Chiều 18-11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng (PCTN).
Xử lý nghiêm kê khai tài sản, thu nhập không trung thực
Đại biểu (ĐB) Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) thống nhất mở rộng đối tượng PCTN đến cấp quản lý các doanh nghiệp nhà nước mà Nhà nước có tỉ lệ vốn từ 51% trở lên. Đồng thời, ông cũng lưu ý những cán bộ Nhà nước được cử đại diện phần vốn của Nhà nước tại doanh nghiệp cũng phải thuộc đối tượng này.
“Chưa chắc gì những đối tượng này không có tiêu cực vì lĩnh vực sản xuất, kinh doanh rất lớn, rất nhiều, đối tượng này cũng cần phải kê khai để tránh bỏ sót” - ĐB Hòa nói.
Về nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập tăng thêm, ĐB Phạm Văn Hòa nói “kê khai tài sản” thu nhập phải là tiêu chí để đánh giá, xếp loại cán bộ đảng viên.
“Nếu kê khai không đúng sự thật thì sẽ kiểm tra, kiểm điểm trách nhiệm, có thể xếp loại không hoàn thành nhiệm vụ” - ĐB Phạm Văn Hòa nêu.
Đối với quy định nâng giá trị tài sản kê khai từ 50 lên 150 triệu và kê khai bổ sung biến động giá trị tài sản từ 300 triệu lên 1 tỉ đồng/năm, ĐB Phạm Văn Hòa nói quy định như vậy là hợp lý. Tuy vậy, ông đề nghị rà soát để tránh trường hợp dưới một tỉ, tức là khoảng 999,999 triệu “không lẽ bỏ sót”.
ĐB Phạm Văn Hòa cũng lưu ý nếu sau này khi thu nhập của cán bộ, công chức tăng lên, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, mức 150 triệu đồng hoặc 1 tỉ đồng như dự thảo sẽ lại không còn phù hợp thì có tiếp tục sửa luật không. Ông đề nghị giao Chính phủ quy định trong trường hợp mức giá trị tài sản kê khai tăng thêm so với hiện hành, thay vì sửa luật nhiều lần để điều chỉnh nội dung này.
ĐB Phạm Văn Hòa đề nghị thu hồi nghiêm minh tài sản các đối tượng tham nhũng bị xử lý hình sự, kỷ luật, tránh "hy sinh đời bố củng cố đời con". Ảnh: QH
Đặc biệt, ĐB Phạm Văn Hòa cho rằng các quy định xử lý đối với kê khai tài sản, thu nhập không trung thực trong dự thảo đã khá đầy đủ. Ông đề nghị cần phải làm nghiêm minh vì không thể chấp nhận những trường hợp kê khai không trung thực, khi bị phát hiện rồi thì trốn tránh trách nhiệm, tẩu tán tài sản.
Ông đề nghị phải xử lý nghiêm minh hành vi kê khai tài sản, thu nhập không trung thực của các đối tượng bị xử lý hình sự, kỷ luật. “Phải làm sao đảm bảo hài hòa công bằng và hợp lý, không thể chấp nhận trường hợp hy sinh đời bố củng cố đời con” - ĐB Phạm Văn Hòa nói.
ĐB Phạm Văn Hòa coi việc thu hồi được tài sản, thu nhập của những đối tượng bị kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự để thu hồi tài sản cho Nhà nước là một trong những tiêu chí để giảm án, giảm hình thức kỷ luật.
“Phải làm sao để công khai, minh bạch và nêu gương cho những người khác để họ không dám, không muốn, không làm những điều sai trái. Tránh hy sinh đời bố củng cố đời con... Vì vậy, thu hồi tài sản phải là một tiêu chí để làm căn cứ giảm án, giảm kỷ luật” - ĐB Phạm Văn Hòa nhắc lại.
"Lá chắn số" PCTN
Ở góc độ khác, ĐB Trịnh Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng ứng dụng công nghệ sẽ là "lá chắn số" trong PCTN. Đặc biệt, công nghệ sẽ giúp thay đổi triết lý kiểm soát, chuyển từ "chờ cán bộ kê khai và giải trình" sang "hệ thống tự động phát hiện dấu hiệu rủi ro".
Theo bà, hiện nay, công tác kiểm soát tài sản vẫn phụ thuộc chủ yếu vào bản kê khai thủ công và hồ sơ giấy, dẫn đến quá tải, phân tán và chậm trễ trong phát hiện biến động bất thường. Nữ đại biểu cho rằng ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý tài sản, thu nhập là việc cần thiết.
Bà đề nghị Quốc hội xem xét bổ sung quy định giao Chính phủ xây dựng lộ trình phù hợp nhằm từng bước liên thông Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản, thu nhập với các cơ sở dữ liệu sẵn có như dân cư, đất đai, thuế, ngân hàng, chứng khoán.
“Việc này là cấp thiết, đã được quy định tại Điều 52 Công ước Liên hợp quốc về phòng, chống tham nhũng, khung chính phủ điện tử của Tổ chức Ngân hàng thế giới và đã được chứng minh hiệu quả trên thế giới” - đại biểu Trịnh Tú Anh nói.
Bà dẫn chứng từ năm 2016, Hàn Quốc đã liên thông hệ thống thông tin tài sản với khoảng 47 cơ sở dữ liệu, giúp cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra và đối chiếu chéo hồ sơ một cách nhanh chóng, tiết kiệm nguồn lực và thời gian xác minh.
ĐB Trịnh Thị Tú Anh nói nếu ứng dụng công nghệ sẽ thay đổi triết lý kiểm soát trong PCTN. Ảnh: QH
Đặc biệt, theo đại biểu, ứng dụng công nghệ thông tin cho phép chúng ta thay đổi triết lý kiểm soát, chuyển từ việc "chờ cán bộ kê khai và giải trình" sang "hệ thống tự động phát hiện dấu hiệu rủi ro".
Từ đó, đại biểu đề nghị giao Chính phủ nghiên cứu, thí điểm ứng dụng các công nghệ hiện đại này trong hỗ trợ phát hiện sớm các biến động tài sản bất thường, đồng thời thí điểm trước ở một số bộ, ngành, địa phương.
Cho rằng công khai tài sản là “vaccine PCTN”, ĐB Tú Anh đề nghị Quốc hội xem xét mở rộng dần hình thức công khai bản kê khai trên Cổng thông tin điện tử quốc gia.
ĐB Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) cho rằng về ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý tại Điều 28 mới dừng ở yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ. Do đó, cần phải quy định rõ ràng hơn, trong đó cơ sở dữ liệu PCTN phải bắt buộc kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, đăng ký doanh nghiệp, thuế, hải quan, ngân hàng, công chứng.
“Chỉ khi dữ liệu được tích hợp, cơ quan kiểm soát mới có thể phát hiện giao dịch bất thường, tài sản chuyển dịch lòng vòng hoặc “đứng tên hộ”. Nếu không quy định mức độ bắt buộc, hệ thống sẽ tiếp tục phân mảnh và khó kiểm soát thực chất” - ĐB Tâm Hùng nói.
Kê khai trong 1 năm
Giải trình ý kiến các đại biểu, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho hay quy định tăng giá trị kê khai từ 50 triệu đồng lên 150 triệu đồng và giá trị tài sản, thu nhập bổ sung biến động trong năm từ 300 triệu đồng lên 1 tỉ đồng căn cứ vào hai yếu tố chủ yếu.
Đó là từ năm 2018 đến nay có ba lần tăng lương và do điều kiện kinh tế - xã hội phát triển gấp gần 3 lần, nhất là giá cả trên thị trường có nhiều biến động tăng so với năm 2018. Với biến động tài sản, thu nhập kê khai bổ sung nâng lên mức 1 tỉ, Tổng Thanh tra Chính phủ khẳng định đó là “biến động trong một năm, chứ không áp dụng cho cộng dồn của năm trước”.
Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong giải trình ý kiến ĐB. Ảnh: QH
Về ý kiến kiểm soát thu nhập đối với các đối tượng trong quản lý doanh nghiệp nhà nước, Tổng Thanh tra Chính phủ nói để đáp ứng yêu cầu công tác PCTN hiện nay và phù hợp với quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp, việc quy định người được giao tham gia quản lý điều hành doanh nghiệp nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ có nghĩa vụ phải kê khai tài sản thu nhập là phù hợp.
Trên cơ sở quy định này, Chính phủ sẽ quy định các trường hợp phải kê khai tài sản thu nhập tại doanh nghiệp nhà nước là những người đại diện chủ sở hữu trực tiếp, người đại diện phần vốn nhà nước và một số chức danh, chức vụ tại doanh nghiệp nhà nước mà không bao gồm người nước ngoài hoặc người của khu vực ngoài nhà nước.
Đối với các ý kiến khác, Tổng Thanh tra Đoàn Hồng Phong khẳng định sẽ tiếp thu tối đa, đầy đủ.
NHÓM PHÓNG VIÊN