Chủ động nâng cao ý thức và trang bị các kỹ năng tự bảo vệ

3 giờ trướcBài gốc

Thông tin cá nhân là danh tính và tài sản số của mỗi người. Đồ họa: Thái Bình

Tầm quan trọng của an ninh mạng trong kỷ nguyên số

Thông tin cá nhân chính là danh tính số, tài sản số và quyền riêng tư được pháp luật công nhận của mỗi người. Tuy nhiên, việc coi nhẹ sự quan trọng của bảo mật thông tin, tâm lý “chắc nó chừa mình ra” vẫn còn rất phổ biến và đó là cơ hội để tin tặc và tội phạm mạng ra tay, với hậu quả là mật khẩu, địa chỉ thư điện tử và số điện thoại cá nhân chính là những thông tin phổ biến nhất trên thị trường chợ đen thông tin.

Pháp luật về an toàn, an ninh mạng đóng vai trò nền tảng, là “lá chắn” vững chắc bảo vệ người dân, các cơ quan, tổ chức trước những hiểm họa khôn lường trên không gian mạng. Trong bối cảnh công nghệ số phát triển như vũ bão, kéo theo đó là sự gia tăng không ngừng của các loại hình tội phạm mạng với những thủ đoạn ngày càng tinh vi, phức tạp, việc hiểu rõ và tuân thủ pháp luật không chỉ là trách nhiệm, mà còn là quyền lợi thiết thân của mỗi công dân. Đặc biệt, đối với cán bộ, chiến sĩ và đồng bào ở các vùng biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện tiếp cận công nghệ thông tin còn nhiều hạn chế, việc phổ biến kiến thức pháp luật về an toàn, an ninh mạng càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Các văn bản pháp luật quan trọng như Luật An ninh mạng năm 2018, Luật An toàn thông tin mạng năm 2015, cùng các điều khoản liên quan trong Bộ luật Hình sự, đã tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc để các cơ quan chức năng đấu tranh, phòng ngừa và xử lý nghiêm minh mọi hành vi vi phạm. Việc nắm vững các quy định này không chỉ giúp người dân tự bảo vệ mình, mà còn góp phần quan trọng vào việc xây dựng một không gian mạng quốc gia an toàn, lành mạnh, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Những quy định pháp luật trọng yếu về phòng, chống tội phạm mạng

Để đối phó hiệu quả với tội phạm lừa đảo và tin tặc, hệ thống pháp luật Việt Nam đã có những quy định cụ thể, mang tính răn đe cao. Một trong những chế tài nghiêm khắc nhất được quy định tại Điều 290 của Bộ luật Hình sự về tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”. Theo đó, các đối tượng sử dụng không gian mạng để thực hiện hành vi lừa đảo có thể đối mặt với các khung hình phạt nghiêm khắc, từ phạt tiền, cải tạo không giam giữ đến phạt tù có thời hạn, thậm chí lên đến 20 năm hoặc tù chung thân nếu chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn hoặc gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, Điều 174 của Bộ luật Hình sự về “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản” cũng được áp dụng đối với các hành vi lừa đảo trên không gian mạng. Song song với các quy định mang tính hình sự, Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng là hai văn bản pháp lý trụ cột, đặt ra các nguyên tắc, biện pháp bảo vệ hệ thống thông tin, dữ liệu cá nhân và an ninh quốc gia. Các luật này không chỉ nhằm mục đích trừng trị tội phạm, mà còn mang tính phòng ngừa sâu sắc, yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân phải có trách nhiệm trong việc bảo vệ thông tin và hệ thống của mình, đồng thời tạo cơ sở pháp lý vững chắc để lực lượng chức năng có thể chủ động truy vết, điều tra và xử lý tội phạm một cách nhanh chóng, hiệu quả, không để tội phạm có cơ hội lẩn trốn.

Các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến và tấn công mạng tinh vi hiện nay

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, các đối tượng lừa đảo và tin tặc ngày càng sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, khó lường, nhắm vào sự thiếu cảnh giác của người dân. Các hình thức phổ biến bao gồm lừa đảo “việc nhẹ, lương cao”, kêu gọi đầu tư tài chính vào các nền tảng giả mạo với hứa hẹn lợi nhuận “khủng”, hoặc lừa đảo tình cảm để trục lợi tài chính. Đặc biệt nguy hiểm là các chiêu trò giả mạo trang web, ứng dụng của các cơ quan nhà nước, ngân hàng, hoặc giả danh cán bộ công an, viện kiểm sát, tòa án để gọi điện đe dọa, yêu cầu người dân cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, hoặc cài đặt các phần mềm độc hại nhằm chiếm quyền kiểm soát điện thoại và tài khoản ngân hàng.

Gần đây, công nghệ Deepfake, Deepvoice cũng được tội phạm lợi dụng để tạo ra các cuộc gọi video, tin nhắn thoại giả mạo giọng nói, hình ảnh của người thân, bạn bè để vay tiền, gây ra nhiều vụ việc đáng tiếc. Bên cạnh đó, các cuộc tấn công mạng có chủ đích như phát tán mã độc tống tiền (ransomware) để mã hóa dữ liệu đòi tiền chuộc, tấn công “vét cạn” (brute-force) để dò tìm mật khẩu, hay lợi dụng các sự cố an ninh mạng để phát tán thông tin sai sự thật, gây hoang mang dư luận cũng là những mối đe dọa thường trực. Những thủ đoạn này không chỉ gây thiệt hại nặng nề về tài sản, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, danh dự của cá nhân, tổ chức, đòi hỏi mỗi người dân phải luôn trong tâm thế cảnh giác cao độ.

Nâng cao ý thức và kỹ năng tự bảo vệ trên không gian mạng

Trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng phức tạp, việc chủ động nâng cao ý thức và trang bị các kỹ năng tự bảo vệ là biện pháp hữu hiệu nhất, đặc biệt đối với những người có điều kiện tiếp cận công nghệ còn hạn chế. Mỗi cán bộ, chiến sĩ và người dân cần nhận thức rõ rằng, không gian mạng không phải là một môi trường an toàn tuyệt đối và luôn tiềm ẩn những rủi ro khó lường.

“Nguyên tắc vàng” là tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân nhạy cảm như số căn cước công dân, mật khẩu tài khoản ngân hàng, mã OTP cho bất kỳ ai qua điện thoại, tin nhắn, hay các đường link không rõ nguồn gốc. Trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào, cần kiểm tra kỹ lưỡng thông tin người gửi, tính xác thực của các trang web và chỉ cài đặt ứng dụng từ các kho ứng dụng chính thức, đáng tin cậy.

Việc sử dụng mật khẩu mạnh, kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt, đồng thời kích hoạt tính năng xác thực hai yếu tố (2FA) cho các tài khoản quan trọng như mạng xã hội, email, tài khoản ngân hàng là những biện pháp cơ bản nhưng vô cùng hiệu quả. Khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo hoặc nghi ngờ bị tấn công mạng, cần giữ bình tĩnh, nhanh chóng thu thập các bằng chứng liên quan (như ảnh chụp màn hình tin nhắn, email, thông tin tài khoản của đối tượng) và báo ngay cho cơ quan công an gần nhất hoặc Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) - Bộ Công an để được hướng dẫn và hỗ trợ kịp thời. Sự chủ động, cảnh giác của mỗi cá nhân chính là yếu tố then chốt để tạo nên một cộng đồng mạng an toàn.

Thái Bình

Nguồn Biên Phòng : https://bienphong.com.vn/chu-dong-nang-cao-y-thuc-va-trang-bi-cac-ky-nang-tu-bao-ve-post495326.html