Những tình cảm thiêng liêng, sâu đậm mà người dân Trung Quốc dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại trong tôi những ký ức khó phai. Nếu có dịp đến Trung Quốc, bạn sẽ gặp các di tích và công trình lưu niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh ở rất nhiều địa phương. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, hiện có khoảng 70 di tích mang dấu ấn của Người. Con số này vẫn tiếp tục tăng lên trong những năm gần đây.
Không chỉ tăng về số lượng, Trung Quốc còn phối hợp với các cơ quan hữu quan Việt Nam trùng tu, nâng cấp các di tích quan trọng hiện có, kết hợp nhiều yếu tố công nghệ để thu hút không chỉ khách tham quan Việt Nam, mà còn cả du khách Trung Quốc, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Đảng Cộng Sản Trung Quốc Mao Trạch Đông nâng ly chúc tình hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững vào tháng 8/1957 (Ảnh: Bảo tàng Hồ Chí Minh).
Nhưng những điều gây ấn tượng cho tôi không chỉ nằm ở các di tích, mà chính ở những câu chuyện mắt thấy tai nghe ở đất nước này.
Lần đầu tiên tôi cảm nhận chân thực về những tình cảm này là vào nhiệm kỳ đầu tiên, khoảng những năm 2004 – 2007. Trong một lần đi xe buýt ở Bắc Kinh, khi thấy một cụ ông dáng người nhỏ bé và có đôi phần khắc khổ, tuổi tầm 70, lên xe mà không có chỗ ngồi, tôi đã nhường chỗ cho ông.
Ông liên tiếp cảm ơn và hỏi tôi người vùng nào. Khi thấy tôi bảo không phải người Trung Quốc mà đến từ Việt Nam, ông có đôi phần ngạc nhiên và ngay sau đó thốt lên: “Việt Nam – Hồ Chí Minh”. Ông bảo, thế hệ của ông không ai không biết đến Người – vị lãnh tụ kiệt xuất của Việt Nam. Thật tiếc, sau đó tôi đến bến và không thể trò chuyện thêm với ông.
Sau này, do yêu cầu công việc, tôi có dịp tiếp xúc với khá nhiều người Trung Quốc từng may mắn được gặp, làm việc hoặc nghiên cứu về Người. Họ đa phần là những nhà ngoại giao, chính khách và chuyên gia. Có người vì ngưỡng mộ và trân quý những ngày tháng được ở bên Người, đã đặt tên con có các chữ liên quan đến Việt Nam.
Tuy nhiên, khiến tôi ấn tượng sâu đậm hơn cả là một cựu đồng nghiệp người Trung Quốc – bà Vương Phong, con gái của nguyên Trưởng đại diện Tân Hoa xã tại Hà Nội từ năm 1955 – 1960. Giờ bà đã ở tuổi “xưa nay hiếm”, nhưng ký ức về những lần gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như tình cảm dành cho Người vẫn vẹn nguyên và rưng rưng nghẹn ngào mỗi khi được chạm tới.
Bà Vương Phong, con gái của nguyên Trưởng đại diện Tân Hoa xã tại Hà Nội.
Bà được gặp Bác Hồ hai lần. Lần thứ nhất khi mới 6 tuổi, chỉ một ngày sau sinh nhật của Người vào năm 1957. Lần thứ hai là khi bà về nước và được đi trên chuyên cơ đưa Người sang thăm Trung Quốc.
Bà không giỏi tiếng Việt, nhưng đã tự học và có thể hát khá nhiều bài hát Việt Nam. Trong suốt gần 30 năm làm báo sau này, bà đã 4 lần sang Việt Nam và có nhiều bài viết về mảnh đất mà bà luôn coi như quê hương thứ hai của mình. Đến nay, bà vẫn đang thúc đẩy những mối hợp tác giữa hai bên trong khả năng có thể.
Quả là thiếu sót nếu không nhắc đến một nhóm người Trung Quốc khác cũng dành rất nhiều tình cảm cho Người. Đó là các thính giả của chương trình tiếng Trung Quốc, Ban Đối ngoại (VOV5). Trong đó, có những thính giả khá trẻ.
Trương Hạn Văn, chàng trai 9X đến từ thành phố Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên, miền Tây Nam Trung Quốc, đã gắn bó với VOV chính nhờ biết đến lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam – Hồ Chí Minh.
Văn kể, thời trung học, giáo viên Sử của Văn thường yêu cầu học sinh nói về các sự kiện hoặc nhân vật tiêu biểu của “Ngày này năm xưa” trong 5 phút đầu giờ của tiết học. Khi đến lượt mình, cậu vô tình phát hiện có một vĩ nhân ở một quốc gia Đông Nam Á giáp với Trung Quốc, có cùng ngày sinh với mình – 19/5. Văn đã giới thiệu nhân vật lịch sử này với giáo viên và các bạn. Từ đó, bạn của Văn thường gọi cậu là “người có cùng ngày sinh với Bác Hồ”.
Sau đó, trong thời gian đại dịch Covid-19 bùng phát, khi còn đang đi học, Trương Hạn Văn thường xuyên nghe các chương trình phát thanh. Trong một lần dò sóng, cậu đã phát hiện ra chương trình tiếng Trung Quốc của VOV và gắn bó đến bây giờ.
Bên cạnh đó, ở Trung Quốc còn có nhiều cuốn sách ảnh về Bác Hồ với những hình ảnh vô cùng gần gũi, bình dị. Mỗi lần lật giở những trang sách và bức ảnh của hàng chục năm về trước, chúng tôi lại muốn khám phá những câu chuyện thú vị đằng sau những tấm hình quý giá ấy.
Có thể nói, mặc dù ở Trung Quốc vẫn còn không ít người chưa biết đến Việt Nam, nhưng có một điều có thể khẳng định rằng: với những người đã biết đến Việt Nam thì hầu như không ai không biết và yêu quý Bác Hồ. Tình cảm của người dân Trung Quốc dành cho Người luôn vô cùng thiêng liêng và chân thành. Người chính là sợi dây và mạch ngầm gắn kết hai dân tộc.
Bích Thuận (VOV Bắc Kinh)