Việt Nam có cơ hội gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC
Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trườngPhùng Đức Tiến cho biết, tính đến ngày 30/6/2025, số lượng tàu cá cả nước đãđăng ký, cập nhật trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) là 81.719chiếc. Các địa phương đang rà soát, thống kê, cập nhật, đồng bộ dữ liệu tàu cávới cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; một số địa phương đã hoàn thành việc địnhdanh tàu cá như An Giang, Cà Mau...; lập danh sách theo dõi, kiểm soát số lượngtàu cá không đủ điều kiện tham gia hoạt động khai thác thủy sản. Hiện cả nướcđã có 28.164 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên lắp đặt thiết bị giám sát hànhtrình tàu cá (VMS), đạt 99,06%...
“Việt Nam có cơ hội gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châuÂu (EC) nếu các hoạt động chống IUU được duy trì thực hiện và công tác xử lýnghiêm đối với các hành vi nghiêm trọng: Vi phạm vùng biển nước ngoài, vượtranh giới, ngắt kết nối VMS...”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến trao đổi.
Tại Hội nghị, đại diện các địa phương đã đưa ra nhiều kiếnnghị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và xử lý các hành vi vi phạmtrong khai thác thủy sản. Lãnh đạo, đại diện các Bộ, ngành cũng kiến nghị nhiêùgiải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả chống IUU, hướng tới mục tiêu gỡ “thẻvàng” của EC.
Chấm dứt việc “có vi phạm nhưng không rõ ai xử lý”
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng nhấn mạnh “Chống IUUkhông thể là một cuộc vận động phong trào, càng không thể là một chiến dịchmang tính đối phó. Đây là trách nhiệm quốc gia. Chúng ta phải nói với ngư dân rằngthiết bị giám sát là để bảo vệ, hỗ trợ ngư dân, tàu cá khi có sự cố, chứ khôngphải ra khơi bằng mọi giá. Khi người dân hiểu đúng, thì sẽ tự nguyện chấphành”.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường rà soát,hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là sửa đổi 3 Nghị định vềchính sách hỗ trợ khai thác xa bờ và xử phạt vi phạm hành chính. Luật và Nghị địnhphải đủ mạnh, rõ ràng, phân cấp triệt để cho địa phương trong quản lý tàu, kiểmtra cảng, xử lý vi phạm. Phải mở rộng đối tượng chịu trách nhiệm pháp lý, bao gồmcả doanh nghiệp chế biến, thương mại.
Phó Thủ tướng nêu rõ, phải lượng hóa đo đếm được việc thựchiện các mục tiêu chống IUU: Không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài, có hệthống giám sát hành trình đầy đủ, bảo vệ ngư trường và sinh kế... Các Bộ, ngànhrà soát tất cả các quy trình, thiết lập trách nhiệm, thẩm quyền và cơ chế hâụkiểm, “phải có mệnh lệnh điều hành rõ ràng, đúng thẩm quyền, được các lực lượngchấp hành nghiêm túc”, tránh tình trạng “ai làm sai cũng không xử được”, thay đôỉtư duy “ban hành nhiều văn bản là đã hoàn thành nhiệm vụ”.
Khẳng định chuyển đổi số là trụ cột để thực hiện giám sát,truy xuất nguồn gốc thủy sản, kiểm soát tàu cá, Phó Thủ tướng đề nghị tích hợpdữ liệu đa mục tiêu, kết nối hệ thống VMS, nhật ký điện tử, dữ liệu dân cư, kiểmsoát cảng cá, vệ tinh và định vị AIS. Việc giám sát tàu không chỉ để “xử lý viphạm” mà còn “hướng dẫn, cảnh báo và hỗ trợ” ngư dân.
Phó Thủ tướng giao Bộ Quốc phòng kết hợp giữa nhiệm vụ quốcphòng với nhiệm vụ giám sát khai thác hải sản được giao tại các vùng biển giápranh thường xuyên có tàu cá vi phạm quy định IUU. Lực lượng cảnh sát biển, biênphòng, kiểm ngư phải phối hợp với chính quyền địa phương, thống nhất đầu mối vàchịu trách nhiệm cụ thể, chấm dứt việc “có vi phạm nhưng không rõ ai xử lý” bằngcơ chế chỉ huy, điều phối rõ ràng. Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an phôíhợp sớm xây dựng quy định bắt buộc lắp camera hành trình cho tàu cá, nhất là đôívới hoạt động chuyển tải, khai thác xa bờ.
Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương xây dựng dự án cụ thể vềchuyển đổi nghề nghiệp, sinh kế cho ngư dân. Cần nắm rõ số lượng, thực trạng,nhu cầu vốn, đào tạo, sinh kế thay thế từ nuôi biển, phục hồi môi trường đến dulịch sinh thái, dịch vụ hậu cần nghề cá. Đây không chỉ là trách nhiệm kinh tếmà còn là vấn đề an sinh và ổn định xã hội...
T.Quyên