Hồ Chí Minh - người tìm ra con đường giải phóng dân tộc và xác định đường lối chiến lược
Đầu thế kỷ XX, dân tộc Việt Nam chìm trong đêm dài nô lệ. Các phong trào yêu nước lần lượt bùng lên rồi thất bại, bởi thiếu đường lối đúng đắn và sự lãnh đạo tập trung. Trước yêu cầu của lịch sử, Nguyễn Ái Quốc đã ra đi tìm đường cứu nước. Với trí tuệ và lòng yêu nước nồng nàn, Người đã tìm thấy ở chủ nghĩa Mác - Lênin con đường giải phóng dân tộc triệt để: độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đây là bước ngoặt vĩ đại, đưa phong trào yêu nước Việt Nam thoát khỏi bế tắc, gắn khát vọng dân tộc với phong trào cách mạng thế giới.
Sự kiện Nguyễn Ái Quốc tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930) đã khẳng định tầm vóc của Người như một nhà cách mạng kiệt xuất. Chính Người đã đặt nền móng cho đường lối kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, từ đó mở đường cho Cách mạng Tháng Tám thắng lợi.
Một trong những yếu tố quyết định thành công của Cách mạng Tháng Tám chính là đường lối chiến lược đúng đắn. Hồ Chí Minh luôn kiên định nguyên tắc: “nhiệm vụ giải phóng dân tộc, giành độc lập cho đất nước là nhiệm vụ trước hết của Đảng ta”. Từ Hội nghị Trung ương 8 (5-1941) do Người trực tiếp chủ trì, Đảng ta đã có sự chuyển hướng chiến lược đúng đắn: đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên trên hết, thành lập Mặt trận Việt Minh, xây dựng căn cứ địa cách mạng, phát triển lực lượng vũ trang, chuẩn bị toàn diện cho khởi nghĩa.
Tư duy chiến lược của Hồ Chí Minh thể hiện ở tầm nhìn xa trông rộng, luôn nắm bắt đúng mâu thuẫn chủ yếu, xác định chính xác kẻ thù chính, từ đó đề ra sách lược mềm dẻo. Người kiên trì đường lối “dựa vào sức mình là chính”, đồng thời biết tranh thủ thời cơ quốc tế, biến tình hình chiến tranh thế giới thành thuận lợi cho cách mạng Việt Nam.
Người chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa và nắm bắt thời cơ lịch sử
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám không phải là sự bùng nổ ngẫu nhiên, mà là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu, lâu dài do Hồ Chí Minh chỉ đạo. Người chú trọng xây dựng cả 3 lực lượng: chính trị, vũ trang và căn cứ địa.
Về lực lượng chính trị, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc giác ngộ, tập hợp và tổ chức quần chúng. Người khẳng định: “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng”, từ đó xây dựng Mặt trận Việt Minh rộng rãi, quy tụ các tầng lớp nhân dân dưới ngọn cờ độc lập dân tộc.
Về lực lượng vũ trang, Người chỉ đạo thành lập Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, Cứu quốc quân, đặt nền móng cho Quân đội nhân dân Việt Nam. Các đội vũ trang nhỏ bé nhưng được rèn luyện, vừa chiến đấu, vừa tuyên truyền, vừa gây dựng cơ sở quần chúng, trở thành nòng cốt cho khởi nghĩa toàn dân.
Ngày 22-12-1944, Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập, đóng vai trò nòng cốt, quyết định sự thành công của Cách mạng Tháng Tám. Ảnh: Tư liệu TTXVN
Về căn cứ địa cách mạng, Hồ Chí Minh lựa chọn Cao Bằng - Bắc Sơn - Võ Nhai làm nơi đứng chân, từ đó mở rộng ra Việt Bắc, tạo thành “thủ đô gió ngàn”, căn cứ vững chắc để chỉ đạo cả nước. Từ sự chuẩn bị chu đáo ấy, khi thời cơ đến, toàn dân vùng dậy như nước vỡ bờ, giành chính quyền trong cả nước chỉ trong vòng nửa tháng.
Vai trò thiên tài của Hồ Chí Minh thể hiện rõ nhất ở quyết định nắm bắt thời cơ sau khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh (8-1945). Người nhận định đây là thời cơ “ngàn năm có một” để dân tộc vùng lên giành chính quyền trước khi quân Đồng minh kéo vào Đông Dương.
Ngày 13-8-1945, dưới sự chỉ đạo của Người, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc ra Quân lệnh số 1, phát động Tổng khởi nghĩa. Chỉ trong vòng 15 ngày, chính quyền về tay nhân dân trên cả nước. Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Lệnh Tổng khởi nghĩa. Ảnh tư liệu
Tài lãnh đạo của Người thể hiện ở chỗ: vừa kiên quyết, vừa khôn khéo, biết lúc nào cần “thêm bạn, bớt thù”, biết kết hợp đấu tranh chính trị với vũ trang, nổi dậy của quần chúng với hành động của các đội vũ trang. Nếu không có sự nhạy bén, quyết đoán và bản lĩnh đó, thời cơ vàng có thể trôi qua, cách mạng có thể gặp nhiều hy sinh, tổn thất.
Vai trò quyết định của Hồ Chí Minh và giá trị mang tính thời đại
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã chứng minh thiên tài lãnh đạo của Hồ Chí Minh. Người là hiện thân của ý chí độc lập, tự do, là kết tinh trí tuệ của dân tộc và tinh hoa nhân loại. Không chỉ lãnh đạo nhân dân giành chính quyền, Người còn kịp thời xây dựng nền tảng pháp lý, chính trị cho Nhà nước mới ra đời, đảm bảo sự tồn tại vững chắc của chính quyền cách mạng.
Lịch sử thế giới hiện đại cho thấy không nhiều dân tộc thuộc địa có thể giành được độc lập trong thời điểm đó. Thế nhưng, dưới sự lãnh đạo của Hồ Chí Minh, Việt Nam đã làm nên kỳ tích, trở thành ngọn cờ cổ vũ cho phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
Vai trò của Hồ Chí Minh trong Cách mạng Tháng Tám không chỉ được ghi nhận trong lịch sử mà còn mang giá trị thời đại sâu sắc. Bài học lớn nhất là phải có đường lối đúng đắn, gắn mục tiêu dân tộc với lợi ích nhân dân, lấy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc làm nền tảng, đồng thời biết tranh thủ thời cơ quốc tế.
Ngày nay, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những bài học ấy vẫn còn nguyên giá trị. Đảng ta kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, phát huy sức mạnh toàn dân, tranh thủ thời cơ và vượt qua thách thức để đưa đất nước phát triển phồn vinh, hạnh phúc.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là thắng lợi của ý chí quật cường và khát vọng độc lập tự do của dân tộc Việt Nam, là kết quả của đường lối lãnh đạo đúng đắn của Đảng. Trong thắng lợi ấy, vai trò của Hồ Chí Minh mang tính quyết định. Người là linh hồn, là ngọn cờ, là người tổ chức và dẫn dắt cuộc cách mạng.
Khi nhắc về Cách mạng Tháng Tám, lịch sử mãi mãi ghi nhớ công lao trời biển của Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ thiên tài, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất. Ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mà Người trao lại vẫn tiếp tục soi đường cho dân tộc Việt Nam vững bước trên con đường xây dựng một đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
TS TRẦN NGỌC NHIỀU