Chủ động trước mọi tình huống cực đoan của thời tiết để giảm thiểu thiệt hại

2 ngày trướcBài gốc

Điều đáng lo ngại là xu thế mưa cường suất lớn trong thời gian ngắn đang ngày càng phổ biến, kéo theo nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất, ngập úng tại nhiều địa phương.

Để hiểu rõ hơn về hiện tượng thời tiết đầu mùa mưa năm nay cũng như các biện pháp ứng phó với thiên tai trong thời gian tới, phóng viên Báo Quân đội nhân dân có cuộc trao đổi với ông Hoàng Đức Cường, Phó cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn (KTTV), Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Ông Hoàng Đức Cường. Ảnh: T.LINH

PV: Thưa ông, lượng mưa trong tháng 5 vừa qua tại miền Bắc có gì khác biệt so với cùng kỳ năm ngoái và mức trung bình nhiều năm? Liệu đây có phải là một xu hướng thời tiết bất thường đầu mùa?

Ông Hoàng Đức Cường: Từ đầu tháng 5 đến nay, mặc dù chưa bước vào giai đoạn cao điểm của mùa mưa lũ ở Bắc Bộ, nhưng đã xuất hiện liên tiếp nhiều hình thái thời tiết nguy hiểm như dông, lốc, sét, mưa đá. Một số địa phương xuất hiện mưa lớn cục bộ với lượng mưa phổ biến 100-200mm, có nơi trên 300mm. Đáng chú ý là cường suất mưa lớn trong vài giờ, ví dụ: Yến Dương (Bắc Kạn) mưa 195mm chỉ trong 4 giờ, Na Hang (Tuyên Quang) 198mm, Quảng Yên (Quảng Ninh) 150mm...

Đặc biệt trong đêm 24-5, lượng mưa trong 1 giờ đã lên tới 172,9mm tại Kỳ Anh (Hà Tĩnh). Đây là lượng mưa trong 1 giờ lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam và xảy ra không phải trong mùa mưa ở Hà Tĩnh.

Thực tế cho thấy, tổng lượng mưa tháng 5-2025 cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 10-30%. Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở tổng lượng mưa mà ở tính chất mưa, tức là mưa tập trung, dồn dập trong thời gian ngắn với cường suất rất lớn. Đây chính là dấu hiệu cho thấy xu thế thời tiết cực đoan đang ngày càng rõ nét.

PV: Trước các đợt mưa lớn và nguy cơ thiên tai cực đoan, người dân cần chủ động phòng tránh như thế nào? Những khu vực nào có nguy cơ cao cần đặc biệt cảnh giác, thưa ông?

Ông Hoàng Đức Cường: Dự báo những ngày tới, ở khu vực Bắc Bộ có thể có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến 40-100mm, cục bộ có nơi trên 200mm. Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến 30-60mm, cục bộ có nơi trên 100mm, thời gian mưa tập trung vào chiều tối và đêm, tiềm ẩn nguy cơ cao về ngập úng và lũ cục bộ. Trước tình hình đó, Cục KTTV đã có văn bản thông tin dự báo tình hình thiên tai cụ thể gửi các bộ, ngành, địa phương. Một số điểm người dân cần đặc biệt lưu ý:

Thứ nhất, đây là thời điểm giao mùa nên mưa dông mạnh thường kèm theo hiện tượng lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh. Các hiện tượng này không chỉ xảy ra ở Bắc Bộ mà còn phổ biến ở Tây Nguyên, Nam Bộ. Người dân cần tránh trú an toàn, đặc biệt không trú mưa dưới gốc cây hoặc gần các công trình yếu.

Thứ hai, lũ quét, sạt lở đất là nguy cơ thường trực tại các tỉnh miền núi, nhất là các địa phương như: Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình, Yên Bái, Bắc Kạn, Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang... Sau các đợt mưa lớn, đất đá đã bão hòa nước, nguy cơ trượt lở rất cao. Người dân tại các vùng đồi núi cần theo dõi sát cảnh báo từ cơ quan khí tượng, sẵn sàng sơ tán nếu có dấu hiệu nguy hiểm.

Cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang tỉnh Lai Châu và cơ quan chức năng khắc phục hậu quả vụ sạt lở do mưa lớn xảy ra tại Thủy điện Tả Páo Hồ 1A, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Ảnh: THẾ THÀNH

Thứ ba, trên hệ thống sông Thao, sông Lô và một số sông nhỏ ở Thanh Hóa, nguy cơ xuất hiện lũ với biên độ 2-5m là hoàn toàn có thể xảy ra. Nếu không có phương án điều tiết hồ chứa và thoát lũ kịp thời sẽ dẫn đến ngập lụt ở hạ lưu.

Ngoài ra, các khu vực trũng thấp, đô thị lớn, khu công nghiệp như: Hà Nội, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh... cần lưu ý nguy cơ ngập úng cục bộ khi xuất hiện mưa cường suất lớn.

PV: Hiện, thời tiết tại miền Bắc đang mát mẻ “bất thường”, như mùa thu. Liệu đây có phải là hiện tượng khí hậu trái quy luật? Thời tiết như hiện nay mang lại thuận lợi gì cho sản xuất?

Ông Hoàng Đức Cường: Thời tiết mát mẻ trong những ngày cuối tháng 5, đầu tháng 6 quả thực là hiếm gặp, nhiệt độ thấp nhất tại Hà Nội ghi nhận là 20,6 độ C.. Xét trên góc độ khí hậu, đây có thể là biểu hiện của sự biến đổi khí hậu toàn cầu đang tác động ngày càng rõ rệt đến nước ta. Khi các khối khí lạnh hoạt động yếu nhưng vẫn còn ảnh hưởng, cùng lúc khối khí nóng chưa chiếm ưu thế tuyệt đối, có thể gây nên trạng thái thời tiết dễ chịu như hiện nay.

Về mặt tích cực, điều kiện thời tiết này khá thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, giúp cây trồng giảm stress nhiệt, đồng thời hạn chế sâu bệnh phát sinh do nắng nóng kéo dài. Tuy nhiên, nông dân cũng cần lưu ý khả năng bùng phát dịch bệnh cây trồng sau các đợt mưa lớn và cần chủ động các biện pháp phòng ngừa.

PV: Ông cho biết thêm các giải pháp Cục KTTV đang triển khai nhằm nâng cao năng lực dự báo và ứng phó với thiên tai trong thời gian tới?

Ông Hoàng Đức Cường: Trong bối cảnh thiên tai ngày càng cực đoan, khó lường, chúng tôi đã và đang thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ như: Tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo sớm thông qua việc hiện đại hóa hệ thống quan trắc KTTV, mở rộng các trạm đo mưa tự động, tăng tần suất cập nhật dữ liệu để cung cấp cảnh báo kịp thời, chính xác.

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và mô hình dự báo số: Kết hợp dữ liệu vệ tinh, ra-đa thời tiết và mô hình tính toán để nâng cao chất lượng cảnh báo mưa lớn, lũ, sạt lở đất; đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và LLVT để triển khai các kịch bản ứng phó với thiên tai sát thực tiễn từng vùng. Chúng tôi đánh giá rất cao vai trò của các đơn vị Quân đội trong công tác phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, nhất là tại các vùng khó khăn.

Chúng tôi cũng khuyến cáo người dân cần thường xuyên cập nhật thông tin cảnh báo kịp thời từ các nguồn chính thống, chủ động phương án bảo vệ người và tài sản. Phòng hơn chống, đó là phương châm trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

NGUYỄN HỒNG SÁNG (thực hiện)

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/xa-hoi/cac-van-de/chu-dong-truoc-moi-tinh-huong-cuc-doan-cua-thoi-tiet-de-giam-thieu-thiet-hai-831202