Để bảo đảm người bị tạm giữ, tạm giam và THAHS không bị oan sai; các chế độ, quyền lợi được thực hiện đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật, thời gian qua, Viện KSND hai cấp trong tỉnh phân công kiểm sát viên kịp thời nắm bắt tình hình chấp hành pháp luật trong các nhà tạm giữ, trại tạm giam và cơ quan THAHS.
Việc phát hiện những vi phạm được tiến hành từ nhiều kênh thông tin khác nhau như: qua công tác kiểm sát hằng ngày, hằng tuần, qua đơn thư khiếu nại, tố cáo… Khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật, xét thấy cần thiết phải tiến hành trực tiếp kiểm sát đột xuất ngay thì báo cáo lãnh đạo đơn vị quyết định kiểm sát. Đồng thời, chỉ đạo các đơn vị trong toàn ngành thực hiện tốt công tác phối hợp với cơ quan liên quan nắm bắt tình hình, kịp thời chỉ đạo xử lý giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong công tác tạm giữ, tạm giam và THAHS. Bên cạnh đó, thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Ủy ban MTTQ cùng cấp tiến hành nhiều cuộc kiểm sát trực tiếp đối với nhà tạm giữ, trại tạm giam và UBND cấp xã trong việc tạm giữ, tạm giam và THAHS. Sau kiểm sát đã ban hành kết luận, kiến nghị yêu cầu các đơn vị khắc phục những hạn chế.
Một trong những giải pháp đã và đang được Viện KSND tỉnh triển khai, đó là chủ động kiến nghị với Đoàn đại biểu Quốc hội và các cấp, ngành chức năng của tỉnh nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số quy định của pháp luật phù hợp với công tác tạm giữ, tạm giam và THAHS; quan tâm đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng nhà tạm giữ, trại tạm giam nhằm phục vụ tốt cho việc tạm giữ, tạm giam và THAHS. Kiến nghị đối với cơ quan THAHS và UBND cấp xã khắc phục những vi phạm về việc bàn giao hồ sơ thi hành án treo của cơ quan THAHS còn chậm.
Do hồ sơ thi hành án treo chưa thể hiện việc điểm danh, kiểm diện người chấp hành án hình sự tại cộng đồng; chưa phân loại kết quả chấp hành án của người được hưởng án treo trong bản nhận xét quá trình chấp hành án, chưa có quyết định phân công cán bộ công an xã thực hiện quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án; không đề nghị rút ngắn thời gian thử thách của án treo đủ điều kiện… Qua đó, giúp các đơn vị, địa phương phát huy những ưu điểm, có biện pháp khắc phục kịp thời những thiếu sót, vi phạm, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tạm giữ, tạm giam và quản lý, giáo dục người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ tại UBND cấp xã trên địa bàn.
Viện KSND huyện Bình Lục kiểm tra công tác quản lý, giáo dục người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ tại xã Trung Lương (Bình Lục).
Đặc biệt, thời gian qua, Viện KSND hai cấp trong tỉnh đã thực hiện có hiệu quả chương trình công tác đột phá việc kiểm sát THAHS do Viện KSND tối cao phát động. Theo đó, Viện KSND tỉnh tập trung vào việc tăng cường hướng dẫn Viện KSND cấp huyện tiếp tục theo dõi phát hiện kịp thời những trường hợp được miễn, hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù không đủ điều kiện, tiêu chuẩn để kháng nghị hủy bỏ, khắc phục vi phạm. Trong đó, toàn ngành đã kiểm sát hồ sơ miễn, hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, phối hợp liên ngành rà soát các bị án, lập danh sách và hồ sơ đầy đủ theo quy định, chú trọng đổi mới hồ sơ hoãn, tạm đình chỉ đã lâu và nhiều lần.
Qua kiểm sát đã yêu cầu cơ quan THAHS áp giải, bắt đi thi hành đối với những trường hợp đã hết thời hạn hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù hoặc không đúng quy định; phối hợp với cơ quan THAHS tăng cường quản lý các bị án hoãn, tạm đình chỉ thi hành án đang cư trú tại địa phương. Kháng nghị kịp thời, hủy quyết định hoãn, tạm đình chỉ đối với những trường hợp không bảo đảm về điều kiện, tiêu chuẩn và trình tự thủ tục cho hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù theo quy định của pháp luật. Đồng thời, tăng cường rà soát những bị án trốn thi hành án để yêu cầu cơ quan THAHS tổ chức truy bắt và tăng cường công tác kiểm sát các hồ sơ đối với các bị án, án có hiệu lực pháp luật nhưng bị án chưa thi hành.
Nhờ chủ động triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp, công tác kiểm sát tạm giữ, tạm giam và THAHS đã được nâng cao; chế độ quản lý, giám sát, giáo dục được thực hiện tốt; chế độ ăn, ở, sinh hoạt và các quyền lợi hợp pháp của người bị tạm giữ, tạm giam và THAHS được bảo đảm. Năm 2024 và 3 tháng đầu năm 2025, Viện KSND hai cấp trong tỉnh đã tiến hành 37 cuộc kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam tại nhà tạm giữ, trại tạm giam; 16 cuộc phúc tra việc thực hiện kiến nghị của viện kiểm sát tại các cơ sở giam giữ; 6 cuộc kiểm sát việc thi hành án hình sự tại Trại tạm giam Công an tỉnh, Trại giam Nam Hà (Bộ Công an); kiểm sát 1.018 quyết định tại 54 xã, phường, thị trấn về công tác quản lý án treo, cải tạo không giam giữ. Thông qua kiểm sát đã ban hành 114 kết luận, kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm. Tỷ lệ kiến nghị, kháng nghị được tiếp thu, thực hiện đạt 100% (vượt 10% so với chỉ tiêu ngành).
Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và THAHS, thời gian tới, Viện KSND hai cấp trong tỉnh tiếp tục tăng cường phân công cán bộ, kiểm sát viên kiểm sát chặt chẽ ngay từ đầu các hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc quản lý tạm giữ, tạm giam và THAHS. Thường xuyên tiến hành kiểm tra đột xuất tại các nhà tạm giữ, tạm giam Công an tỉnh, trại giam thuộc Bộ Công an đóng trên địa bàn trong công tác bắt giữ người bị tạm giam, phạm nhân trong quá trình cải tạo phạm tội mới hoặc khi phát hiện vi phạm. Mặt khác, tăng cường kiểm sát việc THAHS tại UBND cấp xã trong công tác quản lý, giáo dục người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ tại địa phương. Qua đó, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền, lợi ích hợp pháp của người bị tạm giữ, tạm giam và người phải chấp hành án hình sự, góp phần giữ vững tình hình ANCT, TTATXH trên địa bàn.
Trần Ích