Ông Bùi Quan Tuấn nhận định, việc lựa chọn công nghệ và đối tác “ở trình độ cao nhất” ngay từ đầu sẽ tạo nền tảng để Việt Nam không chỉ phát triển đường sắt tốc độ cao mà còn có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Dưới đây là trao đổi sâu của PGS.TS Bùi Quang Tuấn.
Tầm nhìn thực chất và dài hạn cho ngành đường sắt tốc độ cao Việt Nam
- VinSpeed vừa chính thức ký Thỏa thuận Hợp tác chiến lược toàn diện với Siemens Mobility để phát triển 2 tuyến đường sắt cao tốc tuyến Hà Nội - Quảng Ninh và Bến Thành - Cần Giờ. Ông nhận định thế nào về cú bắt tay này?
Một tin rất vui, quá vui. Siemens Mobility là tên tuổi lớn nhất nhì thế giới trong ngành đường sắt hiện đại. Việc VinSpeed lựa chọn hợp tác với “người khổng lồ” Siemens Mobility chính là bước đi thực chất và dài hạn cho định hướng chiến lược của Việt Nam khi trực tiếp tiếp cận công nghệ tiên tiến nhất, tạo đột phá nhất cho quốc gia. Đây cũng là tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.
- Tầm nhìn thực chất và dài hạn mà VinSpeed hướng tới khi chọn Siemens Mobility cụ thể là gì, thưa ông?
Theo tôi, đó là một tầm nhìn thực chất, bài bản và dài hơi. Ở những dự án hạ tầng quy mô quốc gia, đặc biệt là đường sắt tốc độ cao, yếu tố quan trọng không chỉ nằm ở vốn hay tiến độ, mà nằm ở tư duy lựa chọn công nghệ và đối tác ngay từ đầu.
Chọn Siemens Mobility đồng nghĩa VinSpeed chọn “chơi ở trình độ cao nhất” ngay từ đầu. Bắt tay với doanh nghiệp đẳng cấp toàn cầu không chỉ để có công nghệ hiện đại, mà còn để tiếp cận chuẩn mực tiêu chuẩn kỹ thuật cao, quy trình quản trị, an toàn, khả năng kiểm soát rủi ro... Đây cũng là động lực và sức ép để chính doanh nghiệp Việt nỗ lực đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ.
- Đối tác “trình độ cao nhất” chắc chắn sẽ có “chi phí cao nhất”. Ông cho có rằng VinSpeed đang “cố quá”?
Đúng là chi phí có thể sẽ rất lớn. Để trở thành đối tác của một Tập đoàn toàn cầu mang chuẩn mực Đức nổi tiếng bậc nhất trong ngành như Siemens Mobility - VinSpeed tất nhiên phải bỏ ra chi phí tương xứng giá trị.
Việc chọn một đối tác uy tín và có tiêu chuẩn cao bậc nhất thế giới cho thấy tâm huyết của VinSpeed với dự án hạ tầng quan trọng này. Tôi cho rằng đây chính là tinh thần cống hiến của VinSpeed và Vingroup. Đây cũng là tư duy phù hợp nếu Việt Nam muốn xây dựng ngành đường sắt tốc độ cao bền vững, có năng lực nội sinh, thay vì đi những bước nhỏ, manh mún.
- Siemens Mobility dự kiến cung cấp đoàn tàu Velaro Novo, dòng phương tiện tàu cao tốc mới nhất với tốc độ 350km/h, năng lực vận chuyển hành khách lớn, tiêu thụ ít điện năng, cùng hệ thống liên quan cho VinSpeed thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao tuyến Hà Nội - Quảng Ninh và tuyến Bến Thành - Cần Giờ. Tuy nhiên, công nghệ “xịn” nhất đồng nghĩa sẽ tốn kém và giảm hiệu quả khai thác vận hành. Ông có quan ngại vấn đề này không?
Tối ưu không phải là rẻ nhất mà phải là tốt nhất và hiện đại nhất, VinSpeed chắc chắn đã tính toán kỹ bài toán này. Bởi đường sắt tốc độ cao là lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi tiêu chuẩn an toàn cực cao, công nghệ hiện đại và hiệu quả vận hành lâu dài. Vì vậy, làm bằng công nghệ tốt nhất sẽ đảm bảo năng lực cạnh tranh ngay từ đầu. Nếu đầu tư lớn mà chọn công nghệ trung bình, nhanh lạc hậu, thì sau này rất khó xoay chuyển.
Hợp tác với những đối tác uy tín toàn cầu như Siemens Mobility là cách để giảm rủi ro, đảm bảo chất lượng và chuẩn mực quốc tế ngay từ đầu. Đây là tư duy rất đúng đắn của VinSpeed. Và như tôi đã nói, đây còn là tinh thần cống hiến của VinSpeed nhằm đầu tư bền vững cho hạ tầng hiện đại của đất nước mà chúng ta phải ghi nhận.
Lễ ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược toàn diện và chuyển giao công nghệ đường sắt tốc độ cao, trước sự chứng kiến của Đại sứ CHLB Đức tại Việt Nam - bà Helga Margarete Barth. Ông Nguyễn Việt Quang - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup (thứ 5 từ trái qua), ông Phạm Thiếu Hoa - Tổng Giám đốc VinSpeed (thứ 6 từ trái qua) và ông Michael Peter - Tổng Giám đốc Siemens Mobility (thứ 5 từ phải qua), cùng đại diện hai bên tại lễ ký
Siemens nhìn thấy sự nghiêm túc và năng lực của VinSpeed
- Từ sự hợp tác VinSpeed - Siemens Mobility, theo ông, Việt Nam đang có cơ hội ra sao để xây dựng ngành công nghiệp đường sắt tốc độ cao của riêng mình?
Giữa VinSpeed và Siemens Mobility không chỉ là một thỏa thuận hợp tác thông thường, mà là hợp tác toàn diện, trong đó có nội dung chuyển giao công nghệ. Ý nghĩa của việc này rất lớn. Trước đây, trong nhiều hợp tác với đối tác quốc tế, doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu tham gia ở khâu gia công, gần như không có công nghệ lõi.
Nhưng với các dự án đường sắt tốc độ cao mà VinSpeed tham gia, chuyển giao công nghệ đi kèm đào tạo nhân lực sẽ giúp doanh nghiệp Việt từng bước tiếp cận, nắm bắt công nghệ nguồn. Từ đó, không chỉ một doanh nghiệp trưởng thành, mà còn tạo điều kiện để hình thành lực lượng doanh nghiệp vệ tinh, cùng xây dựng nền tảng và hướng tới nội địa hóa tối đa cho ngành công nghiệp đường sắt tốc độ cao trong nước.
Tôi cho rằng, đó là điều vô cùng ý nghĩa, trong điều kiện Việt Nam chưa tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu do nhiều nguyên nhân, trong đó có việc chuyển giao công nghệ của các doanh nghiệp nước ngoài cho Việt Nam còn yếu. Vì thế, tôi tin rằng, thỏa thuận chuyển giao công nghệ giữa VinSpeed và Siemens Mobility sẽ khắc phục được điểm yếu cốt lõi này.
- Nhưng với các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như Siemens Mobility, chuyển giao công nghệ luôn là quyết định rất thận trọng. Theo ông, vì sao một doanh nghiệp còn khá mới như VinSpeed lại có thể trở thành đối tác được lựa chọn, thậm chí Tổng giám đốc Toàn cầu của Siemens Mobility còn đích thân sang Việt Nam để ký kết, dưới sự chứng kiến của bà Đại sứ Đức tại Việt Nam?
Đúng vậy, những tập đoàn sở hữu công nghệ lõi như Siemens Mobility không dễ dàng chuyển giao cho bất kỳ đối tác nào. Họ đánh giá rất kỹ từ tầm nhìn chiến lược, năng lực triển khai, năng lực tài chính cho đến ý nghĩa của dự án ở tầm quốc gia. Chuyển giao công nghệ không chỉ là câu chuyện kinh doanh, mà còn là vấn đề uy tín và trách nhiệm lâu dài.
Việc Siemens Mobility sẵn sàng hợp tác với VinSpeed cho thấy họ nhìn thấy ở đối tác Việt Nam sự nghiêm túc, tầm nhìn dài hạn và khả năng hiện thực hóa các dự án quy mô lớn. Đây chính là cơ sở quan trọng để VinSpeed nói riêng và doanh nghiệp Việt Nam nói chung tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng toàn cầu của ngành đường sắt hiện đại, không chỉ với vai trò thị trường, mà là một mắt xích có năng lực thực chất.
- Xin cảm ơn ông!
Thùy Dương (thực hiện)