Cách nào chọn lãnh đạo chủ chốt cấp xã sau sát nhập?

2 ngày trướcBài gốc

Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo dự thảo này, Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND) cấp tỉnh sẽ chỉ định Chủ tịch Hội đồng nhân dân xã, phường sau sắp xếp.

Trong khi, Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh chỉ định Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các ủy viên UBND xã, phường sau sắp xếp để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND, UBND theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương cho đến khi UBND khóa mới được bầu ra.

Dự kiến sau sáp nhập Chủ tịch tỉnh sẽ chỉ định các chức danh lãnh đạo cấp xã như Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các ủy viên UBND xã, phường.

Như vậy, dự kiến sau sáp nhập Chủ tịch tỉnh sẽ chỉ định các chức danh lãnh đạo cấp xã như Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các ủy viên UBND xã, phường. Nếu dự thảo Nghị quyết này được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành và thông qua sẽ tạo ra nhiều thuận lợi cho việc vận hành bộ máy cấp xã, phường ngay sau khi sáp nhập.

Trước tiên nó đảm bảo tính liên tục của bộ máy hành chính: Sau khi sáp nhập, các đơn vị hành chính cũ có thể bị giải thể hoặc hợp nhất, dẫn đến việc bộ máy lãnh đạo không còn phù hợp. Việc chỉ định lãnh đạo tạm thời giúp duy trì hoạt động ổn định, tránh tình trạng khuyết thiếu nhân sự. Điều này giúp đảm bảo quản lý nhà nước không bị gián đoạn, nhất là trong các lĩnh vực thiết yếu như an ninh trật tự, dịch vụ công, thu ngân sách.

Hai là tạo điều kiện để sắp xếp hợp lý đội ngũ cán bộ: Khi sáp nhập, có thể có tình trạng dư thừa hoặc chồng chéo cán bộ. Việc chỉ định giúp lựa chọn nhân sự phù hợp, tối ưu hóa bộ máy, tránh tình trạng có quá nhiều lãnh đạo hoặc thiếu hụt nhân sự quan trọng.

Ba là giảm bớt quy trình bầu cử phức tạp ngay sau sáp nhập: Nếu tổ chức bầu cử ngay sau khi sáp nhập, có thể gây xáo trộn lớn về nhân sự và khó đạt được sự đồng thuận do yếu tố địa phương cũ/mới. Việc chỉ định giúp ổn định trước khi tổ chức bầu cử chính thức.

Và cuối cùng là tạo cơ hội chuẩn bị tốt hơn cho bầu cử chính thức: Khi bộ máy mới được vận hành một thời gian, các nhân sự tạm thời có thể chứng minh năng lực, từ đó giúp cử tri hoặc Hội đồng nhân dân có đánh giá khách quan hơn khi bầu cử khóa mới.

Tuy nhiên việc làm này cũng phát sinh những vướng mắc, nếu không được tháo gỡ kịp thời sẽ phát sinh những hậu quả khó lường. Trước hết, có thể làm giảm tính dân chủ và nguyên tắc tự quản địa phương. Bởi vì theo quy định hiện hành, lãnh đạo cấp xã/phường được bầu ra bởi HĐND cùng cấp hoặc do nhân dân bầu trực tiếp. Việc Chủ tịch tỉnh chỉ định có thể làm suy giảm tính dân chủ, dẫn đến tâm lý không đồng thuận từ cử tri và đại biểu Hội đồng nhân dân.

Sẽ xuất hiện những lo ngại về tính minh bạch và tiêu chí lựa chọn cán bộ: Nếu không có tiêu chí rõ ràng, việc chỉ định có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố chủ quan hoặc lợi ích nhóm, gây mất lòng tin trong nhân dân. Câu hỏi đặt ra là: Việc lựa chọn cán bộ dựa trên tiêu chí nào? Có cơ chế giám sát để đảm bảo công bằng hay không?

Cũng sẽ phát sinh tâm lý bất an trong đội ngũ cán bộ cấp xã/phường: Khi không qua bầu cử, cán bộ được chỉ định có thể gặp khó khăn trong việc tạo uy tín với người dân và bộ máy chính quyền địa phương. Điều này có thể dẫn đến sự trì trệ trong công tác quản lý và điều hành. Cán bộ không được chỉ định cũng có thể cảm thấy bị thiệt thòi, dẫn đến tâm lý bất mãn hoặc khiếu kiện.

Ngoài ra sẽ xuất hiện nguy cơ tạo tiền lệ xóa nhòa ranh giới giữa hành chính cấp tỉnh và cấp xã: Theo nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà nước, chính quyền cấp xã/phường có quyền tự chủ nhất định theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Nếu Chủ tịch tỉnh có quyền chỉ định trực tiếp lãnh đạo cấp xã/phường, có thể dẫn đến tình trạng "hành chính hóa" quá mức, làm suy yếu vai trò tự quản địa phương.

Cuối cùng là khả năng gây tranh cãi về tính hợp pháp: Hiện nay, việc bầu lãnh đạo cấp xã/phường đã được quy định rõ trong luật. Nếu Quốc hội thông qua đề xuất này, có thể cần phải sửa đổi luật hoặc ban hành nghị quyết có giá trị pháp lý cao để tránh xung đột với các quy định hiện hành.

Cho phép người dân có quyền phản hồi, khiếu nại nếu phát hiện dấu hiệu bổ nhiệm không minh bạch.

Để giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong việc chỉ định lãnh đạo cấp xã/phường sau sáp nhập đơn vị hành chính, đồng thời tạo sự đồng thuận trong xã hội và đảm bảo chọn đúng người, đúng việc, cần có một loạt giải pháp đồng bộ, trong đó tập trung vào cơ chế giám sát, tiêu chí lựa chọn minh bạch và cơ chế phản biện từ cộng đồng. Cụ thể như sau:

- Xây dựng quy trình lựa chọn cán bộ minh bạch, công khai, có tiêu chí rõ ràng: Tránh tình trạng bổ nhiệm theo quan hệ cá nhân, cần có bộ tiêu chí đánh giá cụ thể để đảm bảo việc chọn lãnh đạo cấp xã/phường sau sáp nhập là khách quan và dựa trên năng lực thực sự.

Một số tiêu chí quan trọng như: Tiêu chí về năng lực chuyên môn: Có trình độ quản lý nhà nước phù hợp với chức danh. Có thời gian công tác ở vị trí quản lý hành chính ít nhất 3-5 năm.

Tiêu chí về phẩm chất đạo đức, uy tín: Không có sai phạm kỷ luật, được tập thể cán bộ địa phương tín nhiệm.

Tiêu chí về kinh nghiệm thực tiễn: Ưu tiên những người đã từng giữ các chức vụ lãnh đạo trong đơn vị hành chính trước khi sáp nhập và có thành tích tốt.

Tiêu chí về sự tín nhiệm từ cộng đồng: Trưng cầu ý kiến của nhân dân và cán bộ địa phương để đánh giá mức độ tín nhiệm trước khi bổ nhiệm chính thức.

- Thành lập Hội đồng thẩm định nhân sự độc lập để giám sát quá trình bổ nhiệm: Hội đồng này có thể gồm đại diện của Ủy ban Kiểm tra Đảng, Sở Nội vụ, đại diện HĐND, Mặt trận Tổ quốc và đại diện cử tri.

Hội đồng có nhiệm vụ thẩm định lý lịch, năng lực, kiểm tra dấu hiệu chạy chức, chạy quyền và đề xuất danh sách ứng viên đủ điều kiện trước khi Chủ tịch UBND tỉnh quyết định. Mọi quyết định bổ nhiệm cần được công khai trên các phương tiện truyền thông để người dân giám sát.

- Cơ chế giám sát chặt chẽ từ nhân dân, báo chí và các tổ chức chính trị - xã hội: Cho phép người dân có quyền phản hồi, khiếu nại nếu phát hiện dấu hiệu bổ nhiệm không minh bạch.

Cung cấp đường dây nóng, cổng thông tin trực tuyến để tiếp nhận phản ánh từ người dân về quy trình bổ nhiệm. Báo chí cần được khuyến khích tham gia giám sát, phản ánh các bất cập nếu có dấu hiệu “chạy chức, chạy quyền.”

- Đảm bảo cơ cấu nhân sự hài hòa, tránh tình trạng độc quyền nhóm, lợi ích phe cánh: Khi sáp nhập các đơn vị hành chính, cần đảm bảo không có hiện tượng một nhóm cán bộ từ một địa phương cũ nắm giữ toàn bộ các vị trí quan trọng, gây bất mãn trong dân chúng. Có thể áp dụng nguyên tắc luân chuyển cán bộ giữa các đơn vị hành chính để đảm bảo sự công bằng.

- Tăng cường xử lý nghiêm minh các trường hợp chạy chức, chạy quyền: Đưa ra chế tài mạnh đối với hành vi mua quan bán chức, bổ nhiệm theo quan hệ cá nhân, gia đình, dòng tộc. Thành lập tổ công tác điều tra độc lập của Ủy ban Kiểm tra Trung ương và Bộ Nội vụ để rà soát các trường hợp bổ nhiệm có dấu hiệu bất thường. Công khai kết quả xử lý để tạo niềm tin cho nhân dân.

- Kế hoạch tổ chức bầu cử sớm sau khi bộ máy ổn định: Việc chỉ định lãnh đạo cấp xã/phường chỉ nên là giải pháp tạm thời, cần có kế hoạch tổ chức bầu cử chính thức sau khi bộ máy vận hành ổn định (tối đa 1-2 năm). Hội đồng nhân dân cấp xã/phường cần có lộ trình bầu lại Chủ tịch UBND và các lãnh đạo khác để đảm bảo tính dân chủ.

Việc chỉ định lãnh đạo cấp xã/phường sau sáp nhập có thể giúp bộ máy hành chính vận hành trơn tru nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức về tính dân chủ và minh bạch. Để tạo sự đồng thuận xã hội và tránh tình trạng bổ nhiệm thiếu minh bạch, cần có cơ chế giám sát đa chiều, tiêu chí lựa chọn rõ ràng và quy trình đánh giá liên tục nhằm đảm bảo lựa chọn đúng người, đúng việc.

Lê Thọ Bình

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/cach-nao-chon-lanh-dao-chu-chot-cap-xa-sau-sat-nhap-post184085.html?utm_source=web_vt&utm_medium=home_tinmoi_vt&utm_campaign=click_tinmoi