và chợ nổi Cái Bè (tỉnh Đồng Tháp),… nay đã không còn giữ được vẻ sôi động như xưa.

Nhiều thương hồ bỏ ghe, lên bờ. Cảnh "trên bến dưới thuyền" giờ chỉ còn trong ảnh tư liệu hoặc những buổi dựng lại cho khách du lịch.

Nhiều mặt hàng nông sản được bán trên các ghe ở chợ nổi Cái Răng. (Ảnh: Thanh Lâm).

Ông Ngô Văn Hiệp, thương lái từng 30 năm sống bằng nghề mua bán trên chợ nổi Cái Răng, chua xót: "Ngày xưa, chỉ cần dậy từ 3-4h sáng là đã nghe tiếng máy nổ, xuồng ghe đầy ắp. Nay thì lèo tèo vài ghe bán trái cây, chủ yếu để phục vụ khách Tây".

Không chỉ là nơi giao thương, chợ nổi còn là "bảo tàng sống" phản ánh sinh hoạt, tập quán và ngôn ngữ riêng của cư dân vùng sông nước. Tiếng rao bán từ mũi ghe, cách treo "cây bẹo" (treo hàng mẫu lên cây sào trước ghe để khách biết bán gì), hay chuyện người miền Tây "mặc cả bằng nụ cười", tất cả là một phần bản sắc.

Một ghe hàng chuyên bán khóm ở chợ nổi Cái Răng. (Ảnh: Thanh Lâm).

Chợ nổi Cái Răng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2016 và là điểm đến nổi bật trên bản đồ du lịch quốc tế.

Tuy nhiên, nhiều yếu tố của đô thị hóa nhanh, hệ thống đường bộ phát triển khiến người dân không còn phụ thuộc vào đường thủy, điều này đang đe dọa đến phát triển của chợ nổi.

Mặc khác, thế hệ trẻ không kế thừa nghề sông nước, vì thu nhập bấp bênh, lại thiếu an sinh. Hoạt động du lịch thương mại hóa, dừng lại ở mô hình "xem chợ nổi" thay vì "sống cùng chợ nổi".

Bán trái cây trên sông, nét đặc trưng chợ nổi miền Tây. (Ảnh: Thanh Lâm).

Bà Lê Thị Ba, thương lái hơn 10 năm bán nông sản tại chợ nổi Cái Răng tâm sự, những năm trước đây bán đắt hàng, mỗi ngày bà bán hàng trăm kg khoai lang, cùng các sản phẩm nông sản khác. Nhưng giờ buôn bán ế ẩm, khiến bà phải cùng gia đình chạy chợ đến các vùng quê lân cận để bán kiếm sống qua ngày.

Nỗ lực giữ lại "hồn chợ nổi"

Việc bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch vẫn đang được các địa phương miền Tây nỗ lực thực hiện.

Tại Cần Thơ, ngành chức năng đã có đề án phục hồi chợ nổi Cái Răng, xây dựng bến bãi, tổ chức "Ngày hội chợ nổi" hàng năm, kết nối du lịch sinh thái và ẩm thực địa phương. Tuy nhiên, hiệu quả vẫn còn khiêm tốn.

Chợ nổi miền Tây là điểm đến tham quan cho du khách. (Ảnh: Thanh Lâm).

"Trước đây, mua bán kết hợp du lịch tôi đều tham gia, tuy nhiên thời gian gần đây lượng khách đến tham quan chợ nổi giảm sâu, không còn như trước.

Một trong những yếu tố quan trọng khiến lượng khách sụt giảm là do chợ nổi không còn nhiều điểm nhấn để "giữ chân" du khách nên tôi bỏ nghề làm du lịch và chuyển sang kinh doanh khác", bà Trầm Cẩm Nga, ngụ phường Cái Răng bày tỏ.

Trao đổi với Người Đưa Tin, ông Lê Hoàng Việt, một du khách đến từ phường Nhiêu Lộc, Tp.HCM, cho biết, chợ nổi ở miền Tây nơi ông đã từng chọn và đến tham quan cùng gia đình từ nhiều năm trước.

Tuy nhiên, trong lần trở lại tham quan chợ nổi vào cuối tháng 7/2025, lượng xuồng ghe buôn bán miệt sông nước đông nghịt ngày nào, giờ có phần thưa thớt hơn, mà ông chưa rõ nguyên nhân.

Ghe hàng bán dưa hấu ở chợ nổi Cái Răng. (Ảnh: Thanh Lâm).

Thạc sỹ Nguyễn Thị Mỹ Huyền - chuyên gia nghiên cứu văn hóa, trường ĐHQG Tp.HCM, nhận định,muốn giữ chợ nổi không thể chỉ dựng vài chiếc ghe và treo lên mấy trái dừa, chùm ổi,... mà phải giữ được con người thật, lối sống thật, sinh kế thật.

Bảo tồn chợ nổi không chỉ để làm du lịch, mà còn là gìn giữ căn tính miền Tây. Chợ nổi là nơi ông bà ta đong đầy tình người qua ly cà phê giữa ghe, bữa cơm bên sông, nụ cười hào sảng dù mưa gió.

"Giữ lấy những nét ấy chính là giữ linh hồn của vùng đất này trong dòng chảy hiện đại. Và nếu không bắt đầu từ hôm nay bằng chính sách, cộng đồng và sự tự hào văn hóa thì một mai, chợ nổi sẽ chỉ còn trong ký ức, trong sách vở, hay trong tour diễn dựng sẵn cho du khách", Thạc sỹ Mỹ Huyền nói thêm.

Du khách tham quan trải nghiệm chợ nổi Cái Răng. (Ảnh: Thanh Lâm).

Chợ nổi - biểu tượng văn hóa sông nước miền Tây

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tp.Cần Thơ cho biết, trước đây Sở đã xây dựng đề án "Sản phẩm du lịch đặc thù" với trọng tâm là chợ nổi Cái Răng. Nhiều đợt khảo sát cũng được thực hiện để ghi nhận ý kiến người dân và các chủ thể tham gia hoạt động tại chợ nổi nhằm có hướng điều chỉnh phù hợp với thực tiễn để chợ nổi Cái Răng, một biểu tượng của văn hóa sông nước miền Tây, luôn là điểm nhấn chính thu hút du khách trong và ngoài nước.

Thanh Lâm

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/cho-noi-mien-tay-tu-bao-tang-song-den-noi-lo-mai-mot-trong-thoi-hien-dai-204250730190940723.htm