Khu dân cư Hà Tăng, thôn Gò Lã, xã Sơn Tây nằm dưới chân núi Pà Đù. Mỗi mùa mưa đến, nước từ trên núi đổ xuống buộc 17 hộ dân trong khu vực phải sơ tán. Những ngôi nhà nhỏ nép mình dưới chân núi, phía trước là con đường hẹp men theo triền núi, bên cạnh là sườn dốc dựng đứng. Khu dân cư này đã tồn tại hàng chục năm.
Khu dân cư Hà Tăng, xã Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi.
Ông Đinh Xuân Thanh (42 tuổi), một người dân ở đây cho biết, mùa mưa nước từ các khe núi, hốc đá bất ngờ tuôn xuống thành dòng đục ngầu, bà con phải tạm sơ tán đến nơi an toàn, chờ mưa ngớt mới dám trở về. Cảnh di dời tạm bợ ấy lặp đi lặp lại trở thành nỗi ám ảnh hàng năm. Nỗi lo càng chồng chất khi năm 2013, tại chính nơi này từng xảy ra vụ sạt lở đất cướp đi sinh mạng hai người trong cùng một gia đình:
“Mùa mưa thấy nước chảy ra từ các lỗ từ chân núi. Nước chảy như thế, tôi cảm thấy sợ. Xã sơ tán người dân đi đến các nhà khác ở phía đường Đông Trường Sơn xen ghép trong thời gian mưa to. Khi hết mưa, người dân lại quay về nhà. Năm nào cũng phải sơ tán vì mưa lớn. Người dân mong muốn được tái định cư, ở chỗ nào cho an toàn, chứ ở khu vực này cứ mưa lại thấp thỏm, mưa thì lo chứ không biết làm sao được”.
Người dân khu dân cư Hà Tăng, thôn Gò Lã, xã Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi lo lắng nguy cơ sạt lở núi.
Hiện nay, tại khu dân cư Hà Tăng, thôn Gò Lã, xã Sơn Tây có 42 hộ, trong đó 17 hộ nằm trong vùng nguy cơ sạt lở. Chính quyền địa phương đã có văn bản đề xuất gửi Chi cục Phát triển nông thôn, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi để xin kinh phí bố tái định cư cho người dân nhưng nguồn vốn chưa được phân bổ. Trước mắt, chính quyền tuyên truyền, vận động bà con tạm thời sơ tán đến nơi an toàn khi có mưa lớn; đồng thời tiếp tục rà soát, lên kế hoạch bố trí tái định cư từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Người dân ở dân cư Hà Tăng, thôn Gò Lã, xã Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi mong muốn sớm được bố trí nơi tái định cư, đảm bảo an toàn.
Theo ông Đinh Công Lập, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Tây, sau khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp, xã Sơn Tây tiếp tục kế thừa và tập trung xây dựng, triển khai phương án phòng chống bão, lũ quét và sạt lở đất. Công tác phòng chống thiên tai tại địa phương luôn được chuẩn bị kỹ lưỡng. Toàn xã Sơn Tây có 2.644 hộ với hơn 9.800 nhân khẩu, gồm 13 thôn. Qua rà soát, địa phương xác định có 15 điểm nguy cơ sạt lở, ảnh hưởng trực tiếp đến 89 hộ và gián tiếp đến 325 hộ dân. Trước mùa mưa bão, xã thành lập Ban chỉ huy, các đội xung kích từ thôn đến xã, đồng thời triển khai phương châm “bốn tại chỗ, ba sẵn sàng”, gắn với việc ký kết hợp đồng cung ứng lương thực, thực phẩm và nhu yếu phẩm thiết yếu như mì tôm, nước uống, dầu ăn... Ông Đinh Công Lập, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Tây cho biết thêm:
“UBND xã Sơn Tây đã cũng đã tiến hành kiểm tra và rà soát các điểm có nguy cơ sạt lở và đã thành lập được các ban chỉ huy và tìm kiếm cứu nạn, các đội xung kích từ thôn đến xã. Khi mà có nguy cơ sạt lở và có tin khẩn cấp thì tiến hành di dời các hộ dân về nơi an toàn, đặc biệt là nơi là những nơi là xen kẹp, một số trường hợp thì về nơi tập trung ổn định”.
Một khu dân cư miền núi Quảng Ngãi.
Sau khi hợp nhất, tỉnh Quảng Ngãi có diện tích hơn 14.800 km² với địa hình đồi núi chia cắt mạnh, thường xuyên xảy ra sạt lở trong mùa mưa bão. Thực tế, phần lớn các xã miền núi của tỉnh Quảng Ngãi có địa hình đồi núi dốc, người dân thường xây dựng nhà nép dưới chân núi nên nguy cơ sạt lở cao. Thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho thấy toàn tỉnh hiện có 372 điểm nguy cơ sạt lở đồi, núi, lũ quét, tập trung tại 42 xã phía Đông và 25 xã phía Tây, ảnh hưởng đến hơn 5.630 hộ dân.
Mới đây, trong Kế hoạch bố trí, sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai giai đoạn 2026-2035, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi đã rà soát, đề xuất triển khai 58 dự án di dời, bố trí nơi ở cho 4.317 hộ, trong đó có 45 dự án dành cho vùng thường xuyên xảy ra thiên tai. Các dự án này kỳ vọng sẽ góp phần ổn định đời sống, sản xuất của nhân dân.
Khu tái định cư xen ghép tổ 3 Trà Lạc, xã Thanh Bồng, tỉnh Quảng Ngãi.
Ông Đặng Trần Huân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho biết, để đảm bảo an toàn cho người dân vùng nguy cơ cao, ngành đã triển khai nhiều giải pháp: lắp đặt 99 trạm đo mưa tự động (79 trạm ở phía Đông, 20 trạm ở phía Tây) và 11 trạm đo mực nước tự động để quan trắc, cảnh báo kịp thời. Thông tin từ các trạm được cung cấp miễn phí trên ứng dụng VRAIN và phần mềm Cơ sở dữ liệu phòng chống thiên tai tỉnh. Các xã, phường cũng được hướng dẫn xây dựng phương án ứng phó chi tiết đến từng thôn, bản và cập nhật vào hệ thống dữ liệu. Ngành chức năng thường xuyên theo dõi diễn biến mưa lớn, tình hình sạt lở để kịp thời thông báo, tổ chức sơ tán dân theo nguyên tắc “đi sớm, về muộn”:
“Trong các tình huống mà khi có mưa lớn xảy ra thì cũng đã chủ động ban hành hoặc là tham mưu cho ban tỉnh ban hành các cái văn bản chỉ đạo các kịch bản chi tiết để ứng phó với các tình huống lũ quét và sạt lở đất. Trong nội dung chỉ đạo đề nghị các đơn vị địa phương thường xuyên theo dõi về cái tình hình diễn biến của thiên tai và cái diễn biến của các khu vực mà đã khoanh định trong vấn đề sạt lở và lũ quét”./.
Thanh Thắng/VOV-Miền Trung