Nhiều văn bản quy phạm pháp luật nặng tính mệnh lệnh
Sáng 18/5, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68 phát triển kinh tế tư nhân.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trình bày chuyên đề về đổi mới xây dựng pháp luật. Ảnh: Media Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trình bày chuyên đề về nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết số 66 ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị, đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 66.
Theo Chủ tịch Quốc hội, việc ban hành Nghị quyết 66 là đòi hỏi khách quan của tiến trình đổi mới, nhằm tạo đột phá nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới vươn mình giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc.
Thủ tướng: Phải coi doanh nhân là chiến sĩ trên mặt trận kinh tế
Quán triệt nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân, xây dựng pháp luật tới 63 tỉnh, thành
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chỉ ra công tác xây dựng và thi hành pháp luật những năm qua đạt được kết quả quan trọng, góp phần tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước.
Song, công tác xây dựng và thi hành pháp luật vẫn còn tồn tại, hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới.
Tư duy xây dựng pháp luật ở một số lĩnh vực còn thiên về quản lý, chưa chú trọng đúng mức thúc đẩy phát triển, chưa tạo động lực đổi mới sáng tạo.
Nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn mang nặng tính mệnh lệnh hành chính, quy định chi tiết "được làm gì, không được làm gì", thiếu linh hoạt, không theo kịp sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, thị trường và những mô hình kinh doanh mới.
Việc nghiên cứu, ban hành chính sách, pháp luật điều chỉnh vấn đề mới còn chậm, chưa tạo khuôn khổ pháp lý thuận lợi để thúc đẩy động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, trí tuệ nhân tạo.
"Nhiều vấn đề mới phát sinh như thương mại điện tử xuyên biên giới, kinh tế chia sẻ, fintech (công nghệ tài chính), blockchain (chuỗi khối), tiền điện tử... chưa được điều chỉnh kịp thời làm hạn chế khả năng phát triển và cạnh tranh của nền kinh tế trong kỷ nguyên số", Chủ tịch Quốc hội nêu.
Ngăn chặn biểu hiện trục lợi, hướng lái chính sách
Khái quát 5 quan điểm chỉ đạo nêu tại Nghị quyết 66, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh phải xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là "đột phá của đột phá" trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước. Phải thay đổi toàn diện cả tư duy và cách thức triển khai công tác xây dựng, thi hành pháp luật.
Các đại biểu lắng nghe bài phát biểu của Chủ tịch Quốc hội. Ảnh: Media Quốc hội.
"Phải tăng cường kiểm soát quyền lực; phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ; phòng ngừa, ngăn chặn mọi biểu hiện trục lợi, hướng lái chính sách"- ông Trần Thanh Mẫn nói.
Chủ tịch Quốc hội cũng nhắc tới yêu cầu xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn, "đứng trên mảnh đất thực tiễn của Việt Nam", đặc biệt là "không đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp trong thiết kế chính sách, xây dựng các quy định của pháp luật".
Tiếp đó, ông Trần Thanh Mẫn nêu 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện thời gian tới. Ông nhấn mạnh, kiên quyết không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự, không dùng biện pháp hành chính giải quyết tranh chấp kinh tế, giữ vững tính công bằng và linh hoạt của luật pháp; người dân, doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm.
Ông cũng cho hay, Nghị quyết 66 đặt ra cơ chế tài chính đặc biệt, đó là chi ngân sách cho xây dựng pháp luật không thấp hơn 0,5% tổng chi ngân sách Nhà nước hằng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển. Cùng đó, thiết lập Quỹ Hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật minh bạch để khuyến khích xã hội hóa nguồn lực.
Dứt khoát không để tình trạng "nói nhiều làm ít"
Chủ tịch Quốc hội thông tin sáng qua (17/5), cùng Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, Quốc hội cũng thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật để kịp thời thể chế hóa ngay những quyết sách lớn nêu tại Nghị quyết 66.
Đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương khẩn trương cụ thể hóa, hướng dẫn triển khai thực hiện Nghị quyết về xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh quan điểm: "Dứt khoát không để tình trạng nói nhiều làm ít, nói mà không làm".
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu phải gắn công tác đánh giá, khen thưởng, sử dụng cán bộ và có chế tài, biện pháp xử lý đối với người không thực hiện đầy đủ trách nhiệm. Ảnh: Media Quốc hội.
Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội đề nghị người đứng đầu bộ, cơ quan ngang bộ trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật và chịu trách nhiệm chính về chất lượng chính sách, pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý của bộ, ngành mình.
"Đề nghị các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ hết sức lưu ý, không được để xảy ra tình trạng như thời điểm Bộ trưởng Bộ Tư pháp trả lời chất vấn tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 15/8/2023 là mới có 8/28 bộ trưởng tham gia chỉ đạo công tác này, số còn lại 20/28 bộ do thứ trưởng phụ trách", ông Trần Thanh Mẫn nêu.
Người đứng đầu Quốc hội cũng yêu cầu phải gắn với công tác đánh giá, khen thưởng, sử dụng cán bộ và có chế tài, biện pháp xử lý đối với người không thực hiện đầy đủ trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật.
Theo ông, thực tế, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã có quy định việc này nhưng trên thực tế, hầu như chưa có trường hợp nào bị xử lý vì lý do không thực hiện đầy đủ trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý các bộ, cơ quan ngang bộ và cơ quan của Quốc hội (trừ cơ quan chuyên trách về pháp luật như Bộ Tư pháp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp…) phải cơ cấu ít nhất một lãnh đạo có chuyên môn pháp luật.
Các cấp ủy địa phương cần phân công cấp ủy viên phụ trách công tác tư pháp và cơ cấu giám đốc Sở Tư pháp tham gia cấp ủy cấp tỉnh. Có cơ chế điều động, luân chuyển cán bộ, công chức của Bộ, ngành Tư pháp đi địa phương và làm việc ở bộ, ngành Trung ương để bổ sung kinh nghiệm thực tiễn.
Ông Trần Thanh Mẫn cho hay, những nội dung này đều là vấn đề mới liên quan công tác cán bộ. Thời điểm hiện nay, chúng ta tiến hành Đại hội Đảng các cấp, chuẩn bị nhân sự cho nhiệm kỳ sau, ông đề nghị các cấp ủy Đảng rất lưu ý để sắp xếp, bố trí cán bộ, phân công nhiệm vụ, đưa chủ trương mới vào cuộc sống.
"Thời gian không chờ đợi, chúng ta phải khẩn trương hành động, hoàn thành nhiệm vụ trước mắt là khắc phục ngay vướng mắc pháp luật và lâu dài là xây dựng thể chế hiện đại, quy chuẩn", Chủ tịch Quốc hội nói.
Trang Trần