Chốn bình yên của nạn nhân bạo lực, xâm hại - Bài cuối: Khởi đầu cuộc sống mới

2 giờ trướcBài gốc

Các cộng tác viên xã hội hỗ trợ em T.AT. (sinh năm 2013) học tập, sinh hoạt tại nhà tạm lánh của mô hình Bồ Công anh, ở phường Hạnh Thông, TP Hồ Chí Minh.

Điểm tựa cho những tổn thương

Những ngày cuối năm 2025, tại cơ sở tạm lánh của Bồ Công anh ở phường Hạnh Thông, Thành phố Hồ Chí Minh, T.A.T (sinh năm 2013) đón người thân đến thăm và vui mừng khoe nhiều phần quà, gấu bông vừa được tặng nhân dịp sinh nhật. Sau gần 1 tháng ở đây, T.A.T đặc biệt thích căn phòng gọn gàng, tươm tất với đầy đủ đồ dùng thiết yếu gia đình cùng với các hoạt động, sinh hoạt, học tập, ăn uống đúng giờ giấc và đảm bảo an toàn.

“Nếu ở bên ngoài hè phố đầy khói bụi, nắng mưa nhiều nguy hiểm rình rập và có khi còn bị xâm hại thì ở đây, em không còn lo lắng điều đó nữa, càng không sợ đói, nắng mưa hay bị lừa gạt, lang thang, không nơi nương tựa…”, T.A.T chia sẻ.

Nhân viên công tác xã hội tại đây cho biết, T.A.T nhập viện tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 sau nhiều ngày đau thắt ở bụng dưới, các bác sỹ chẩn đoán bị áp xe, viêm nhiễm nặng do bị xâm hại nhiều lần. Trong mấy ngày đầu, T.A.T được người chị "xã hội", “cha đỡ đầu” ghé thăm rồi biệt tích… Hoàn cảnh khó khăn, T.A.T được các bác sỹ hướng dẫn đến với chương trình để được hỗ trợ điều trị y tế, chăm sóc sức khỏe.

Em T.A.T cho biết: "Nơi tạm lánh có những quy định, giờ giấc, sinh hoạt nghiêm nên con được học rất nhiều. Con rất vui vì những ngày ở bên các cô. Con cũng rất muốn được nhìn thế giới bên ngoài nhưng cũng rất lo sợ vì nguy hiểm…”, T.A.T nói rồi bất ngờ quay sang ôm thật chặt cô nhân viên.

Có thể nói, "Bồ Công anh" tại Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang là mô hình một cửa hiệu quả bảo vệ phụ nữ và trẻ em trước bạo lực và xâm hại, với giải pháp cung cấp dịch vụ hỗ trợ khép kín. Đặc biệt, mô hình không chỉ đảm bảo nạn nhân được che chắn toàn diện mà còn mở ra những tiền lệ nhân văn trong việc giải quyết các ca phức tạp, hướng tới sự phục hồi và tương lai của những người bị tổn thương…

Mô hình "Bồ Công anh" được thiết kế như một “chiếc phao cứu sinh” khẩn cấp, dựa trên nguyên tắc phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan y tế, nhân viên công tác xã hội, công an, tư pháp trong việc hội chẩn nhanh và xây dựng phương án bảo vệ phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Một góc nhà tạm lánh của mô hình Bồ Công anh ở phường Hạnh Thông, TP. Hồ Chí Minh.

Chị Ngô Thiệp Thiết Ngân, nhân viên Phòng Công tác xã hội, Bệnh viện Hùng Vương nhìn nhận, ưu điểm của mô hình còn là quy trình hỗ trợ khép kín, nạn nhân chỉ cần tiếp xúc duy nhất với nhân viên công tác xã hội trong căn phòng riêng mà "không phải đi bất cứ một điểm nào khác". Nhân viên của mô hình cần thể hiện “sự đồng cảm, thấu hiểu” khi tiếp xúc với nạn nhân để tạo dựng niềm tin; để những mảnh đời bị tổn thương được bày tỏ nỗi lòng trước khi được tư vấn tâm lý, khám, điều trị y tế hay giám định, hỗ trợ pháp lý và bố trí nơi ở tạm lánh...

“Đa phần nạn nhân bị tổn thương thường rất nhạy cảm, rất lo sợ về vấn đề mà họ gặp phải. Vì vậy, việc hỗ trợ toàn diện cần bắt đầu bằng sự sẻ chia và lắng nghe chân thành. Sự kiên trì của nhân viên, kết hợp với các dịch vụ thiết yếu về y tế, xã hội là yếu tố then chốt giúp nạn nhân vượt qua tâm lý sợ hãi, bế tắc”, chị Ngân chia sẻ.

Đồng hành cùng với trẻ em trong nhiều năm, Luật sư Trần Thị Ngọc Nữ nhìn nhận, trước đây trẻ bị bạo hành hoặc xâm hại, phải đi nhiều nơi để cầu cứu, lấy lời khai, làm giám định, quy trình kéo dài gây mệt mỏi cho trẻ và cả gia đình. Trường hợp cần lưu giữ chứng cứ xâm hại ngay, nhưng do đi lòng vòng, thời gian kéo dài khiến chứng cứ dễ bị mờ nhạt dần. Hơn nữa, nếu sự việc trôi qua lâu, trẻ em ngại nói, gây khó cho việc lấy lời khai. Vì thế, mô hình "Bồ Công anh" là cách làm nhanh chóng, quy trình khép kín để hỗ trợ và bảo vệ danh tính nạn nhân.

Từ thực trạng và kinh nghiệm vận hành mô hình tại Bệnh viện Hùng Vương, từ tháng 5/2025 đến nay, Thành phố Hồ Chí Minh nhân rộng thêm 3 mô hình một cửa mới, với đầu vào đặt tại các Bệnh viện (Nhi đồng I, Nhi đồng Thành phố, Chấn thương chỉnh hình Thành phố), đầu ra là Trung tâm Công tác xã hội - Giáo dục dạy nghề Thiếu niên Thành phố. Qua đó cung cấp dịch vụ kịp thời và chất lượng cho phụ nữ, trẻ em, nhóm người dễ bị tổn thương, bị bạo lực, để đảm bảo không bị bỏ lại phía sau trong sự phát triển chung của Thành phố.

Vận hành đồng bộ, hiệu quả hơn

Theo ông Nguyễn Tăng Minh, Phó Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, điểm hay của mô hình là cơ chế phối hợp liên ngành, trong đó, mỗi cơ quan, đơn vị liên quan đều đóng vai trò quan trọng khác nhau nên sự phối hợp nhịp nhàng đã mang lại kết quả tích cực cho hàng trăm trường hợp phụ nữ, trẻ em.

“Chúng tôi đánh giá rất cao vai trò của các sở, ngành cùng các đơn vị liên quan tham gia vận hành. Từ việc phát hiện nạn nhân, tiếp nhận ban đầu, xử lý thông tin, phân loại cấp độ hỗ trợ và chuyển về cơ sở tạm lánh của Trung tâm Công tác xã hội giáo dục dạy nghề thiếu niên Thành phố. Sự thành công bước đầu đã được mở rộng đến Bệnh viên Nhi đồng 1, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình Thành phố (sau bệnh viện Hùng Vương) và đang thúc đẩy mở rộng tại các khu vực Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ)”, ông Minh chia sẻ.

Thống kê của Sở Y tế Thành phố cho thấy, từ tháng 3/2023 đến cuối năm 2025, mô hình "Bồ Công anh" đã hỗ trợ, can thiệp và cung cấp dịch vụ kịp thời cho 353 trường hợp phụ nữ, người chưa thành niên và trẻ em là nạn nhân của bạo lực, xâm hại tình dục; đáng chú ý có đến 340/353 trường hợp trẻ em dưới 16 tuổi mang thai và sinh con, chiếm 96%.

Các cộng tác viên xã hội hỗ trợ em T.AT. (sinh năm 2013) học tập, sinh hoạt tại nhà tạm lánh của mô hình Bồ Công anh, ở phường Hạnh Thông, TP. Hồ Chí Minh.

Bên cạnh những thành tựu của mô hình, bà Nguyễn Thị Thùy Dương, Phó Giám đốc Trung tâm Công tác xã hội giáo dục dạy nghề thiếu niên Thành phố Hồ Chí Minh cũng chỉ ra những khó khăn, thách thức, đặc biệt là về nguồn lực và tâm lý nạn nhân.

Bà Dương cho biết, hầu hết phụ nữ khi bị bạo hành thường có tâm lý là bỏ qua, tha thứ và quay về, chứ không muốn tạm lánh. Điều này đòi hỏi công tác tư vấn tâm lý phải có sự kiên trì và chuyên môn cao hơn, nhất là những trường hợp có ông chồng “lâu lâu mới tỉnh”.

“Một bất cập khác là Trung tâm Công tác xã hội chỉ được tập huấn để chăm sóc trẻ em từ 8 đến 16 tuổi, chưa được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ y tế để chăm sóc trẻ sơ sinh hoặc phụ nữ mang thai trong các trường hợp đặc biệt phát sinh…”, bà Dương chia sẻ.

Về vấn đề nhân lực, bác sỹ chuyên khoa II Phạm Quốc Hùng, Trưởng Phòng Công tác xã hội Bệnh viện Hùng Vương cũng nêu lên thực trạng, các đơn vị chưa thể tuyển dụng được nhân viên có trình độ phù hợp vì thiếu vị trí việc làm chính thức. Điều này dẫn đến việc nhân viên công tác xã hội tại bệnh viện phải kiêm nhiệm, hoạt động chủ yếu dựa vào “nhiệt tình” cá nhân, gây áp lực lớn lên đội ngũ, trong khi khối lượng công việc liên tục gia tăng. Bên cạnh đó, kinh phí hạn hẹp cũng gây ảnh hưởng không nhỏ, nhất là trong những tình huống phát sinh ngoài kế hoạch.

Theo ông Nguyễn Tăng Minh, từ kinh nghiệm vận hành 4 mô hình "Bồ Công anh" và bối cảnh Thành phố Hồ Chí Minh mới cùng cả nước tổ chức lại bộ máy chính quyền địa phương sẽ có thêm nhiều thuận lợi, đan xen thách thức trong việc củng cố các dịch vụ hỗ trợ cho phụ nữ và trẻ em bị bạo lực, xâm hại. Vì vậy, Sở Y tế chỉ đạo các đơn vị dựa trên quy trình chung của Bộ Y tế xây dựng quy trình khám, chữa bệnh đảm bảo có nhạy cảm với các nhu cầu và không gây thêm tổn thương cho bệnh nhân là nạn nhân của bạo lực giới. Kinh nghiệm thành công là phải có sự điều phối cùng Sở Nội vụ và các sở, ngành liên quan để kết nối, chuyển gửi chặt chẽ với các dịch vụ thiết yếu khác như công an, tư pháp, dịch vụ xã hội, đảm bảo người bị bạo lực được tiếp cận đầy đủ và nhanh chóng với các dịch vụ mình cần.

Cùng với đó, ông Minh cho biết, ngành Y tế Thành phố phối hợp với các địa phương sau sáp nhập đánh giá nhu cầu nâng cao năng lực cho đội ngũ phụ trách công tác trẻ em, bình đẳng giới để xây dựng giải pháp nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ và nhân sự vận hành các mô hình một cửa.

Cùng với đó, Sở Y tế phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Nội vụ, Sở Văn hóa và Thể thao, các bệnh viện và các bên liên quan tham mưu cho Ủy ban nhân dân Thành phố có giải pháp hỗ trợ trẻ em, thanh thiếu niên là nạn nhân của bạo lực, xâm hại và mang thai ngoài ý muốn, tiếp tục được học tập, giúp các em sớm ổn định việc học tập và cuộc sống; đồng thời, rà soát chương trình giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản, đảm bảo đáp ứng nhu cầu của học sinh, giúp các em hiểu đúng, hiểu đủ về sức khỏe sinh sản và xây dựng giải pháp phòng ngừa, ứng phó với bạo lực, mang thai ngoài ý muốn trong bối cảnh chuyển đổi số.

Có thể nói, dù có những khó khăn, thách thức, song mô hình "Bồ Công anh" đã hỗ trợ kịp thời, đảm bảo nạn nhân được che chắn toàn diện để trở về với cộng đồng một cách tốt nhất. Sự đồng lòng và vào cuộc tích cực của các bên liên quan đã tạo nên một cơ chế bảo vệ hữu hiệu, đảm bảo cánh cửa khép lại sau lưng nạn nhân không phải là dấu chấm hết, mà là sự khởi đầu cho một cuộc sống mới được chăm lo, bảo vệ, an toàn hơn…

Bài và ảnh: Thanh Vũ (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/xa-hoi/chon-binh-yen-cua-nan-nhan-bao-luc-xam-hai-bai-cuoi-khoi-dau-cuoc-song-moi-20251217164452779.htm