Chủ động gỡ những nút thắt trong liên kết vùng

2 giờ trướcBài gốc

Trước đây, Vùng Đông Nam bộ gồm TP.HCM và 5 tỉnh là: Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu. Cuối năm 2023, tại Hội nghị Hội đồng Vùng, nhiều chuyên gia cho rằng, động lực tăng trưởng của vùng này đang giảm trong đó có nhiều nguyên nhân liên quan đến liên kết vùng, như: thiếu cơ chế, hạ tầng vừa thiếu vừa yếu vừa chưa đồng bộ. Để Đông Nam Bộ lấy lại vị trí đầu tàu kinh tế của cả nước thì liên kết vùng cần chặt chẽ hơn- nhất là về hạ tầng.

Từ ngày 1/7/2025, Vùng Đông Nam bộ, gồm: TPHCM, Đồng Nai, Tây Ninh, tức là có thêm Long An (cũ).

Vấn đề vùng trở thành vấn đề nội tại

Bắt đầu từ ngày 1/7/2025, khi TPHCM đã bao gồm cả Bình Dương và Bà Rịa- Vũng Tàu, Đồng Nai bao gồm cả Bình Phước, thì liên kết vùng về hạ tầng lập tức có những chuyển biến về tiến độ.

PGS.TS Phạm Ngọc Trâm, nguyên Giám đốc Viện Nghiên cứu Đông Nam bộ (Đại học Thủ Dầu Một), hiện là giảng viên trường Đại học Sư phạm TP.HCM, cho rằng việc sáp nhập các địa phương vào TP.HCM sẽ mở ra triển vọng lớn cho phát triển hạ tầng. Theo đó, nguồn vốn đầu tư sẽ được tối ưu hóa để phát triển giao thông.

Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 13 đoạn Bình Dương cũ đang được triển khai (ảnh Thiên Lý)

Các quy hoạch liên vùng như đường vành đai, cao tốc, metro, cảng biển và sân bay sẽ được tích hợp. Điều này giúp khắc phục tình trạng mỗi tỉnh tự xây dựng và kết nối không hiệu quả như trước đây, tháo gỡ điểm nghẽn về kết nối liên vùng.

“TP.HCM mới sẽ giúp chuyển tư duy phát triển từ cạnh tranh địa phương sang phối hợp vùng. Từ việc phân chia địa giới hành chính sẽ chuyển sang tích hợp lưỡng thổ. Đây chính là những điều kiện tiên quyết để phát triển liên kết vùng một cách thực chất, tạo đột phá về hạ tầng giao thông, phát triển bền vững và hội nhập toàn cầu. Vì vậy, triển vọng trong 5 năm tới, chiến lược phát triển vùng Đông Nam bộ sẽ diễn ra mạnh mẽ hơn”, PGS.TS Phạm Ngọc Trâm nhấn mạnh.

Ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM phân tích, lõi của vùng Đông Nam bộ và Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam trước đây trọng tâm tăng trưởng nằm ở 4 tỉnh thành là: TP.HCM, Bà Rịa- Vũng Tàu, Bình Dương và Đồng Nai. Giờ khi TP.HCM mới đã sáp nhập ba tỉnh thành lại với nhau thì sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết nối.

Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM Phạm Bình An (ảnh D.P)

Bởi vì, về cơ bản là những vấn đề vướng mắc trong liên kết vùng trước đây, nhất là hạ tầng, khai thác thế mạnh giờ đã trở thành vấn đề nội tại của TP.HCM và Thành phố sẽ tập trung nguồn lực để giải quyết dứt điểm.

“Ví dụ như câu chuyện kết nối TP.HCM- Bình Dương trước đây với Quốc lộ 13 gần như tắc nghẽn đã nhìn ra, hay là metro trước chỉ là chuyện trong nội đô TPHCM thì tới đây thì sẽ mở rộng ra và sẽ kết nối các vùng khác. Tôi cho rằng, với TP.HCM mới và đặc biệt quan tâm thực tế quy hoạch và triển khai quy hoạch vùng thì tới đây thì những vấn đề về liên kết, kết nối sẽ giải quyết tốt hơn và tốc độ sẽ nhanh hơn”, PGS – TS Phạm Bình An nói.

Lập tức tăng tốc làm hạ tầng kết nối

Một số doanh nghiệp cho rằng, việc hợp nhất sẽ giúp đẩy nhanh các dự án kết nối vùng, trong đó có Quốc lộ 13- tuyến đường huyết mạch nối Bình Dương và TP.HCM cũ, thường xuyên ùn tắc. Trước đó, tỉnh Bình Dương cũ đã chủ động mở rộng từ 6 lên 8 làn xe và đang hoàn thiện, trong khi phần đường phía TP.HCM vẫn chưa được thực hiện. Nỗi lo về sự không đồng bộ của tuyến đường đã trở thành một điểm nghẽn. Tuy nhiên, sau khi hợp nhất, các bên đã có sự bàn thảo và thống nhất mở rộng toàn tuyến.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Becamex IDC, nhận định điểm nghẽn lớn nhất cản trở sự phát triển của vùng là hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, gây khó khăn cho các doanh nghiệp vận tải và nhu cầu đi lại của người dân.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Becamex IDC (ảnh Thiên Lý)

Giờ đây, ba địa phương hợp nhất sẽ mở ra một chương mới đầy hứa hẹn. Thay vì phải trải qua nhiều cuộc họp phức tạp giữa các lãnh đạo tỉnh, thành như trước, giờ đây, các thủ tục đầu tư cho các dự án liên kết vùng sẽ được đơn giản hóa và thực hiện nhanh chóng hơn. Để kết nối vùng, việc đầu tư thêm hạ tầng giao thông công cộng là vô cùng cần thiết.

“Trong tương lai là TP.HCM phải định hình vấn đề giao thông công cộng. Tôi nghĩ giao thông công cộng của TP.HCM sẽ được đặt lên bàn để giải quyết, liên quan đến nhiều đề án, dự án khác nhau. Tôi tin chắc rằng lãnh đạo TP sẽ quyết liệt, cũng như Becamex và các doanh nghiệp tại TP.HCM sẽ kết nối lại để thực hiện. Các tập đoàn lớn ở Việt Nam cũng sẽ hứng khởi với điều này”, ông Nguyễn Văn Hùng kiến nghị.

Mới đây, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM đã nhận định, sau hợp nhất, nhu cầu các dự án giao thông liên vùng sẽ rất cao nhưng sự chủ động đáp ứng nhu cầu cũng thuận lợi hơn vì bản thân chính quyền TP đã tự quyết được cho 3 địa phương- giờ đây là 1.

Trước mắt, giai đoạn 2026 - 2030 sẽ là giai đoạn TP phát triển vượt bậc về các hệ thống giao thông nối kết vùng. TP tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công để thông xe Vành đai 3 TP.HCM vào cuối năm 2025 và khởi công dự án Vành đai 4 vào năm 2026. Cùng lúc, triển khai mở rộng, xây dựng mới 5 cao tốc hướng tâm gồm: TP.HCM- Long Thành- Dầu Giây, TP.HCM- Trung Lương, Bến Lức- Long Thành, TP.HCM- Mộc Bài và TP.HCM- Chơn Thành.

Ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng các công trình giao thông TP.HCM (ảnh Hà Khánh)

Ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban này nhấn mạnh, một loạt dự án nối kết liên vùng sẽ tạo ra một không gian phát triển mới, một động lực mới, nguồn lực mới cho TP.HCM mới.

“Một điều rất là thuận lợi là khi mà các địa phương tổ chức lại thì ranh giới địa chính sẽ không trở thành trở ngại trong việc bổ sung vốn, điều chỉnh dự án hay là phối hợp thi công giữa trước đây. Chúng tôi nghĩ rằng đây là một điều kiện rất thuận lợi, một sự đột phá về cơ chế để chúng ta có thể đẩy nhanh hơn nữa việc triển khai các dự án giao thông điểm có thêm được nguồn lực mạnh mẽ hơn nữa”, ông Lương Minh Phúc cho biết thêm.

Đặc thù được áp dụng cho TPHCM mới

Trước đây, khi nói đến liên kết vùng Đông Nam bộ, các chuyên gia từng kiến nghị Chính phủ đồng thời nên áp dụng một vài nội dung trong Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội (về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM) cho cả vùng.

TS. Trần Du Lịch phân tích, trước đây khi chưa tổ chức không gian mới, chưa sáp nhập tỉnh thành như bây giờ thì vấn đề của vùng là do cơ chế phân cấp và quản lý theo hành chính đã giới hạn, hạn chế rất nhiều về quy hoạch, bố trí không gian cho phát triển kinh tế. Mỗi địa phương tự phát triển sản xuất, kinh doanh, thương mại, dịch vụ, công nghiệp, đô thị…và cả hạ tầng giao thông, tận dụng lợi thế.

Lúc đó, TP.HCM cho cơ chế đặc thù nhưng những địa phương khác thì không có đặc thù, trong khi điều kiện tương ứng. Bây giờ, những điều đó gần như sẽ được giải quyết dứt điểm với một TPHCM mới.

TS Trần Du Lịch (ảnh: Hà Khánh)

“Tôi nghĩ rằng chúng ta tổ chức lại thành phố mới với diện tích 6.772 km2 tạo một không gian mới để giải quyết những bất cập trước đây trong vấn đề tổ chức sản xuất cũng như là kết nối giao thông và phát triển các đô thị. Và hiện nay trên tinh thần đó tôi biết là TP.HCM đang khẩn trương để điều chỉnh lại quy hoạch chung và quy hoạch kinh tế xã hội trên địa bàn này. Tôi cũng đề nghị xem xét tiếp tục áp dụng các cơ chế của Nghị quyết 98 như về TOD, PPP, BT… cho cả vùng này để huy động nguồn lực phát triển. Trong định hướng không gian mới này nó mở ra lợi thế rất lớn, cộng hưởng và nhân lên chứ không chỉ là cộng”, TS Trần Du Lịch nhìn nhận.

Tại Hội nghị công bố Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 hồi cuối tháng 6/2025, các doanh nghiệp đã có nhiều đề xuất, như: mong muốn Chính phủ chỉ đạo bộ, ngành Trung ương và TP.HCM trình cơ quan có thẩm quyền mở rộng Nghị quyết 98 theo hướng nâng tầm các chính sách đặc thù; tăng thẩm quyền cho thành phố trong cơ sở đầu tư, phân cấp quản lý, rút ngắn quy trình triển khai các dự án động lực; đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng sang các vùng động lực liền kề sau sáp nhập và kéo dài thời hạn áp dụng quyết đến hết năm 2030.

Ông Đặng Minh Trường, Chủ tịch HĐQT Sun Group

TP.HCM cũng tiếp tục cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư, đất đai và xây dựng, đặc biệt là đối với các dự án có quy mô lớn, mang tính chất chiến lược, liên vùng.

“Chúng tôi đề xuất Chính phủ và UBND TP.HCM đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án hạ tầng mang tính liên kết vùng, đường sắt đô thị, cao tốc và hệ thống cảng logistics. Đây là những dự án then chốt có vai trò nền tảng cho việc thúc đẩy giai đoạn mới TPHCM và toàn bộ vùng kinh tế trọng điểm phía Nam”, ông Đặng Minh Trường, Chủ tịch HĐQT Sun Group đề nghị.

Bài toán phát triển giao thông liên vùng ở Đông Nam bộ bắt đầu được gỡ

Quá trình phân cấp phân quyền giữa Trung ương và các địa phương đã và đang diễn ra mạnh mẽ. Các địa phương ngày càng được trao quyền nhiều hơn để tạo sự chủ động, sáng tạo hơn trong điều hành. Tuy nhiên, trên thực tế, trước đây, việc trao quyền nhiều hơn cho địa phương mà chưa có sự điều phối, phối hợp giữa các địa phương trong vùng đã tạo sự phân mảnh, chia cắt "không gian kinh tế vùng". Giờ đây, Vùng Đông Nam bộ cơ bản tập trung thế mạnh vào TP.HCM mới đi cùng với sự phân quyền tự quyết cho địa phương này, thì câu chuyện không gian kinh tế vùng cũng trở nên thông thoáng.

Ở bài sau, chúng tôi sẽ phân tích kỹ hơn về tầm vóc, vai trò của một TP.HCM rộng lớn với vai trò bao trùm Đông Nam bộ, thậm chí là Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam.

Vùng Đông Nam Bộ (mới) có diện tích trên 28.000 km2; dân số gần 21 triệu người; mật độ dân số 749 người/km2; quy mô GRDP trên 150 tỷ USD; thu ngân sách nhà nước đạt trên 795 nghìn tỷ đồng (chiếm 36,3% cả nước); xuất khẩu đạt trên 135 tỷ USD (chiếm 33,3%); số doanh nghiệp còn hoạt động trên 381.000 (chiếm 41,4%); với gần 23.000 dự án FDI (chiếm 55,4%) với tổng vốn đầu tư trên 205 tỷ USD (chiếm gần 42%).

Cùng loạt bài: "Bài toán liên kết vùng bắt đầu được giải từ TP.HCM sau sáp nhập"

Bài 1: Chủ động gỡ những nút thắt trong liên kết vùng

Bài 2: TP.HCM rộng lớn với vai trò bao trùm Đông Nam bộ

Minh Hạnh - Hà Khánh - Thiên Lý/VOV-TP.HCM

Nguồn VOV : https://vov.vn/kinh-te/chu-dong-go-nhung-nut-that-trong-lien-ket-vung-post1220310.vov