Sáng 20-10, trình bày dự thảo Báo cáo công tác của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh đây là “một nhiệm kỳ đặc biệt”.
Chủ tịch Quốc hội đề cập đến bối cảnh phải đối mặt với nhiều thử thách, dịch bệnh toàn cầu phức tạp, thiên tai, biến đổi khí hậu khốc liệt, cục diện chính trị - kinh tế thế giới biến động khó lường.
“Khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần so với các nhiệm kỳ trước, nhiều vấn đề hệ trọng, nhiều nội dung mới, phức tạp, chưa từng có tiền lệ” - ông nói.
Quốc hội khai mạc kỳ họp thứ 10, kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Ảnh: QUANG PHÚC
Gương mẫu trong sắp xếp tổ chức bộ máy
Trước tình hình đó, ông Trần Thanh Mẫn cho biết Quốc hội đã khẳng định vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân. Đồng thời, thể hiện bản lĩnh, trí tuệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao tính chuyên nghiệp, công khai, minh bạch, dân chủ, hiệu quả, thực hiện tốt chức năng lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao và quyết định vấn đề quan trọng của đất nước, cũng như các hoạt động ngoại giao nghị viện.
Nêu các dấu ấn nổi bật, ông Trần Thanh Mẫn cho hay Quốc hội đã phát huy mạnh mẽ vai trò trong việc hoàn thiện thể chế, pháp luật; việc sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp năm 2013 đã kịp thời thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, nhất là về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng “tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn”.
“Nhiệm kỳ khóa XV có số lượng kỳ họp lớn nhất từ trước đến nay và là nhiệm kỳ đầu tiên trong lịch sử hoạt động, Quốc hội tổ chức 19 kỳ họp, trong đó có 9 kỳ họp bất thường để kịp thời xem xét, quyết định các nội dung quan trọng, cấp bách, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra”
Chủ tịch Quốc hội TRẦN THANH MẪN
Hoạt động lập pháp có sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy, quy trình xây dựng, chủ động, sáng tạo, tích cực, chuẩn bị từ sớm từ xa; phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, phản ứng kịp thời với những tình huống mới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống.
“Các chính sách luôn lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, tích cực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để góp phần giải phóng sức sản xuất, huy động, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho sự nghiệp phát triển đất nước” - Chủ tịch Quốc hội nói và nhấn mạnh lần đầu tiên, Quốc hội trình Bộ Chính trị xem xét, thông qua định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cho cả nhiệm kỳ.
Song song đó, công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật được tích cực triển khai, đã phát hiện, xử lý kịp thời nhiều quy định mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn. Ảnh: QUANG PHÚC
Hoạt động giám sát được tăng cường, có trọng tâm, trọng điểm, đi vào thực chất và có nhiều đổi mới thiết thực; tập trung vào lĩnh vực, vấn đề có tính thời sự, tác động sâu rộng đến sự phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của Nhân dân… “Lần đầu tiên, Diễn đàn giám sát của Quốc hội được tổ chức thành công” - vẫn lời Chủ tịch Quốc hội.
Đáng chú ý, việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước được đổi mới căn bản; Quốc hội đã đồng hành, phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, các cơ quan liên quan để quyết định nhiều nội dung quan trọng, có tính chiến lược, ứng phó kịp thời với thực tiễn, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; đồng thời đã quyết định những vấn đề mang tính cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước…
“Quốc hội đã gương mẫu trong sắp xếp tổ chức bộ máy, đồng thời, chủ động triển khai các nhiệm vụ được giao để cùng cả hệ thống chính trị quyết tâm đưa mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành từ ngày 1-7-2025” - Chủ tịch Quốc hội cho biết việc này được Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Tổng Bí thư Tô Lâm ghi nhận, đánh giá cao.
Ngoài ra, Quốc hội đã tích cực triển khai triển ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, xây dựng hạ tầng số, phát triển các nền tảng, hệ thống chuyên biệt, bước đầu góp phần hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội…
Kiên quyết ngăn chặn và loại bỏ mọi sự chi phối của lợi ích nhóm
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận định nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI là dấu mốc quan trọng trên chặng đường phát triển mới của đất nước, có ý nghĩa định hướng tương lai, bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam.
Điều này đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ rất lớn đối với công tác của Quốc hội, đặc biệt là nhiệm vụ hoàn thiện thể chế với yêu cầu “biến cải cách thể chế thành lợi thế cạnh tranh, thành động lực phát triển”.
Từ đó, Quốc hội khóa XV kiến nghị Quốc hội khóa XVI và các khóa tiếp theo một số vấn đề. Trong đó, cần tiếp tục đổi mới tư duy, thực hiện tốt ba chức năng quan trọng nhất là lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh hoạt động lập pháp phải đi trước, mở đường, dẫn dắt cho phát triển của đất nước, khuyến khích sáng tạo... Ảnh: QUANG PHÚC
“Hoạt động lập pháp cần xác định là công tác ‘đột phá của đột phá’, phải đi trước, mở đường, dẫn dắt cho phát triển của đất nước, khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức lao động, khơi thông mọi nguồn lực cho phát triển; bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, nâng cao năng lực hội nhập” - Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và lưu ý chú trọng những lĩnh vực mới như kinh tế số, tài sản số, dữ liệu, năng lượng tái tạo, tăng trưởng xanh...
Hoạt động giám sát cần tập trung vào những vấn đề như quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường, phòng chống tham nhũng, lãng phí, bảo vệ quyền con người, quyền công dân...
Gắn chặt với thực tiễn và ý kiến phản ánh của người dân, tăng cường khảo sát tại cơ sở, lắng nghe ý kiến từ thực tiễn, từ cử tri và cộng đồng doanh nghiệp để xác định đúng điểm nóng, đúng điểm nghẽn của nền kinh tế - xã hội, từ đó có phản ứng chính sách linh hoạt, kịp thời và sát thực tế.
Hoạt động quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước cần bảo đảm khách quan, công tâm, mọi quyết định cần thực sự đặt lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của Nhân dân lên trên hết, trước hết, kiên quyết ngăn chặn và loại bỏ mọi sự chi phối của lợi ích nhóm, mọi tác động tiêu cực từ bên ngoài.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cần tiếp tục phát huy vai trò, đề cao trách nhiệm của đại biểu Quốc hội. “Mỗi đại biểu Quốc hội cần thể hiện khát vọng cống hiến, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo, dám chịu trách nhiệm, thực sự là người đại diện trung thành cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân” - ông nói.
Ông cũng lưu ý việc tiếp tục nghiên cứu cải tiến, đổi mới cách thức hoạt động của Quốc hội, các cơ quan Quốc hội, bảo đảm hiệu quả, giảm tính hình thức, tăng tính thực chất. Trọng tâm là tiếp tục cải tiến việc xây dựng chương trình kỳ họp, phương thức thảo luận, tranh luận, chất vấn và trả lời chất vấn, quy trình thẩm tra, tổ chức giám sát, tiếp xúc cử tri; vai trò trung tâm của đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách; phương thức hoạt động của các cơ quan của Quốc hội…
Chủ tịch Quốc hội cũng đánh giá nhiệm kỳ này còn những hạn chế cần khắc phục. Đáng chú ý, việc hoàn thiện thể chế chưa hoàn toàn đáp ứng đầy đủ yêu cầu của thực tiễn phát triển, chưa tương thích với bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và những vấn đề kinh tế - xã hội trong nước mới phát sinh.
Đặc biệt, Chương trình lập pháp phải điều chỉnh, bổ sung nhiều; một số quy định pháp luật còn hạn chế, thiếu đồng bộ, khả thi, tính dự báo chưa cao.
Hoạt động giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước còn có mặt hạn chế, một số vấn đề nổi lên gây bức xúc trong dư luận chưa được tiến hành giám sát kịp thời; việc đôn đốc, theo dõi xử lý các kiến nghị sau giám sát trong một số trường hợp còn chưa quyết liệt, hiệu quả…
NHÓM PHÓNG VIÊN