Chủ động tiêm chủng đủ liều, đúng lịch để bảo vệ sức khỏe

11 giờ trướcBài gốc

ThS.BSCKII Nguyễn Lê Tâm - Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thành phố Huế

Thưa ông, dưới góc độ chuyên môn, việc xuất hiện bệnh ho gà, bạch hầu, sốt phát ban - sởi trở lại trong cả nước nói chung và Huế nói riêng có liên quan gì đến “khoảng trống” vắc-xin hay không?

Có thể như vậy, điều này đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo năm 2020, khi có dịch COVID-19, chắc chắn sẽ có “khoảng trống” vắc-xin do chuỗi cung cầu bị gián đoạn và vấn đề cách ly. Tuy nhiên, năm 2024, qua hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm tại tỉnh (nay là thành phố) mới có 5 ca ho gà và không có bạch hầu. Những tháng đầu năm 2025, phát hiện 262 ca sốt phát ban nghi sởi, trong đó 46 ca sởi xác định cũng có thể vì lý do này.

Ngoài ra, việc cung cấp vắc-xin năm 2023, 2024 cũng bị gián đoạn, không đều cho y tế cơ sở nên phụ huynh quên lịch tiêm chủng cho trẻ em tại trạm y tế. Một lý do nữa là hiện nay đã có nhiều tổ hợp vắc-xin, trong đó có MR (sởi - rubella) hoặc MMR (sởi - quai bị - rubella) được triển khai tại các cơ sở tiêm chủng, nhiều trẻ phải đợi đến đủ 12 tháng tuổi mới đi tiêm nên dễ quên mũi

vắc-xin phòng sởi. Và vì thế, dịch sởi bùng phát tại các tỉnh, thành hiện nay.

Nhu cầu tiêm chủng của cộng đồng ngày càng tăng. Tuy nhiên, nhiều người thắc mắc, liệu việc tiêm cùng lúc nhiều loại vắc-xin, tiêm vắc-xin hỗn hợp có ảnh hưởng đến sức khỏe hoặc phản ứng sau tiêm hay không?

Hiện nay, chưa có bất kỳ bằng chứng nghiên cứu nào cho thấy việc tiêm nhiều mũi

vắc-xin cùng lúc sẽ làm tăng các phản ứng phụ như sốt, quấy khóc hoặc làm trầm trọng thêm các bệnh lý khác.

Cho trẻ uống vắc-xin phòng bệnh do vi rút rota tại trạm y tế

Trong dịch cúm vừa qua, tình trạng người dân đổ xô đi tiêm phòng khiến các điểm tiêm dịch vụ quá tải. Vậy, với cúm mùa thì nên tiêm ở thời điểm nào và ở độ tuổi nào? Tại sao tiêm phòng cúm vẫn có thể bị mắc bệnh cúm?

Mùa cúm ở Việt Nam thay đổi theo từng năm. Tiêm phòng vào bất cứ thời điểm nào trong mùa cúm đều vẫn có thể giúp phòng ngừa mắc bệnh. Khi tiêm vắc-xin cúm sẽ giúp sản sinh kháng thể bảo vệ cơ thể để chống lại vi rút cúm và thông thường

vắc-xin sẽ phát huy tác dụng vào lúc 2 tuần sau khi tiêm vắc-xin.

Nên tiêm vắc-xin ngừa cúm mùa vào tháng 9-10 hàng năm để có tác dụng phòng cúm từ tháng 10 năm cũ đến tháng 3 năm sau, trùng hợp với tình hình bệnh cúm hay xảy ra vào mùa đông - xuân. Những đối tượng nên ưu tiên tiêm cúm mùa gồm trẻ dưới 5 tuổi và người già từ 50 tuổi trở lên, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch… Do vi rút cúm thường xuyên thay đổi tính kháng nguyên, nên tiêm phòng cúm vẫn có thể bị mắc cúm bởi các chủng khác. Tuy nhiên, cơ thể đã tiêm vắc-xin sẽ có khả năng sinh kháng thể chống lại nên bệnh tật sẽ nhẹ nhàng hơn so với người không tiêm vắc-xin.

Đối với trẻ em, hiện có bao nhiêu loại

vắc-xin được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR) miễn phí?

Hiện có 10 loại vắc-xin (VX) đang được sử dụng trong chương trình TCMR miễn phí như sau: VX viêm gan B sơ sinh, VX phòng lao (BCG), VX bại liệt uống (OPV), VX bại liệt tiêm (IPV), VX 5 trong 1 (DPT-VGB-Hib), VX sởi, VX sởi - rubella (MR), VX bạch hầu - ho gà - uốn ván (DPT), VX viêm não Nhật Bản, VX rota (từ quý IV/2024).

Theo Nghị quyết 104/NQ-CP, ngày 15/8/2022 của Chính phủ, 4 loại VX sẽ được đưa vào chương trình TCMR trong giai đoạn 2021 - 2030, bao gồm: VX phòng bệnh do vi rút rota (đã triển khai trong quý IV/2024), VX phòng bệnh do phế cầu từ năm 2025, VX phòng bệnh ung thư cổ tử cung từ năm 2026 và VX phòng bệnh cúm mùa từ năm 2030.

Thỉnh thoảng trong một bộ phận phụ huynh xuất hiện tình trạng “anti vắc-xin - phản đối tiêm vắc-xin”. Điều này sẽ gây ra hậu quả gì trong phòng, chống dịch bệnh thưa ông?

Một bộ phận tham gia trào lưu anti vắc-xin khiến không ít phụ huynh hoang mang, không cho con đi tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch. Điều này đặc biệt gây hậu quả nghiêm trọng trong phòng, chống dịch, đó là tái xuất hiện những bệnh truyền nhiễm mà chúng ta đã thanh toán từ lâu; khiến dịch bệnh trở lại và bùng phát rất nhanh bởi việc giao lưu, đi lại hiện nay rất phổ biến. Việc dịch bệnh truyền nhiễm có thể phòng ngừa bằng cách tiêm vắc-xin xảy ra sẽ gây tốn kém cho Nhà nước khi phải triển khai tiêm chủng dự phòng cho cộng đồng. Vì vậy, xã hội càng làm tốt công tác tiêm chủng vắc-xin phòng bệnh bao nhiêu thì dịch bệnh càng giảm xuống ở ngưỡng thấp bấy nhiêu.

Nếu bài trừ vắc-xin, dịch bệnh sẽ bùng phát, hậu quả là khôn lường đối với bản thân, gia đình và kể cả cộng đồng.

Hiện nay, đứng trước nguy cơ khó lường về tình hình dịch bệnh truyền nhiễm, Bộ Y tế kêu gọi người dân tiếp tục tiêm phòng. Bên cạnh đó, các địa phương cần tăng cường tổ chức tiêm bù, tiêm vét cho trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ.

Tỷ lệ tiêm chủng năm ngoái vẫn chưa đạt con số bao phủ toàn cộng đồng như mong đợi, ông có thể chia sẻ nguyên nhân. Trong năm nay, khi vắc-xin được cấp đủ, ông có đưa ra khuyến cáo gì đối với trẻ còn thiếu các mũi tiêm năm trước?

Năm 2024, tỷ lệ tiêm chủng hầu hết các vắc-xin trong TCMR toàn thành phố chưa đạt tiến độ theo kế hoạch đề ra do sự thiếu hụt vắc-xin. Tuy nhiên, từ tháng 1/2025 đến nay, tất cả các loại vắc-xin TCMR đã được cấp đầy đủ và đặc biệt có loại vắc-xin rota phòng bệnh tiêu chảy cấp cho trẻ.

Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật liên tục chỉ đạo, nhắc nhở, đôn đốc các đơn vị đẩy nhanh tiêm bù, tiêm vét cho các đối tượng tiêm chủng để ngăn ngừa nguy cơ dịch bệnh bùng phát. Bên cạnh đó, chúng tôi tăng cường truyền thông đến cộng đồng về vai trò vắc-xin trong bảo vệ sức khỏe để nâng cao kiến thức của người dân. Người dân cần chủ động tiêm chủng đủ liều, đúng lịch để bảo vệ chính bản thân và xã hội.

Theo quan điểm của tôi, đối với các trẻ chưa được tiêm chủng vào các năm trước nên đi tiêm bù cho đủ mũi tại các cơ sở y tế gần nhất, đồng thời tuân thủ lịch tiêm nhắc lại nhằm duy trì miễn dịch bền vững tối ưu cho trẻ, gián tiếp bảo vệ cộng đồng và gia đình trẻ.

Xin cảm ơn ông!

Vắc-xin bảo vệ cho cả cộng đồng, khi ai cũng có miễn dịch thì dịch bệnh sẽ được hạn chế ở mức thấp nhất. Tiêm phòng vắc-xin sẽ giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh, gặp biến chứng nguy hiểm và tử vong do bệnh truyền nhiễm mang lại; góp phần quan trọng trong việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực quốc gia; góp phần to lớn trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo của mỗi quốc gia.

L. Giang (Thực hiện)

Nguồn Thừa Thiên Huế : https://huengaynay.vn/y-te-suc-khoe/chu-dong-tiem-chung-du-lieu-dung-lich-de-bao-ve-suc-khoe-151334.html